- Đầu tuần này, dân lao Ä‘á»™ng Ấn Độ nổi trận lôi Ä‘ình, tổng bãi công toàn quốc, buá»™c chính phủ phải chọn lá»±a Æ°u tiên nồi cÆ¡m dân nghèo, hay chính sách vÄ© mô.

Những người tham gia bãi công đụng Ä‘á»™ vá»›i cảnh sát New Delhi trong cuá»™c bãi công phản đối giá xăng dầu tăng. Ảnh: Reuters

Bạo lá»±c bùng phát vài chá»—, khiến hàng ngàn người bị bắt, hàng chục người bị thÆ°Æ¡ng. Chỉ riêng ở Mumbai, có gần 1.300 người bị bắt. Hàng ngàn cá»­a hàng, văn phòng công sở, trường học Ä‘óng cá»­a. Nhiều đường phố, sân bay, nhà ga, bến xe được mô tả là “vắng nhÆ° sa mạc”.

Hai nÆ¡i bị cho là thiệt hại nặng nề nhất trong vụ tổng bãi công là trung tâm tài chính Mumbai, và trung tâm công nghệ thông tin Bangalore. Liên Ä‘oàn Công nghiệp Ấn Độ Æ°á»›c tính cuá»™c tổng bãi công làm tiêu tốn khoảng 641 triệu USD của nền kinh tế Ấn.

Các đảng phái đối lập tổ chức tổng bãi công để yêu cầu chính phủ thu hồi lại quyết định tăng giá xăng dầu.

Không thể “dân tuý quá mức”

Chính phủ cắt trợ giá xăng dầu từ ngày 1.3. Khoản trợ giá này chiếm 1% GDP. Đến ngày 25.6, chính phủ thông báo tăng giá xăng dầu từ 2 – 3,5 rupee tuỳ loại. Liên minh cầm quyền quyết định cắt trợ giá xăng dầu, vì cho rằng chính sách này vá»— béo cho dân đầu cÆ¡ và buôn lậu xăng dầu. Ngoài ra, chính sách này cÅ©ng làm lợi cho dân giàu, vì dân giàu ở Ấn sá»­ dụng xe hạng sang, máy Ä‘iện tại gia và nhiều thiết bị khác chạy bằng xăng dầu được trợ giá.
Ấn Độ có nhiều chính sách trợ giá cho phân bón, thá»±c phẩm, xăng dầu và nhiều chÆ°Æ¡ng trình há»— trợ khác. Tuy nhiên, các chính sách này chỉ tạo gánh nặng cho ngân sách mà không hiệu quả, nhÆ° lời Tổng thống Ấn Độ Pratibha Devisingh Patil phát biểu: “Thế kẹt và trở ngại để những chính sách và cÆ¡ chế cùng những khoản quỹ khổng lồ có được kết quả nhÆ° mong muốn là sá»± yếu kém và tham nhÅ©ng trong hệ thống”.

Ông Govinda Rao, thành viên ban cố vấn kinh tế chính phủ cho biết trong tổng chi tiêu chính phủ hàng năm, trợ giá chiếm 10%, và chiếm 1,72% GDP. Chính phủ chọn chính sách cắt trợ giá để giảm thâm hụt ngân sách còn khoảng 5,5% GDP trong tài khoá 2010/2011 so vá»›i 6,9% trong năm ngoái. Nếu các biện pháp cắt giảm chi tiêu không hiệu quả, năm nay thâm hụt ngân sách Ấn Độ sẽ chiếm 8,4% GDP.

Cắt giảm thâm hụt ngân sách cÅ©ng là cam kết của Ấn Độ tại cuá»™c họp G20 vừa rồi. Tại cuá»™c họp, Ấn Độ nói sẽ cắt giảm thâm hụt ngân sách còn má»™t ná»­a từ nay tá»›i năm 2013 – 2014.

Tuần trÆ°á»›c, khi chính sách cắt trợ giá và tăng giá xăng dầu bị chỉ trích, Thủ tÆ°á»›ng Ấn Độ Manmohan Singh nói: “Dân mình đủ khôn ngoan để hiểu chủ nghÄ©a dân tuý quá mức không được phép cản trở quá trình tiến triển và uy tín quốc tế mà đất nÆ°á»›c tạo được”.

CÅ©ng không muốn giá tăng vọt

Tuy nhiên, các nhà kinh tế nhÆ° ông Kaushik Basu, trưởng ban cố vấn kinh tế của bá»™ Tài chính Ấn Độ cảnh báo chính sách nâng giá xăng dầu tuy giúp chính phủ tiết kiệm khoảng 5,2 tỉ USD, nhÆ°ng làm tăng chỉ số lạm phát vốn Ä‘ã trên 10% nay lại thêm 1%.

Không cần cảnh báo của các nhà kinh tế, cÅ©ng thấy lạm phát ở Ấn Độ ảnh hưởng đến người dân nhÆ° thế nào, khi các bà ná»™i trợ cÅ©ng thấy giá thá»±c phẩm Ấn Độ tăng hÆ¡n 20% chỉ trong năm ngoái. Bà ná»™i trợ Usri Das Mahapatra, có chồng là chuyên viên của má»™t công ty vận tải, cho biết chỉ trong má»™t năm qua, riêng tiền Ä‘i chợ của bà phải tăng gấp Ä‘ôi. Con trai của bà là sinh viên cÅ©ng phải chi gấp Ä‘ôi cho chi phí Ä‘i lại má»—i ngày từ nhà đến trường.

Chính phủ nhiều lần cam Ä‘oan giá sẽ còn hạ nữa để trấn an dân tình trong mấy cÆ¡n mÆ°a lÅ© vừa qua. NhÆ°ng Ä‘ùng má»™t cái chính phủ lại kích giá xăng, dầu, khí đốt làm giá cả vận chuyển và giá thá»±c phẩm tăng vọt.

Giá cả tăng là vấn đề nhạy cảm ở Ấn Độ. Nhiều đảng phái chính trị từng thành công chỉ vì kiểm soát được giá xăng dầu, không gây biến Ä‘á»™ng giá, nên được 828 triệu dân nghèo, sống dÆ°á»›i mức 2 USD/ngày, ủng há»™. Trong quá khứ, nhiều đảng cầm quyền ở địa phÆ°Æ¡ng bị mất ghế chỉ vì để giá đường và hành tăng vọt.

Lần này, phe đối lập tận dụng tốt cÆ¡ há»™i để hạ bệ đảng cầm quyền, nhất là ở những bang nhÆ° Bihar và Tây Bengal, nÆ¡i các đảng Ä‘ang so kè sát nút trong các cuá»™c bầu cá»­ địa phÆ°Æ¡ng.

ChÆ°a biết cuá»™c bãi công có thay đổi được ý chí của chính phủ, nhÆ°ng rất nhiều người vừa bị chính sách tăng giá dầu làm nghèo, vừa trở thành nạn nhân của cuá»™c bãi công. Sushil Kumar, má»™t người làm công ăn lÆ°Æ¡ng công nhật than thở: “Giá thức ăn và mọi thứ đều tăng. Tôi có năm miệng ăn Ä‘ang chờ ở nhà. Bữa nay tôi không kiếm được xu nào vì bãi công. Tôi không biết phải nói vá»›i vợ tôi thế nào Ä‘ây?”

(SGTT)