Xăng rẻ hơn nước suối ở Indonesia
Vụ phá vỡ má»™t đường dây buôn lậu xăng má»›i Ä‘ây ở Indonesia, cho thấy rõ quyết sách trợ giá xăng dầu của các đời chính phủ nÆ°á»›c này có thể khuyến khích tiêu cá»±c, tham nhÅ©ng. Và Ä‘ó là bài “thuốc thá»­” lá»›n đầu tiên dành cho Tổng thống sắp nhậm chức Joko Widodo.

5 người bị bắt ở đảo Batam (bắc Indonesia) sau khi Trung tâm phân tích -báo cáo chuyển khoản tài chính (FREAC) chuyên truy vết tá»™i phạm tài chính của Indonesia phát hiện chúng chuyển khoản 110 triệu USD vào 100 tài khoản ngân hàng từ việc bán xăng trợ giá.

Xăng lậu qua Singapore rồi đến Ä‘âu ?
Theo chính quyền Indonesia, việc giá xăng quá rẻ -nhờ chính phủ có chính sách trợ giá xăng-Ä‘ã dẫn đến nạn buôn lậu xăng trong nhiều năm qua, nhất là ở tỉnh Riau gồm đảo Batam và gần Singapore cùng các tuyến hàng hải quốc tế.
Không thể rõ nguồn xăng lậu này đến Ä‘âu, nhÆ°ng chắc chắn giá sẽ tăng khi đến tay người mua xăng đổ xe.
FREAC Ä‘ã dò tìm dấu vết tài chính của những hoạt Ä‘á»™ng mờ ám này, giúp tìm ra chứng cứ sai phạm trong những vụ tham nhÅ©ng lá»›n nhất Indonesia. Họ phát hiện 110 triệu USD trong các tài khoản và năm 2014, chuyển thông tin cho cảnh sát Ä‘iều tra.

11 trong 100 tài khoản của má»™t phụ nữ được mô tả là má»™t nhân viên cấp thấp trong chính quyền Batam. Cảnh sát nói bà ta bị bắt cùng 4 người khác, gồm em trai bà là chủ má»™t tàu chở dầu 200 tấn dùng để chở hàng lậu.
3 người còn lại là hai nhân viên hợp đồng của hải quân Indonesia và má»™t nhân viên công ty xăng dầu nhà nÆ°á»›c PT Pertamina, là người thu xếp vụ mua xăng trợ giá.

Cảnh sát Ä‘ang tiếp tục Ä‘iều tra, Ä‘ã tịch thu các tài khoản và chiếc tàu. Họ nói bọn buôn lậu hàng tuần Ä‘ã chuyển từ 20 đến 30 tấn xăng sang má»™t tàu khác, từ năm 2008 đến năm 2013.
Chủ tàu thu tiền ở Singapore, thường là các tờ tiền có mệnh giá 1.000 và 10.000 Ä‘ô-la Singapore, sau Ä‘ó ông ta Ä‘em về Ä‘Æ°a chị cùng đồng bọn ở Batam để chuyển vào nhiều tài khoản.
Tờ tiền 10.000 Ä‘ô-la Singapore có giá trị khoảng 7.900 USD, là tờ tiền được Ä‘Æ°a vào sá»­ dụng có mệnh giá lá»›n nhất thế giá»›i, cùng tờ 10.000 Ä‘ô-la Brunei, cÅ©ng in ở Singapore. Tờ tiền 1.000 USD có giá trị 790 USD.

Lãnh đạo FREAC Muhammad Yusuf nói tờ tiền có mệnh giá lá»›n giúp bọn buôn lậu và quan chức tham nhÅ©ng dá»… chuyển tiền và giấu các khoản chuyển tiền phi pháp. Ích lợi chính của tờ tiền có mệnh giá cao là chuyển khoản số tiền mặt lá»›n, và ông kêu gọi chính phủ Indonesia cấm sá»­ dụng loại tiền trên.

Người phát ngôn của Ngân hàng trung Æ°Æ¡ng Singapore nói họ có kế hoạch chấm dứt in loại tiền 10.000 Ä‘ô-la Singapore trong tháng 10, nhÆ°ng vẫn cứ để loại tiền này lÆ°u thông. Họ cÅ©ng không tính chuyện hủy tờ 1.000 Ä‘ô-la Singapore.

Ông Yusuf cÅ©ng kêu gọi quốc há»™i Indonesia sắp tá»›i thông qua lật hạn chế chuyển tiền mặt ở Indonesia xuống mức 50 triệu rupiah/4.170 USD/ngày.

Ông cho rằng quốc há»™i má»›i sẽ thông qua biện pháp trên, nhằm kéo giảm tham nhÅ©ng, từ năm 2015. Ông nói: “Tại sao lại có người chuyển 50 triệu rupiah tiền mặt vào tài khoản ngân hàng, trong khi chuyển khoản dá»… hÆ¡n nhiều ? Điều chúng tôi cần nhất là má»™t luật hạn chế chuyển tiền mặt”.
Xăng rẻ hơn chai nước suối
Yusuf, lãnh đạo FREAC còn nói trong cuá»™c phỏng vấn của The Wall Street Journal, rằng chính sách xăng trợ giá của chính phủ Ä‘ã tạo ra cÆ¡ há»™i béo bở cho bọn buôn lậu:
“Xăng trợ giá là mặt hàng tiêu dùng được tìm kiếm nhiều nhất, thu hút người ta buôn lậu tràn lan. Vá»›i tôi, cách loại trừ vấn nạn này hiệu quả nhất là xóa chủ trÆ°Æ¡ng xăng trợ giá”.

Xăng trợ giá được áp dụng lâu nay, sẽ khiến chính phủ Indonesia phải chi 18 % trong ngân sách, khoảng 350 ngàn tá»· rupiah (29 tá»· USD) trong năm 2014.
Việc chính phủ trợ giá khiến giá má»™t lít xăng đổ xe gắn máy khoảng 6.500 rupiah, tức còn rẻ hÆ¡n má»™t chai nÆ°á»›c suối và chỉ là má»™t ná»­a giá xăng Ä‘ã được trợ giá.
Khoản trợ giá xăng này Ä‘ã tăng gấp 3 lần trong 4 năm qua, do người dân Indonesia hưởng thụ cÆ¡n vùng nổ kinh tế, mua thêm xe ô-tô và xe gắn máy. Họ “á»·” xăng rẻ đến Ä‘á»™ để mở Ä‘á»™ng cÆ¡ cháy vài phút rồi má»›i lên xe.

NhÆ°ng việc trợ giá xăng khiến chính phủ không còn tiền chi cho các dá»± án cần thiết hÆ¡n.

Tuy nhiên, nếu bỏ trợ giá xăng sẽ làm giá nhiên liệu cùng giá các mặt hàng tiêu dùng (từ lÆ°Æ¡ng thá»±c đến sản phẩm) tăng mạnh, do phải tính phí vận chuyển.

Quyết định bỏ xăng trợ giá và tăng giá xăng sẽ gây “bão” phản đối nÆ¡i người dân.

Đó sẽ là má»™t trong những vấn đề lá»›n nhất mà tân Tổng thống Widodo sẽ phải đối mặt, khi ông nhậm chức vào tháng 10 tá»›i, thay tổng thống sắp mãn nhiệm Susilo Bambang Yudhoyono.
Các cố vấn cấp cao của ông Ä‘ã nói ông Widodo Ä‘ang xem xét khả năng tăng giá xăng ngay sau lá»… nhậm chức.
Ông cÅ©ng từng nói vá»›i tờ Financial Times,rằng sẽ chỉ giảm dần nguồn xăng trợ giá, và tiền dôi dÆ° sẽ chuyển cho các chÆ°Æ¡ng trình khác để giúp người nghèo, nhÆ° hệ thống tÆ°á»›i tiêu, trợ giá phân cho nông dân và cải thiện hệ thống giao thông công cá»™ng.

Cái khó là ông sẽ nhận má»™t chiếc ví rá»—ng khi làm lãnh đạo nền kinh tế lá»›n nhất Đông Nam Á. Mức thâm thủng ngân sách của Indonesia gần 3 % tổng sản lượng kinh tế trong lúc nguồn thu giảm, sức tăng trưởng kinh tế giảm năm thứ năm liên tiếp trong khi khoản chi trợ giá xăng tiếp tục tăng.

Các nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài và nhà kinh tế học đều vận Ä‘á»™ng chính phủ Indonesia hủy chÆ°Æ¡ng trình trợ giá, lái nguồn đầu tÆ° vào các lÄ©nh vá»±c nhÆ° cÆ¡ sở hạ tầng, nông nghiệp để kích thích tăng trưởng và giảm thâm hụt ngân sách.

Hiện chính phủ sắp kế nhiệm Ä‘ã chịu sức ép. Các quan chức nói những suất hưởng xăng trợ giá có thể cạn vào tháng 12 tá»›i, gây ra sá»± tăng nhẹ giá xăng tạm thời và tạo bất ổn ngay trong thời gian đầu nhiệm kỳ của ông Widodo.

Nguồn tin: Financial Times, The Wall Street Journal