Các thí nghiệm của Trung tâm nghiên cứu công nghệ lọc hóa dầu, Phòng Thí nghiệm trọng Ä‘iểm Ä‘á»™ng cÆ¡ đốt trong (ĐH Bách khoa TP.HCM) Ä‘ã chỉ rõ, má»™t trong những nguyên nhân dẫn đến hiện tượng xe máy tá»± bốc cháy là sá»­ dụng xăng có pha cồn methanol, ethanol có chất lượng thấp và không Ä‘úng kỹ thuật. Đặc biệt, hoàn toàn có thể sá»­ dụng methanol vá»›i má»™t tá»· lệ phần trăm nhất định để biến xăng A83 thành xăng A92, A95 "dỏm" nhÆ°ng vẫn đạt chuẩn VN.

Có má»™t Ä‘iều cần nói rõ là xăng A83 thuần chủng, được chế biến từ dầu thô và các phụ gia truyền thống trong công nghệ chế biến xăng chẳng có tá»™i tình gì. Cái tá»™i chính nằm ở chá»— người ta dùng nó để pha vá»›i cồn ethanol có trị số octane khá cao, khoảng 115 hoặc cồn methanol có trị số octane cÅ©ng cao, khoảng 110 để cho ra loại xăng A92 và A95 dỏm nhằm trục lợi   PGS-TS Nguyá»…n Lê Ninh

Nhập methanol tăng, cháy xe nhiều

Theo thống kê, chỉ trong 2 năm 2010 - 2011, trên cả nÆ°á»›c Ä‘ã xảy ra trên 320 vụ cháy ô tô, xe máy. Việc tăng Ä‘á»™t biến số lượng các vụ cháy nổ xe trong hai năm này trùng khá»›p vá»›i việc nhập khẩu nguyên liệu methanol tăng Ä‘á»™t biến. Má»™t thống kê từ phía hải quan cho biết, methanol được nhập khẩu và tiêu thụ năm 2010 là hÆ¡n 90.000 tấn, năm 2011 hÆ¡n 80.000 tấn, tăng vọt về số lượng nếu nhìn so vá»›i các năm trÆ°á»›c Ä‘ó nhÆ° năm 2008 là 52.000 tấn và năm 2009 là 66.000 tấn.

TS Ä‘á»™ng cÆ¡ ô tô Nguyá»…n Lê Ninh, Phó giáo sÆ° ngành cÆ¡ khí Ä‘á»™ng lá»±c cho biết, methanol là má»™t chất rất Ä‘á»™c đối vá»›i sức khỏe con người. Chất này khi pha vào xăng để chạy Ä‘á»™ng cÆ¡ có thể sẽ làm hÆ° hỏng các gioăng cao su, nhá»±a vốn được sá»­ dụng nhiều trong chế tạo Ä‘á»™ng cÆ¡. Các ống dẫn nhiên liệu dá»… bị hÆ° hỏng, tan chảy sẽ gây rò rỉ nhiên liệu, có thể gây cháy xe. Methanol cÅ©ng tấn công vào các chi tiết được chế tạo bằng hợp kim nhôm, tạo ra hydro, chất khí dá»… cháy. Vì đặc tính lý - hóa này, liên minh 12 hãng xe lá»›n trên thế giá»›i Ä‘ã tuyên bố trên toàn cầu về ngăn ngừa sá»­ dụng methanol trong nhiên liệu.

Độc hại nhÆ° vậy nhÆ°ng việc nhập khẩu methanol hay acetone (các chất dung môi dùng trong công nghiệp) rất Ä‘Æ¡n giản. Doanh nghiệp (DN) nhập khẩu chỉ cần Ä‘áp ứng các giấy tờ hợp lệ là nhập về. Tại các thành phố lá»›n nhÆ° Hà Ná»™i, TP.HCM, các chất này được bày bán công khai, tràn lan vá»›i số lượng lá»›n, giá thành rẻ, đặc biệt là không kiểm soát được chất lượng. Giá cồn methanol hiện dao Ä‘á»™ng khoảng 13.000 - 15.000 đồng/kg, thậm chí nếu mua vá»›i số lượng lá»›n thì giá chỉ từ 11.000 - 12.000 đồng/kg.

Theo má»™t chuyên gia trong lÄ©nh vá»±c tiêu chuẩn, Ä‘o lường chất lượng, chỉ số octane của methanol, ethanol và acetone đều rất lá»›n (chỉ số octane của methanol là 108). Bởi vậy, chỉ cần pha vá»›i tá»· lệ 5-15% methanol vào xăng A83 (chỉ số octane là 83) hoàn toàn có thể biến thành xăng A92 (chỉ số octane là 92), thậm chí biến thành xăng A95 (octane là 95). Ethanol hay acetone đều có tính năng tÆ°Æ¡ng tá»±, đều có thể dá»… dàng “biến” xăng A83 thành xăng A92, A95 khi pha vá»›i má»™t tá»· lệ nhất định.

Hiện tại, giá xăng A83 thường rẻ hÆ¡n xăng A92 khoảng 500 đồng/lít, xăng A92 lại rẻ hÆ¡n A95 là 500 đồng/lít. Theo tính toán, chỉ cần pha khoảng 5% methanol vào xăng A83 để biến thành A92, cây xăng gian lận sẽ lời hÆ¡n 1.000 đồng/lít. ChÆ°a kể, nếu pha vá»›i tá»· lệ 10% hoặc 15%, con số lợi nhuận sẽ lá»›n hÆ¡n nhiều lần.

Mẫu xăng chứa tá»›i 15% methanol được phát hiện tại cây xăng Mai Dịch (Cầu Giấy, Hà Ná»™i) và kết quả kiểm tra 34/150 mẫu xăng tại TP.HCM có chứa methanol cho thấy việc xăng bị pha methanol để kiếm lời Ä‘ang diá»…n ra phổ biến và đại trà.

Kẽ hở quản lý

TS Đào Quốc Tùy, Trưởng bá»™ môn Hữu cÆ¡ hóa chất, ĐH Bách khoa Hà Ná»™i cho rằng, việc kiểm tra các mẫu xăng thông thường chỉ quan tâm tá»›i các chỉ số octane nhÆ°ng vô tình bỏ quên các chỉ số bay hÆ¡i, bão hòa… nên dù xăng pha methanol, ethanol hay acetone thì về cÆ¡ bản vẫn đạt “chuẩn” do đảm bảo tiêu chuẩn octane.

Còn theo TS Nguyá»…n Lê Ninh, những sÆ¡ hở trong hành lang pháp lý Ä‘ã được tận dụng tối Ä‘a để biến xăng A83 thành A92 - A95 để kiếm lợi nhuận. Cụ thể là trong quy chuẩn kỹ thuật đối vá»›i xăng không có đặt methanol nhÆ° má»™t chỉ tiêu cần được kiểm tra. Do Ä‘ó, cho dù Ä‘oàn kiểm tra phát hiện trong xăng có methanol thì mẫu xăng Ä‘ó vẫn đạt chất lượng. "Có má»™t Ä‘iều cần nói rõ là xăng A83 thuần chủng, được chế biến từ dầu thô và các phụ gia truyền thống trong công nghệ chế biến xăng chẳng có tá»™i tình gì. Cái tá»™i chính nằm ở chá»— người ta dùng nó để pha vá»›i cồn ethanol có trị số octane khá cao, khoảng 115 hoặc cồn methanol có trị số octane cÅ©ng cao, khoảng 110 để cho ra loại xăng A92 và A95 rởm (dỏm) nhằm trục lợi. Bởi vì giá của A83 và 2 loại cồn kể trên thì rẻ mà xăng A92 hoặc A95 lại đắt. Các loại xăng A92, A95 dỏm này chính là má»™t trong các nguyên nhân có thể gây cháy xe", ông nói. 

Đáng chú ý, trung bình má»—i năm VN vẫn sản xuất khoảng 400.000 m3 xăng A83, chiếm 5% sản lượng xăng dầu nhập khẩu, lÆ°u thông má»—i năm. Xăng A83 chủ yếu được sá»­ dụng cho Ä‘á»™ng cÆ¡ ghe thuyền… nhÆ°ng vá»›i việc quản lý lỏng lẻo xăng dầu hiện nay, câu hỏi đặt ra là bao nhiêu lượng xăng A83 được tiêu thụ Ä‘úng địa chỉ, bao nhiêu xăng A83 Ä‘ã “biến hình”?

Theo quy định, DN đầu mối kinh doanh xăng dầu phải chịu trách nhiệm về chất lượng xăng dầu trong toàn bá»™ hệ thống phân phối, từ khâu nhập khẩu, tồn trữ vận chuyển đến cá»­a hàng bán lẻ. Tuy nhiên, trên thá»±c tế, theo má»™t đầu mối kinh doanh xăng dầu ở miền Nam, quy trình bán hàng hiện nay theo hình thức giao nhận tại kho, tổng đại lý có trách nhiệm vận chuyển hàng đến nÆ¡i bán lẻ. Trong khâu vận chuyển này, gian lận hoàn toàn có thể xảy ra nếu tài xế xe bồn chở xăng dừng lại pha chế (nhÆ° má»™t phóng sá»± Ä‘iều tra của Báo Thanh Niên Ä‘ã chỉ ra) hoặc chính đại lý chủ Ä‘á»™ng pha trá»™n tạp chất vào để kiếm lời. Tuy nhiên, các trường hợp cây xăng gian lận chỉ phải chịu hình thức xá»­ phạt là rút giấy phép có thời hạn, thậm chí chỉ bị phạt hành chính vài triệu đồng nên vẫn bất chấp để kiếm lời.

Nguồn tin: Thanhnien