* Cần tăng cường cÆ¡ chế giám sát

Bắt đầu từ ngày 15-12-2009, Nghị định số 84/2009/NĐ-CP (gọi tắt là Nghị định 84) của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu sẽ chính thức được áp dụng thay cho Nghị định 55/2007/NĐ-CP ban hành ngày 6-4-2007. Nghị định má»›i này quy định cụ thể Ä‘iều kiện cấp giấy phép kinh doanh xuất nhập khẩu, Ä‘iều kiện sản xuất, kinh doanh phân phối xăng dầu và đặc biệt là quy định về giá bán lẻ xăng dầu được thả nổi trong khuôn khổ cho phép.

Nghị định 84 quy định nguyên tắc: Giá bán xăng dầu được thá»±c hiện theo cÆ¡ chế thị trường, có sá»± quản lý của nhà nÆ°á»›c. Theo Ä‘ó, giá bán lẻ xăng dầu trong nÆ°á»›c sẽ tăng khi giá dầu thế giá»›i biến Ä‘á»™ng làm cho giá vốn (giá bình quân trong thời gian lÆ°u thông) tăng 7% so vá»›i hiện hành. Mặc dù cho phép doanh nghiệp (DN) được tăng giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng vá»›i mức tăng giá của xăng dầu thế giá»›i, song nhà nÆ°á»›c vẫn khống chế thời gian giữa 2 lần tăng giá liên tiếp tối thiểu là 10 ngày để tránh biến Ä‘á»™ng lá»›n trong xã há»™i (theo Nghị định 55 hiện hành thì thời gian này là 20 ngày).

Mặt khác, khi giá vốn của mặt hàng xăng dầu tăng ở mức từ 7% - 12% thì DN được quyền tăng giá bán lẻ 7%, cá»™ng thêm 60% của mức tăng từ 7% - 12%. Khoản lá»— 40% còn lại, DN sẽ được quyền sá»­ dụng Quỹ bình ổn giá để bù đắp theo hÆ°á»›ng dẫn của Bá»™ Tài chính. Trường hợp giá thế giá»›i biến Ä‘á»™ng làm cho giá vốn tăng trên 12%; đặc biệt là trong trường hợp giá tăng cao, tác Ä‘á»™ng đến tình hình kinh tế - xã há»™i thì nhà nÆ°á»›c sẽ công bố các biện pháp bình ổn thông qua chính sách thuế và Quỹ bình ổn giá, lúc Ä‘ó DN không được tá»± do tăng giá thoải mái nhÆ° nhiều người lầm tưởng.

Xăng dầu tăng giảm giá ảnh hưởng trá»±c tiếp đến đời sống người dân. Ảnh: ĐỨC TRÍ

Đối vá»›i trường hợp giá xăng dầu thế giá»›i giảm cÅ©ng được Ä‘iều tiết theo phÆ°Æ¡ng thức tÆ°Æ¡ng tá»± nêu trên. Tuy nhiên, Ä‘iểm khác biệt là: trường hợp giá vốn giảm trên 12% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, sau khi cÆ¡ quan có thẩm quyền áp dụng các giải pháp nhÆ° tăng thuế, thu quỹ bình ổn... thì DN được tiếp tục giảm giá bán lẻ vá»›i số lần và mức giảm không hạn chế.

Để đảm bảo tốt việc thá»±c hiện Nghị định 84, mang lại hiệu ứng cho thị trường, xã há»™i, Bá»™ Tài chính cÅ©ng công bố quyết định thành lập tổ giám sát liên bá»™ đối vá»›i mặt hàng xăng dầu trÆ°á»›c khi trao quyền quyết định giá bán cho doanh nghiệp vào ngày 15-12 tá»›i Ä‘ây. Theo Ä‘ó, tổ giám sát này có nhiệm vụ theo dõi việc Ä‘iều chỉnh tăng giảm giá xăng dầu của DN theo Ä‘úng quy định của Luật ThÆ°Æ¡ng mại và theo Ä‘úng khuôn khổ cho phép của Nghị định 84.

Bên cạnh Ä‘ó, tổ giám sát này còn có nhiệm vụ tiếp nhận các phÆ°Æ¡ng án Ä‘iều chỉnh giá bán mà các doanh nghiệp đăng ký trÆ°á»›c Ä‘ó 3 ngày theo luật định. Sau khi xem xét, nếu phát hiện các yếu tố hợp lý hoặc bất hợp lý, tổ giám sát sẽ thông báo cho doanh nghiệp 1 ngày trÆ°á»›c khi tăng giá. Nếu giá thế giá»›i giảm mà doanh nghiệp không Ä‘iều chỉnh giảm thì sẽ bị “thổi còi”, trường hợp ngược lại dầu thế giá»›i tăng quá cao mà Ä‘iều kiện kinh tế chÆ°a cho phép thì các doanh nghiệp cÅ©ng không được phép tăng giá.

Nhiều chuyên gia am hiểu thị trường cÅ©ng cho rằng, vá»›i cÆ¡ chế thả nổi giá bán nhÆ° Ä‘ã nêu trên, các cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c cần phải hết sức chú trọng công tác tăng cường cÆ¡ chế giám sát, nhằm đảm bảo sá»± tuân thủ của DN khi thá»±c hiện việc giảm giá. Bởi vì, các chuyên gia cho rằng vá»›i cÆ¡ chế hiện nay, chỉ cần DN chậm trá»… giảm giá má»™t hai ngày, hoặc giảm giá không tÆ°Æ¡ng xứng so vá»›i giá thế giá»›i là cÅ©ng Ä‘ã ảnh hưởng lá»›n đến quyền lợi người tiêu dùng và gây tác Ä‘á»™ng lá»›n đến giá cả mọi mặt của thị trường trong nÆ°á»›c.

Theo má»™t số chuyên gia kinh tế, Nghị định 84 thay thế Nghị định 55 sẽ tạo Ä‘iều kiện và cÆ¡ chế giá cả kinh doanh nhanh nhạy và sát vá»›i thị trường hÆ¡n cho DN kinh doanh xăng dầu. Vá»›i cÆ¡ chế này, DN được quyền chủ Ä‘á»™ng tăng giá và giảm giá gần nhÆ° bắt kịp vá»›i diá»…n biến giá của thị trường thế giá»›i. Tuy nhiên, nếu buông lỏng sá»± quản lý của nhà nÆ°á»›c thì hậu quả cÅ©ng khôn lường.

sggp