19 giờ ngày 18-4, các doanh nghiệp (DN) xăng dầu đầu mối Ä‘ã đồng loạt giảm giá xăng.

Petrolimex và Saigon Petro cùng áp dụng giảm 410 đồng/lít đối vá»›i xăng A92, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng 23.640 đồng/lít; dầu diesel giảm 100 đồng/lít, còn 21.350 đồng/lít, dầu hỏa giảm 200 đồng/lít, còn 21.400 đồng/lít. Riêng PV Oil áp dụng mức giảm khác má»™t chút: Xăng A92 giảm 420 đồng/lít, dầu diesel giảm 100 đồng/lít và giảm 180 đồng/lít vá»›i dầu hỏa. Đây là lần thứ hai trong tháng giá xăng dầu trong nÆ°á»›c giảm.

Hai cách tính giá

Những ngày qua, giá xăng thành phẩm nhập tại thị trường Singapore liên tục giảm mạnh. Cụ thể, phiên giao dịch ngày 16-4, xăng A92 xuống mức khá thấp, còn 104,93 USD/thùng, giảm khoảng 7 USD/thùng so vá»›i mức giá ngày 9-4. Đến ngày 17-4, giá thế giá»›i có nhích nhẹ lên thành 107 USD/thùng. Nếu tính trung bình 10 ngày qua, giá xăng thế giá»›i đứng ở mức 109 USD/thùng. NhÆ° vậy, vá»›i mức giá này, DN xăng dầu lãi khoảng 1.700 đồng/lít, kể cả lợi nhuận định mức.

Theo Nghị định 84/2009 về quản lý và kinh doanh xăng dầu, giá cÆ¡ sở vẫn phải tính theo chu kỳ 30 ngày. Trong khi Ä‘ó, cÆ¡ quan quản lý cÅ©ng quy định tần suất thay đổi giá là 10 ngày (10 ngày Ä‘iều chỉnh giá má»™t lần). Vậy nên, nếu tính 30 ngày qua, giá xăng thế giá»›i khoảng 115 USD/thùng thì DN chỉ lãi khoảng 900 đồng/lít, kể cả lợi nhuận định mức. Sau khi trừ 300 đồng/lít lợi nhuận định mức mà DN được hưởng, nếu DN có phÆ°Æ¡ng án giảm giá xăng thì mức giảm đề xuất chỉ có thể xoay quanh ngưỡng 500-600 đồng/lít, còn tính theo “10 ngày” thì rõ ràng DN xăng lãi khủng nhÆ° nêu trên.

NhÆ° vậy, hai cách tính khác nhau tạo hai cách hiểu khác nhau, khiến dÆ° luận vừa qua khó có được thông tin thống nhất về con số lá»— - lãi của DN. Điều này đặt ra vấn đề: Có nên gút lại má»™t cách tính?

Petrolimex và Saigon Petro cùng áp dụng giảm 410 đồng/lít đối vá»›i xăng A92. Ảnh: HTD

Tạo cá»› nhập nhèm lá»— - lãi

Theo các chuyên gia kinh tế, cÆ¡ chế tính giá 30 ngày quá lá»—i thời và gây ra nhiều bất hợp lý.

TS Nguyá»…n Minh Phong phân tích, có hai bất cập trong cÆ¡ chế Ä‘iều hành xăng dầu hiện nay mà DN muốn thay đổi cÅ©ng không được. Thứ nhất, Nhà nÆ°á»›c Ä‘ang “dồn ép” DN thá»±c hiện hai nhiệm vụ cả kinh doanh thÆ°Æ¡ng mại và dá»± trữ an ninh năng lượng quốc gia. CÆ¡ chế tính giá 30 ngày sẽ là má»™t vòng “kim cô” của DN và cÅ©ng có thể là cÆ¡ há»™i để DN nhập nhèm giữa lúc lãi và lúc lá»—. Mặt khác, Nghị định 84 chỉ quy định DN được đề xuất tăng giá mà không tạo ra chế tài để buá»™c DN phải hạ giá. Đây là hai bất cập và trở thành bức xúc trong việc quản lý xăng dầu.

Ông Minh Phong cho rằng nên tách nhiệm vụ dá»± trữ năng lượng khỏi kinh doanh xăng dầu. Khi Ä‘ó sẽ không phải tính theo 30 ngày nữa. Thị trường sẽ tá»± Ä‘iều tiết theo giá thế giá»›i thường xuyên. Còn nếu không thể tính theo giải pháp Ä‘ó nữa thì phải tiếp cận đến cách tính giá 10 ngày để bám sát theo giá thị trường thế giá»›i.

Chuyên gia kinh tế Lê Đăng Doanh phân tích thêm: “Nghị định 84 quy định giá xăng phải tính bình quân 30 ngày là dá»±a trên mức Ä‘á»™ dá»± trữ an ninh năng lượng và Ä‘á»™ trá»… quy trình nhập xăng dầu. Tôi cho rằng quy định này đến nay Ä‘ã không còn phù hợp. Rõ nhất là giá thế giá»›i giảm mạnh nhÆ°ng DN lại hoàn toàn có cá»› giảm giá nhỏ giọt”. Vị chuyên gia này cÅ©ng đề nghị áp dụng cÆ¡ chế tính giá 10 ngày.

Đồng tình quan Ä‘iểm này, TS Nguyá»…n Ngọc SÆ¡n, Trường ĐH Kinh tế-Luật, cho rằng thị trường biến Ä‘á»™ng tức thời, linh hoạt nên việc dùng cÆ¡ chế 30 ngày là quá lâu. Khi DN lá»—, việc tăng giá xăng cÅ©ng không phải dá»… mà khi DN lãi, người tiêu dùng chịu thiệt vì việc hạ giá xăng tÆ°Æ¡ng xứng cÅ©ng không dá»….

Rõ ràng, vá»›i cách tính giá 30 ngày, dù giá thế giá»›i có giảm mạnh thì giá trong nÆ°á»›c cÅ©ng sẽ cứ “bình bình” Ä‘i sau. Cần thay đổi cách tính giá để tiệm cận vá»›i thị trường, tránh trường hợp những con số lá»—, lãi “tù mù”, khi DN nêu ra còn thì người dân khó thông cảm.

Trao đổi vá»›i báo Pháp Luật TP.HCM, ông Trần Ngọc Năm, Phó Tổng Giám đốc Tập Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam, nói rõ: Hiện DN Ä‘ang có lãi. Nếu theo cách tính giá 10 ngày thì giá trong nÆ°á»›c tiệm cận vá»›i giá thế giá»›i. Tuy nhiên, “Liệu cÆ¡ quan quản lý có chấp nhận cÆ¡ chế 10 ngày thay đổi giá má»™t lần và má»™t năm có thể có 36 lần thay đổi giá không? Nếu tính giá 10 ngày thì phải áp dụng cả khi giá tăng và giảm. Năm 2009, không phải ngẫu nhiên mà Nhà nÆ°á»›c phải Ä‘iều chỉnh cách tính giá lên 30 ngày. Ấy là do thời Ä‘iểm Ä‘ó giá tăng liên tục, DN đề xuất tăng thì cÆ¡ quan quản lý không muốn xem xét, muốn tính theo chu kỳ cả 30 ngày. Rồi đến khi giá thế giá»›i giảm thì cÆ¡ quan quản lý lại muốn thống nhất cách tính giá 10 ngày. Làm nhÆ° vậy sẽ rất khó cho DN” - ông Năm nói.