- Tăng thuế nhập khẩu xăng dầu chỉ có Nhà nÆ°á»›c và doanh nghiệp được lợi, còn người tiêu dùng chẳng được gì.

PGS.TS Ngô Trí Long - Nguyên Viện trưởng Viện nghiên cứu giá cả (Bá»™ Tài Chính) nói thẳng vá»›i Đất Việt khi đề cập đến Ä‘á»™ng thái tăng thuế nhập khẩu của liên bá»™ trong bối cảnh giá xăng dầu thế giá»›i tiếp tục lao dốc.

PV: - Trong khi giá dầu thế giá»›i Ä‘ang tiếp tục lao dốc thì ngày 6/12, liên bá»™ Công thÆ°Æ¡ng-Tài chính Ä‘ã quyết định tăng thuế nhập khẩu xăng dầu, trong Ä‘ó có loại tăng đến 10% và Ä‘iều này khiến giá xăng dầu trong nÆ°á»›c có mức giảm giá thấp hÆ¡n. Điều kỳ lạ là chính các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đề nghị tăng thuế. Điển hình là ngay trÆ°á»›c thời Ä‘iểm giảm giá ngày 6/12, PVOil Ä‘ã có văn bản đề nghị liên bá»™ tăng thuế nhập khẩu lên 5-7%. Ông có thể lý giải Ä‘á»™ng thái này của doanh nghiệp xăng dầu? Vì sao họ lại đề nghị tăng thuế trong khi theo nguyên tắc thị trường, giá cao sẽ bá»›t sức cạnh tranh?

PGS.TS Ngô Trí Long: - Giá dầu thế giá»›i vẫn Ä‘ang hạ, nếu vẫn giữ mức thuế ấy thì chắc chắn giá trong nÆ°á»›c phải hạ. Trong bối cảnh Ä‘ó, doanh nghiệp muốn tăng thuế là vì họ Ä‘ã nhập lô trÆ°á»›c vá»›i giá tÆ°Æ¡ng đối cao trong khi mức thuế lại thấp, giờ tiếp tục hạ giá xăng dầu xuống thì doanh nghiệp không được lời là mấy. Do Ä‘ó, quan Ä‘iểm của doanh nghiệp là phải giữ nguyên giá xăng dầu đồng thời tăng thuế nhập khẩu lên để đảm bảo lợi ích của doanh nghiệp.

PV: - Lý do xin tăng thuế nhập khẩu xăng dầu, theo văn bản của PVOil là giá thế giá»›i liên tục giảm, trong khi doanh nghiệp phải dá»± trữ đủ 30 ngày theo quy định, Ä‘ã ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Ông bình luận nhÆ° thế nào về vấn đề này? Sá»± hợp lý và bất hợp lý trong lập luận của các doanh nghiệp xăng dầu ra sao? Thá»±c chất trong khoảng thời gian này doanh nghiệp lợi hay thiệt khi giá thị trường lên xuống từng giờ?

PGS.TS Ngô Trí Long: - Sá»± bất hợp lý là doanh nghiệp chỉ nghÄ© lợi ích cá nhân của họ. Nếu tăng thuế thì Nhà nÆ°á»›c và doanh nghiệp được lợi, còn người tiêu dùng chẳng được gì. Trong khi Ä‘ó, nền kinh tế phải hài hoà lợi ích của ba nhà: nhà nÆ°á»›c, nhà doanh nghiệp và người tiêu dùng (Nhà nÆ°á»›c được thuế, doanh nghiệp được lợi nhuận, còn người tiêu dùng được hưởng mức giá theo sá»± biến Ä‘á»™ng của giá cả thế giá»›i) chứ không phải nhÆ° bây giờ, giá thế giá»›i hạ mà người tiêu dùng Việt Nam lại phải chịu giá cao.

Theo quy định má»›i, doanh nghiệp không phải dá»± trữ 30 ngày nữa mà chỉ dá»± trữ 15 ngày. Đáng lý dá»± trữ quốc gia phải để riêng, nhÆ°ng hiện nay quốc gia không có đủ năng lá»±c dá»± trữ cho nên phải bắt cả doanh nghiệp dá»± trữ. Trong bối cảnh giá dầu hạ, họ vin vào cái cá»› này để Ä‘òi tăng thuế.

Trong khi giá xăng dầu thế giá»›i hạ thì người tiêu dùng Việt Nam lại phải chịu giá cao.

PV: - PVOil dá»± kiến kết quả kinh doanh cả năm 2014 của tổng công ty này sẽ không có lãi và thá»±c tế DN Ä‘ã lá»— từ tháng 8/2014. TÆ°Æ¡ng tá»±, nhiều doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu khác nhÆ° Công ty TNHH má»™t thành viên lọc hóa dầu Bình SÆ¡n - Ä‘Æ¡n vị quản lý Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, Công ty TNHH má»™t thành viên dầu khí TP HCM (Saigon Petro), Công ty xăng dầu khu vá»±c II (Petrolimex Sài Gòn), Tổng công ty xăng dầu khu vá»±c IV... cÅ©ng đồng loạt kêu lá»— hoặc kinh doanh không có lãi. Trong khi Ä‘ó, giá xăng của Việt Nam hiện tại Ä‘ang cao hÆ¡n Mỹ khoảng 5.000 đồng/lít. Điều này có coi là nghịch lý hay không và vì sao?

PGS.TS Ngô Trí Long: - Cách Ä‘ây mấy ngày giá dầu thô tại Mỹ Ä‘ã xuống khoảng 14.500 đồng, bây giờ còn thấp hÆ¡n nữa, vào khoảng 14.300 đồng/lít. Vừa rồi Chủ tịch Hiệp há»™i xăng dầu nói rằng các doanh nghiệp xăng dầu Ä‘ang lá»—, Ä‘ó là vì ông ấy bảo vệ các doanh nghiệp.

Thá»±c ra, doanh nghiệp xăng dầu luôn tiền hậu bất nhất, há»… chuẩn bị có chủ trÆ°Æ¡ng gì của Nhà nÆ°á»›c bất lợi cho họ thì họ báo lá»—, nhÆ°ng kết quả kiểm toán cuối năm không bao giờ lá»—, lên sàn chứng khoán họ cÅ©ng toàn báo lãi. Tôi cho rằng, để làm rõ Ä‘iều này, cÆ¡ quan kiểm toán cần kiểm toán các doanh nghiệp khi họ Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng, chứ không phải chỉ kiểm toán tài chính cuối năm. Việt Nam chÆ°a làm cái này nhÆ°ng hoàn toàn có thể làm được.

Điều rất nghịch lý là khi doanh nghiệp dá»± trữ Ä‘ã được Nhà nÆ°á»›c trừ hết cho rồi, nhÆ°ng giờ họ lại cố gắng tìm đủ mọi cá»› để nguỵ biện. Cho nên đối vá»›i hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh xăng dầu, những thông tin do các doanh nghiệp Ä‘Æ°a ra chÆ°a hẳn Ä‘ã Ä‘áng tin cậy vì mục tiêu của doanh nghiệp là lợi nhuận, có lợi nhuận má»›i tồn tại, mà lợi nhuận thu được thông qua giá.

PV: - Có ý kiến cho rằng vì xăng dầu ở Việt Nam hiện nay Ä‘ang ở thế Ä‘á»™c quyền, chÆ°a có cuá»™c cạnh tranh bình đẳng giữa doanh nghiệp xăng dầu nên họ chẳng cần phải giảm giá làm gì. Ông có đồng tình vá»›i ý kiến này và vì sao?

PGS.TS Ngô Trí Long: - Nói trên thị trường xăng dầu còn Ä‘á»™c quyền là không Ä‘úng. Độc quyền là chỉ có má»™t, nhÆ°ng trên thị trường Việt Nam có trên 23 đầu mối xăng dầu. Trên thị trường xăng dầu Việt Nam hiện nay có hiện tượng Ä‘á»™c quyền nhóm, nói cách khác còn có doanh nghiệp giữ vị trí thống lÄ©nh thị trường.

Hiện nay, Ä‘á»™c quyền nhóm được Luật Cạnh tranh quy định: má»™t doanh nghiệp chiếm 30% thị phần trên thị trường liên quan; hai doanh nghiệp có tổng thị phần từ 50% trở lên trên thị trường liên quan; ba doanh nghiệp có tổng thị phần từ 65% trở lên; bốn doanh nghiệp chiếm có tổng thị phần từ 75% trở lên.

Hiện nay, má»™t mình ông lá»›n Petrolimex chiếm 47,8% thị phần trên thị trường xăng dầu. Ba doanh nghiệp Petrolimex, PVOil, SaigonPetro chiếm trên 70% thị phần. Thá»±c tế, trên thị trường xăng dầu Việt Nam chÆ°a có cạnh tranh thá»±c sá»± mà vẫn còn những doanh nghiệp giữ vị trí thống lÄ©nh thị trường.

Cho nên trong Ä‘á»™c quyền nhóm không bao giờ để doanh nghiệp tá»± định giá dù là biên Ä‘á»™ rất thấp, nếu không doanh nghiệp Ä‘ó sẽ lợi dụng biên Ä‘á»™ và tần suất cho phép để tăng giá, gây thiệt hại cho người tiêu dùng.

Nghị định 83 về kinh doanh xăng dầu thay thế Nghị định 84 là bình cÅ© rượu má»›i, vẫn mang tÆ° duy phi thị trường. Nghị định 84 quy định 3 mức Ä‘iều chỉnh tăng giá bán lẻ xăng dầu. Theo Ä‘ó, trường hợp các yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm cho giá cÆ¡ sở tăng trong phạm vi 0-7% so vá»›i giá liền kề trÆ°á»›c Ä‘ó, doanh nghiệp được tá»± định giá, phạm vi 7-12% doanh nghiệ và Nhà nÆ°á»›c cùng tham gia, trên 12% thì Nhà nÆ°á»›c toàn quyền.

Còn Nghị định 83 lại thu hẹp biên Ä‘á»™ xuống: trường hợp các yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm cho giá cÆ¡ sở tăng trong phạm vi 0-3% so vá»›i giá liền kề trÆ°á»›c Ä‘ó thì doanh nghiệp tá»± quyết định, phạm vi 3-7% thì doanh nghiệp và Nhà nÆ°á»›c cùng tham gia, trên 7% là Nhà nÆ°á»›c toàn quyền.

NhÆ° vậy là phi thị trường, không có loại cÆ¡ chế nào, thị trường nào ở biên Ä‘á»™ này thì doanh nghiệp tá»± định giá, biên Ä‘á»™ kia thì Nhà nÆ°á»›c và doanh nghiệp cùng tham gia và trên mức Ä‘ó thì Nhà nÆ°á»›c toàn quyền quyết định.

Luật giá của các nÆ°á»›c có nền kinh tế thị trường và Luật giá của Việt Nam chỉ rất rõ rằng, đối vá»›i thị trường Ä‘á»™c quyền và thị trường còn có doanh nghiệp giữ vị trí thống lÄ©nh thị trường thì giá do Nhà nÆ°á»›c định (mức giá cụ thể, khung giá, giá trần - tối Ä‘a, giá sàn - tối thiểu).

Đối vá»›i thị trường cạnh tranh, giá do thị trường quyết định, Nhà nÆ°á»›c chỉ sá»­ dụng các cá»™ng cụ và biện pháp gián tiếp nhÆ° tài chính, tín dụng, thÆ°Æ¡ng mại... để quản lý và khắc phục những khuyết tật thị trường khi giá cả có sá»± biến Ä‘á»™ng để bình ổn giá.

Nguồn tin: Baodatviet