Quyết định của Saudi Arabia dẫn đầu 1 chiến dịch quân sá»± chống lại nhóm nổi dậy Houthi ở Yemen, bề ngoài thì là hưởng ứng lời kêu gọi giúp đỡ thì chính phủ của nÆ°á»›c láng giềng, nhÆ°ng bên trong làm mối lo sợ của các quan chức các nÆ°á»›c vùng Vịnh trÆ°á»›c viá»…n cảnh các quốc gia này bị bao vây bởi Iran. 

Anwar Gargash, Bá»™ trưởng Bá»™ Ngoại giao UAE Ä‘ã thể hiện Ä‘iều này trong má»™t cuá»™c phỏng vấn vá»›i Bloomberg: “Vá»›i cuá»™c đảo chính quân sá»± của lá»±c lượng Houthi, Iran Ä‘ã cho rằng nÆ°á»›c này Ä‘ã mở ra má»™t chiến lược mà mình muốn ở Yemen. Iran Ä‘ã ghi được má»™t vài chiến thắng quan trọng ở Iraq và Lebanon cÅ©ng nhÆ° Ä‘ang cố gắng củng cố ảnh hưởng của mình ở Syria.”

Những người khác thì cho rằng vai trò của Iran ở Yemen tÆ°Æ¡ng đối nhỏ, những sá»± kiện Ä‘ang diá»…n ra cÆ¡ bản là mang tính chất ná»™i bá»™ Ä‘ó là người Hồi giáo Shiite Ä‘ã liên minh vá»›i nhau vá»›i má»™t ông tổng thống bị lật đổ.

Cho dù bắng cách nào Ä‘i nữa, vô hình chung Yemen Ä‘ang trở thành mặt trận của má»™t cuá»™c chiến proxy giữa Saudi Arabia, trung tâm Hồi giáo Sunni và Hồi giáo Shiite do Iran đứng đầu.

Saudi Arabia, nhà xuất khẩu dầu thô lá»›n nhất thế giá»›i, cáo buá»™c Iran Ä‘ã xúi giục tình hình bất ổn ở Bahrain cÅ©ng nhÆ° giữa các dân tá»™c thiểu số Hồi giáo Shiite tại tỉnh có nguồn cung dầu thô dầu mỏ dồi dào ở phía Ä‘ông Saudi, trong khi Iran và đồng mình thì cáo buá»™c Saudi tài trợ cho nhóm khủng bố cá»±c Ä‘oan Hồi giáo Sunni. Hai cường quốc tại Trung Đông này cÅ©ng tranh cãi gây gắt xung quanh vấn đề ở Syria, mặc dù cả 2 nÆ°á»›c đều chiến đấu chống lại nhóm Islamic State.

Căng thẳng kéo dài

Mối quan hệ của 2 nÆ°á»›c Ä‘ã căng thẳng kéo dài từ rất lâu chủ yếu là do cạnh tranh giữa các nhánh của đạo Hồi, vá»›i mong muốn lãnh đạo thế giá»›i Hồi giáo và mối quan hệ vá»›i Mỹ và các nÆ°á»›c phÆ°Æ¡ng Tây khác. Sau cuá»™c Cách mạng Hồi giáo 1979 ở Iran, Tehran Ä‘ã cáo buá»™c Saudi Arabia là má»™t Ä‘iệp viên của Mỹ trong khi Saudi Arabia cho rằng Iran Ä‘ang tìm kiếm cách Ä‘Æ°a ảnh hưởng của cuá»™c cách mạng tại nÆ°á»›c mình đến nhÆ° khu vá»±c khác nhÆ° Iraq. Và Iran Ä‘òi hỏi quyền giám há»™ thánh địa Mecca và Medina của Saudi Arabia.

Những ná»— lá»±c gần Ä‘ây của Mỹ trong Ä‘àm phán hạt nhân vá»›i Iran Ä‘ang gây ra báo Ä‘á»™ng đỏ cho người Saudi ấp ủ vai trò là đồng minh thân cận vá»›i Mỹ. Các cuá»™c tấn công của nhóm nổi dậy Shiite ở Yemen càng lam tăng thêm mối quan ngại của Saudi.

Chuyên gia nghiên cứu cấp cao Jane Kinninmonth tại Chatham House nhận xét: “Họ lo sợ sá»± can thiệp của Iran trong lãnh thổ Saudi. Họ Ä‘ang cố gắng phát Ä‘i thông Ä‘iệp đến Iran rằng họ sẽ không dung thứ cho hành Ä‘á»™ng can thiệp của Iran tại sân sau nhà của họ.”

Tại Syria, nhóm Hezbollah do Iran hậu thuẫn Ä‘ang giúp đỡ tổng thống Bashar al-Assad trong khi Saudi há»— trợ nhóm nổi dậy Hồi giáo Sunni. Còn tại Iraq, chính phủ do người Shiite lãnh đạo Ä‘ang chiến đấu chống lại các chiến binh Hồi giáo Sunni trong lá»±c lượng Islamic State. Iran lên tiếng bác bỏ các buá»™c can thiệp của nÆ°á»›c này trong khu vá»±c và cá»±c lá»±c lên án nhà cầm quyền Suni đối xá»­ bất công vá»›i người Hồi giáo Shiite.

Kiểm soát Sana’a

Tại Yemen, “Ä‘ã có má»™t tiến trình chính trị, má»™ chính phủ hợp pháp và sáu tháng trÆ°á»›c các chiến binh Houthi được Iran há»— trợ về cÆ¡ bản Ä‘ã lật đổ chính phủ hợp pháp và phá hoại tiến trình chính trị,” Gargash nói. “Cuá»™c đảo chính ở Yemen là má»™t sá»± thay đổi chiến lược.”

Người Houthi, tháng trÆ°á»›c Ä‘ã đẩy tổng thống Abdurabuh Mansur Hadi do Saudi hậu thuẫn ra khỏi thủ Ä‘ô Yemen. Nhóm này Ä‘ã bắt đầu từ căn cứ phía bắc rồi tấn công và kiểm soát Sana’s hồi năm ngoái, sau Ä‘ó tăng cường mối quan hệ hợp tác vá»›i Iran bằng cách Ä‘ã gá»­i đặc phái viên đến Tehran để thảo luận về các mối quan hệ hợp tác kinh tế.

Vài giờ sau khi Saudi Arabia và đồng minh bắt đầu Ä‘ánh bom các vị trí của nhóm nổi dậy Houthi ở Yemen, Iran Ä‘ã lên án vụ tấn công.

Alaeddin Boroujerdi, lãnh đạo Ủy ban An ninh Quốc gia và Chính sách Đối ngoại tại Quốc há»™i Iran, Ä‘ã cảnh báo rằng cuá»™c tấn công của Saudi sẽ gây ảnh hưởng tiêu cá»±c lên chính VÆ°Æ¡ng quốc.

Phát biểu trên sóng phát thanh quốc gia, ông Boroujerdi nói: “Vấn đề của nhân dân Yemen nên được giải quyết bởi người dân nÆ°á»›c này. Saudi Arabia Ä‘ang sa lầy vào má»™t chiến dịch gây nguy hiểm cho khu vá»±c.”

Diá»…n tập quân sá»±

Điều này trái ngược vá»›i những gì mà Saudi Arabia miêu tả hành Ä‘á»™ng của mình là nhằm bảo vệ chính phủ hợp pháp tại Yemen. Truyền hình quốc gia Saudi Ä‘ang phát sóng Ä‘oạn phim diá»…n tập quân sá»± của quân Ä‘á»™i và lá»±c lượng không quân nÆ°á»›c này và Bá»™ trưởng Quốc phòng Mohammed bin Salman chen chúc trong má»™t căn phòng chiến tranh vá»›i các nhân viên của mình.

Eckart Woertz, má»™t chuyên viên về vùng Vịnh và là nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung Tâm Quan hệ Đối ngoại Barcelona nói: “Lập trường chống lại người Hồi giáo Shiite không chỉ là do các nguyên nhân chính trị mà nó còn xuất phát từ quan Ä‘iểm chống Shiite vô cùng khắc nghiệt của học thuyết Wahhabi.”

Frederic Wehrey, má»™t chuyên gia về vùng Vịnh kiêm nhân viên cao cấp tại chÆ°Æ¡ng trình Trung Đông tại Carnegie Endowment for International Peace viết rằng: “Có má»™t rủi ro các khả năng can thiệp sẽ phục hồi và sá»± tăng trường há»— trợ nhóm Houthi cÅ©ng nhÆ° chính phủ hợp pháp, và tạo ra nhiều cÆ¡ há»™i cho các nhóm khủng bố nhÆ° Qaeda và Islamic State phát triển.

“Tôi cho rằng hiệu quả thuần của chiến dịch này là cuối cùng nó sẽ gây nguy hiểm cho tÆ°Æ¡ng lai của Yemen.”

Cuá»™c chiến tại Yemen Ä‘ang làm gia tăng quan ngại Yemen, quốc gia Ä‘ã từng bị chia cắt làm 2 nÆ°á»›c riêng biệt cho đến năm 1990, có thể tan rã giống nhÆ° Lybia. Ở Ä‘ó, hiện có 2 chính phủ đối địch và quân Ä‘á»™i của họ Ä‘ang chiến đấu lẫn nhau để giành quyền kiểm soát thành phố, sân bay và các mỏ dầu. Sá»± suy yếu của các cÆ¡ quan trung Æ°Æ¡ng Yemen Ä‘ang cho phép al-Qaeda mở rá»™ng phạm vi hoạt Ä‘á»™ng tại nÆ°á»›c này.

Nguồn: xangdau.net/Bloomberg