Thuế tác Ä‘á»™ng tăng giá ít nhÆ°ng doanh nghiệp lại kêu là nhiều để từ Ä‘ó hưởng lợi do không tăng giá.

PGS.TS Lê Xuân Trường, Học viện Tài chính (Bá»™ Tài chính) chỉ rõ nhÆ° vậy trÆ°á»›c thông tin doanh nghiệp xăng dầu xin tăng thuế nhập khẩu xăng dầu trong bối cảnh giá dầu thế giá»›i Ä‘ang lao dốc mạnh.

PV: - Trong khi giá dầu thế giá»›i Ä‘ang tiếp tục lao dốc thì ngày 6/12, liên bá»™ Công thÆ°Æ¡ng-Tài chính Ä‘ã quyết định tăng thuế xăng dầu, trong Ä‘ó có loại tăng đến 10% và Ä‘iều này khiến giá xăng dầu trong nÆ°á»›c có mức giảm giá thấp hÆ¡n. Điều kỳ lạ là chính các doanh nghiệp lai đề nghị tăng thuế. Điển hình là ngay trÆ°á»›c thời Ä‘iểm giảm giá ngày 6/12, PVOil Ä‘ã có văn bản đề nghị liên bá»™ tăng thuế nhập khẩu lên 5-7%. Ông có thể lý giải Ä‘á»™ng thái này của doanh nghiệp xăng dầu? Vì sao họ lại đề nghị tăng thuế trong khi theo nguyên tắc thị trường, giá cao sẽ bá»›t sức cạnh tranh? Doanh nghiệp sẽ được hưởng lợi thế nào, thÆ°a ông?

PGS.TS Lê Xuân Trường: - TrÆ°á»›c hết, cần lÆ°u ý rằng, việc tăng thuế là Ä‘á»™ng thái Ä‘iều tiết vÄ© mô của Nhà nÆ°á»›c, chứ không phải do má»™t doanh nghiệp nào Ä‘ó gây áp lá»±c.

Trong thời gian trÆ°á»›c Ä‘ây khi giá dầu tăng, Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã phải “hy sinh” thu ngân sách bằng cách Ä‘Æ°a thuế suất thuế nhập khẩu xăng dầu về 0% để bình ổn giá cả, đảm bảo ổn định sản xuất, kinh doanh và đời sống người dân. NhÆ° vậy, trÆ°á»›c Ä‘ây Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã chia sẻ vá»›i người sản xuất, kinh doanh và người tiêu dùng. Điều này dẫn đến tăng áp lá»±c cho việc đảm bảo cân đối thu chi ngân sách.

Bây giờ, khi giá dầu giảm, người sản xuất, kinh doanh và người tiêu dùng cÅ©ng cần chia sẻ vá»›i Nhà nÆ°á»›c. Cần lÆ°u ý thêm rằng, khi giá dầu thế giá»›i giảm thì thu ngân sách từ xuất khẩu dầu thô cÅ©ng giảm. Trong bối cảnh Ä‘ó, việc đảm bảo thu ngân sách là rất khó khăn. Đến lượt nó, thu ngân sách không đảm bảo thì sẽ không có nguồn để thá»±c hiện các nhiệm vụ chi ngân sách và Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên cÅ©ng ảnh hưởng đến đời sống người dân.

PGS.TS Lê Xuân Trường

Quay trở lại Ä‘á»™ng thái của PVOil về việc đề nghị tăng thuế nhập khẩu. Theo lẽ thường, tăng thuế nhập khẩu sẽ làm tăng giá thành dẫn đến phải tăng giá bán và giảm sức cạnh tranh. Tuy nhiên, trong trường hợp thị trường xăng dầu ở Việt Nam thì không hoàn toàn nhÆ° vậy do phần lá»›n xăng dầu thành phẩm ở Việt Nam vẫn phải nhập khẩu, còn xăng dầu sản xuất trong nÆ°á»›c thì má»›i có duy nhất Nhà máy lọc dầu Dung Quất vá»›i thị phần nhỏ nên cÅ©ng không đủ sức cạnh tranh chiếm thị phần của xăng dầu nhập khẩu.

Tôi cho rằng, Ä‘á»™ng thái này của PVOil có lẽ là Ä‘á»™ng tác tâm lý chiến vá»›i người tiêu dùng. Theo Ä‘ó, PVOil sẽ kêu rằng họ không thể giảm giá bán vì giá xăng dầu nhập khẩu giảm nhÆ°ng lá»—i này là do Nhà nÆ°á»›c tăng thuế. Thế là thuế tác Ä‘á»™ng tăng giá ít nhÆ°ng họ lại kêu là nhiều để từ Ä‘ó hưởng lợi do không tăng giá.

PV: - Lý do xin tăng thuế nhập khẩu xăng dầu, theo văn bản của PVOil là giá thế giá»›i liên tục giảm, trong khi doanh nghiệ phải dá»± trữ đủ 30 ngày theo quy định, Ä‘ã ảnh hưởng không nhỏ đến kết quả kinh doanh của doanh nghiệp. Ông bình luận nhÆ° thế nào về vấn đề này? Sá»± hợp lý và bất hợp lý trong lập luận của các doanh nghiệp xăng dầu ra sao? Thá»±c chất trong khoảng thời gian này doanh nghiệp lợi hay thiệt khi giá thị trường lên xuống từng giờ?

PGS.TS Lê Xuân Trường: - Việc dá»± trữ 30 ngày chẳng ảnh hưởng gì khi giá giảm do khi xác định giá bán, doanh nghiệp được xác định theo giá bình quân cá»™ng vá»›i lợi nhuận định mức.

Cần lÆ°u ý rằng, Ä‘ã rất nhiều lần doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu kêu lá»— do giá bán trên thị trường thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở. NhÆ°ng giá cÆ¡ sở được xác định bằng cách lấy giá thành nhập khẩu (giá nhập cá»™ng đầy đủ các khoản thuế và chi phí) cá»™ng vá»›i lợi nhuận định mức.

NhÆ° vậy, ngay cả khi giá cÆ¡ sở bằng vá»›i giá bán trên thị trường hoặc cao hÆ¡n giá bán trên thị trường (không quá phần lợi nhuận định mức) thì doanh nghiệp vẫn có lãi.

TrÆ°á»›c Ä‘ây khi giá liên tục tăng, các doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu có kêu họ phải dá»± trữ 30 ngày là có lợi Ä‘âu. Cần lÆ°u ý rằng, dá»± trữ luôn có hai mặt nhÆ°ng Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã quy định để các doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu không bị thiệt thòi.

Việc dá»± trữ là cần thiết để đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Thêm vào Ä‘ó, trong kinh doanh cần biết dá»± báo để thá»±c hiện các giao dịch kỳ hạn nhằm giảm thiểu rủi ro biến Ä‘á»™ng giá và có lợi nhất trong kinh doanh, có phải là chỉ giao dịch giao ngay Ä‘âu mà kêu sá»± biến Ä‘á»™ng lên xuống bị thiệt. Nếu ông lãnh đạo nào của doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c có chức năng nhập khẩu xăng dầu mà kêu nhÆ° vậy có lẽ cÅ©ng nên xem lại năng lá»±c quản lý kinh doanh của ông ta.

PV: - PVOil dá»± kiến kết quả kinh doanh cả năm 2014 của tổng công ty này sẽ không có lãi và thá»±c tế DN Ä‘ã lá»— từ tháng 8/2014. TÆ°Æ¡ng tá»±, nhiều doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu khác nhÆ° Công ty TNHH má»™t thành viên lọc hóa dầu Bình SÆ¡n - Ä‘Æ¡n vị quản lý Nhà máy Lọc dầu Dung Quất, Công ty TNHH má»™t thành viên dầu khí TP HCM (Saigon Petro), Công ty xăng dầu khu vá»±c II (Petrolimex Sài Gòn), Tổng công ty xăng dầu khu vá»±c IV... cÅ©ng đồng loạt kêu lá»— hoặc kinh doanh không có lãi. Trong khi Ä‘ó, giá xăng của Việt Nam hiện tại Ä‘ang cao hÆ¡n Mỹ khoảng 5.000 đồng/lít. Điều này có coi là nghịch lý hay không và vì sao?

PGS.TS Lê Xuân Trường: - Đây Ä‘úng là má»™t nghịch lý. Nghịch lý này có thể lý giải bởi khả năng quản lý Ä‘iều hành kém của lãnh đạo các doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c này. Họ sá»­ dụng tiền “chùa” nên không tiết kiệm. Chi phí của các doanh nghiệp này rất cao, trong Ä‘ó, kỳ lạ là phần chi trả cho các đại lý thường rất cao. HÆ¡n nữa, nhÆ° tôi Ä‘ã nói trên, ngay cả khi họ kêu lá»— vá»›i lý do giá bán thấp hÆ¡n giá cÆ¡ sở thì thá»±c ra họ vẫn Ä‘ang có lãi nhÆ°ng lãi ít.

Doanh nghiệp xăng dầu kêu quá nhiều

PV: - Có ý kiến cho rằng vì xăng dầu ở Việt Nam hiện nay Ä‘ang ở thế Ä‘á»™c quyền của Petrolimex, chÆ°a có cuá»™c cạnh tranh bình đẳng giữa doanh nghiệp xăng dầu do thị phần Petrolimex chi phối nên họ chẳng cần phải giảm giá làm gì. Ông có đồng tình vá»›i ý kiến này và vì sao?

PGS.TS Lê Xuân Trường: - Thị trường xăng dầu là thị trường đặc biệt. Không dá»… để phá thế Ä‘á»™c quyền của lÄ©nh vá»±c này, do đặc tính sản phẩm, do Ä‘ây là lÄ©nh vá»±c kinh doanh có Ä‘iều kiện, do cách thức tạo dá»±ng và Ä‘iều hành kênh phân phối.

Bởi vậy, giả sá»­ Nhà nÆ°á»›c cho thêm nhiều doanh nghiệp nữa được nhập khẩu thì cÅ©ng khó tạo nên thị trường cạnh tranh hoàn hảo ở lÄ©nh vá»±c này. Khi Ä‘ó, các doanh nghiệp nhập khẩu xăng dầu có thể liên kết để tạo nên trạng thái Ä‘á»™c quyền nhóm và chi phối thị trường.

Tôi cho rằng, mấu chốt của vấn đề là Nhà nÆ°á»›c cần tiếp tục nghiên cứu đổi má»›i cÆ¡ chế quản lý và Ä‘iều hành giá xăng dầu. Cách quy định hiện nay giao cho doanh nghiệp tá»± xác định giá bán căn cứ vào giá cÆ¡ sở không còn phù hợp. Nhà nÆ°á»›c cần quy định giá bán phải thay đổi nhÆ° thế nào phụ thuá»™c vào biên Ä‘á»™ thay đổi của giá nhập khẩu và giá trần do Nhà nÆ°á»›c quy định.

NhÆ° vậy, sẽ tránh được tình trạng hiện nay: Khi giá xăng dầu nhập khẩu tăng thì doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu ngay lập tức tăng giá; khi giá xăng dầu nhập khẩu giảm thì lại để Liên bá»™ Tài chính – Công thÆ°Æ¡ng giục má»›i giảm giá bán.

Nguồn tin: Baodatviet