Chiều 20/12, đại diện Bá»™ tài chính, Công thÆ°Æ¡ng và Tập Ä‘oàn Dầu khí Việt Nam Ä‘ã mổ xẻ vấn đề này qua tọa Ä‘àm "Minh bạch hóa giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường" do cổng thông tin Chính phủ tổ chức.

Má»™t vấn đề đặt ra là, hiện nay chúng ta Ä‘ang áp dụng quy định kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường, nhÆ°ng vì sao Ä‘ã 3 năm thá»±c hiện theo Nghị định 84 mà kinh doanh xăng dầu vẫn chÆ°a theo cÆ¡ chế thị trường, giá xăng dầu vẫn chÆ°a lên xuống theo giá thế giá»›i? Vì sao đến nay doanh nghiệp vẫn chÆ°a được quyền định giá bán xăng dầu nhÆ° tinh thần Nghị định 84? Petrolimex Ä‘á»™c quyền (hoặc thuá»™c nhóm có vị trí thống lÄ©nh thị trường) trong kinh doanh xăng dầu, do vậy việc giao quyền cho doanh nghiệp tá»± quyết định giá là Ä‘i ngược vá»›i nguyên lý quản lý và do Ä‘ó, khó có cÆ¡ há»™i giảm giá xăng dầu trong nÆ°á»›c khi giá giảm, ngược lại, giá trong nÆ°á»›c tăng ngay khi giá thế thề giá»›i vừa tăng?

Thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú cho rằng, chúng ta xây dá»±ng nền kinh tế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c, xuất phát từ má»™t nền kinh tế tập trung bao cấp. Vì vậy việc chuyển đổi không thể diá»…n ra trong ngày má»™t, ngày hai. Nghị định 84 chÆ°a phải là bÆ°á»›c cuối cùng để kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường, Ä‘ây là nghị định tiếp nối các Nghị định 187.

"Đối vá»›i trường hợp của Petrolimex có 2 Ä‘iều kiện cần xem xét. Thứ nhất, khi chúng ta còn trong cÆ¡ chế kinh tế bao cấp thì Petrolimex là Ä‘Æ¡n vị duy nhất cung cấp xăng dầu cho cả nÆ°á»›c.  Đến nay, chúng ta Ä‘ã có 13 Ä‘Æ¡n vị đầu mối cung cấp xăng dầu và cần nhiều hÆ¡n nữa. Thứ hai, chúng ta tiến từ việc Nhà nÆ°á»›c định giá, đến nay doanh nghiệp được định giá 7% trở xuống, khi chúng ta có 13 đầu mối thì việc tá»± định giá này được thá»±c hiện nhiều hÆ¡n. Petrolimex hiện nay còn 48% thị phần, rõ ràng từ 100% xuống 48% là bÆ°á»›c tiến dài" – ông Tú nói.

Minh bạch hóa xăng dầu là mong muốn của người tiêu dùng. Ảnh minh họa

Còn theo Phó Cục trưởng Cục quản lý giá Bá»™ Tài chính Nguyá»…n Anh Tuấn, hiện chúng ta Ä‘ang thá»±c hiện theo Nghị định 84 và bám sát 4 Ä‘iều cÆ¡ bản trong Nghị định này: Điều 3, 22, 26 và 27, có sá»± giám sát, kiểm soát giá xăng dầu vá»›i các doanh nghiệp. CÆ¡ chế giá này rất công khai, minh bạch.

Tuy nhiên cÅ©ng có ý  kiến cho rằng: “CÆ¡ chế giá hiện hành khiến lợi ích của doanh nghiệp, nhà nÆ°á»›c và người tiêu dùng bị xung Ä‘á»™t. Khi giá cả thế giá»›i xuống thấp, lợi ích của người tiêu dùng bị xâm hại, ngược lại khi giá cả thế giá»›i lên cao thì lợi ích của nhà nÆ°á»›c lại bị thiệt hại.

Ông Tuấn cho rằng, giá xăng phải bám sát tín hiệu thị trường thế giá»›i. Hiện giá cÆ¡ sở tính theo giá xăng dầu thành phẩm, chứ không phải dá»±a trên giá dầu thô. Do vậy, cÆ¡ quan báo chí cần lÆ°u ý để thông tin tuyên truyền cho phù hợp. Bên cạnh Ä‘ó, chúng ta Ä‘ang thá»±c hiện giá cÆ¡ sở trong 30 ngày nên phải tính đủ thời gian để tính giá bán lẻ. NhÆ°ng tính 30 ngày có lẽ hÆ¡i dài nên cần phải xem xét lại vấn đề này. Xem xét Nghị định 84 cÅ©ng cần tính lại chu kỳ tính giá, ngắn hÆ¡n 30 ngày để không lá»—i thời so vá»›i tín hiệu thị trường.

"Rất nhiều phÆ°Æ¡ng án đặt ra, và chúng tôi cÅ©ng Ä‘ang tính khoảng 10 ngày phù hợp hÆ¡n vá»›i tín hiệu thị trường thế giá»›i. Trong Nghị định 84 cÅ©ng có quy định tối thiểu 10 ngày các doanh nghiệp má»›i được tăng giá và tối Ä‘a 10 ngày phải giảm theo tín hiệu thị trường thế giá»›i. Đây cÅ©ng là má»™t cÆ¡ sở nhÆ°ng chúng tôi thấy chu kỳ 10 ngày thì hÆ¡i ngắn, sẽ ảnh hưởng tá»›i vấn đề lÆ°u thông. Do vậy xác định lÆ°u thông phải dài hÆ¡n và còn liên quan đến an ninh năng lượng. Vấn đề đặt ra là có nên Ä‘iều chỉnh chu kỳ 30 ngày không? Chúng tôi Ä‘ang nghiên cứu để có hÆ°á»›ng để báo cáo cÆ¡ quan chức năng và có lẽ giảm chu kỳ tính giá Ä‘á»™ 15 ngày" – ông Tuấn thể hiện quan Ä‘iểm.

Tuy nhiên, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng lại quan tâm đến việc đảm bảo nguồn cung, dá»± trữ khi thị trường bất ổn. Theo ông Nguyá»…n Cẩm Tú: "Chúng ta phải có má»™t lượng dữ trữ nhất định. Nguồn này đến từ Ä‘âu? Má»™t là Nhà nÆ°á»›c bỏ tiền ra. Hai là doanh nghiệp kinh doanh phải dá»± trữ. Trong tình hình hiện nay, nguồn lá»±c Nhà nÆ°á»›c có hạn nên Nhà nÆ°á»›c dá»± trữ không nhiều. Chúng ta phải giao nhiệm vụ dá»± trữ cho doanh nghiệp trong 30 ngày. Tuy nhiên, trong tình hình thị trường xăng dầu gần Ä‘ây, 30 ngày có thể không đảm bảo an ninh năng lượng, Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã tính đến khả năng dá»± trữ 45 ngày. NhÆ°ng Ä‘iều này vì nhiều lý do chúng ta không thá»±c hiện được".

Để giải quyết vấn đề này, ông Tú cho rằng, thứ nhất là đảm bảo dá»± trữ cho an ninh năng lượng. Tình hình càng ổn định càng có Ä‘iều kiện giảm dá»± trữ và ngược lại. Thứ hai, khi kinh tế đất nÆ°á»›c mạnh hÆ¡n chúng ta có Ä‘iều kiện tăng dá»± trữ Nhà nÆ°á»›c và giảm dá»± trữ cho doanh nghiệp.

"Vá»›i người dân, Ä‘iều quan trọng là có xăng dầu để mua hay vấn đề giá? Tôi nhắc lại vấn đề để chúng ta tá»± kết luận, thời bao cấp giá rất rẻ nhÆ°ng không có hàng bán, dân có lợi không? Đôi khi có hàng hóa thì phải xếp hàng từ ná»­a Ä‘êm để mua hàng hóa mà nhiều người không mua được. Điều hành phải tính tá»›i làm sao để mọi người đều có thể dá»… dàng mua được xăng dầu và sau Ä‘ó, tính tá»›i giá cả hợp lý. Đây là phÆ°Æ¡ng trình nhiều ẩn số chứ không phải chỉ để giải quyết má»™t vấn đề".

Theo quan Ä‘iểm của ông Tuấn, trong định giá xăng dầu hiện nay có thuế tuyệt đối là thuế môi trường, tuy nhiên, khi Ä‘ánh giá tác Ä‘á»™ng thá»±c hiện sắc thuế Ä‘ó, các nÆ°á»›c Ä‘a phần sá»­ dụng thuế tÆ°Æ¡ng đối. Và khung thuế xuất nhập khẩu xăng dầu của chúng ta thá»±c hiện theo cam kết khi gia nhập WTO là từ 0-40%, Ä‘ây cÅ©ng là cÆ¡ há»™i sá»­ dụng công cụ để thá»±c hiện bình ổn giá, đảm bảo mức Ä‘á»™ giá hợp lý phù hợp nhất.