Phân tích của chuyên gia kinh tế Nguyá»…n Minh Phong về Ä‘iều hành giá, phá bỏ Ä‘á»™c quyền trong kinh doanh Ä‘iện, xăng dầu được đặt ra trong phiên chất vấn Bá»™ trưởng VÅ© Huy Hoàng sáng nay (14/6)

Việc Ä‘iều hành giá các mặt hàng thiết yếu nhÆ° xăng, dầu, Ä‘iện là ná»™i dung nhiều cá»­ tri băn khoăn là đến bao giờ thì các mặt hàng này má»›i thá»±c sá»± được Ä‘iều hành theo cÆ¡ chế thị trường, hết cảnh giá xăng dầu lên nhanh, giảm chậm, giá Ä‘iện tù mù trong khi ngành Ä‘iện luôn kêu lá»—. Sau Ä‘ây là phân tích của TS Nguyá»…n Minh Phong, Phó Vụ trưởng, Phó Ban Tuyên truyền lý luận, Báo Nhân dân.

 

TS Nguyá»…n Minh Phong

** Bá»™ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng VÅ© Huy Hoàng trả lời chất vấn tại Quốc há»™i sáng nay vẫn chÆ°a khẳng định bao giờ sẽ phá được thế Ä‘á»™c quyền của ngành Ä‘iện. Phải chăng Bá»™ trưởng không quyết liệt trong việc thá»±c hiện nhiệm vụ hay do cÆ¡ chế quản lý kinh tế của chúng ta còn nhiều cái vÆ°á»›ng để Bá»™ trưởng không dám hứa?

Ông Nguyá»…n Minh Phong: Tôi cho rằng, do cả hai nguyên nhân. Đó là vì vÆ°á»›ng ở cÆ¡ chế pháp lý và hạn chế từ nhận thức chủ quan và Ä‘iều hành chủ quan của Bá»™.   

TrÆ°á»›c hết, về mặt pháp lý, hiện nay Bá»™ trưởng Ä‘ang phải Ä‘iều hành theo Chính phủ. Chính phủ lại tùy thuá»™c theo Quốc há»™i. Quốc há»™i thì tuân thủ những cam kết há»™i nhập. Theo quy định hiện nay, chúng ta chÆ°a Ä‘Æ°a xăng dầu vào cạnh tranh tá»± do vá»›i nÆ°á»›c ngoài, vì thế chÆ°a thể có cạnh tranh tá»± do theo thị trường. Và Bá»™ trưởng phải chờ sá»± thay đổi ở cấp cao nhất thì má»›i Ä‘iều hành theo thị trường được. 

Thứ hai, về mặt chức trách của mình, dường nhÆ° vẫn chÆ°a đủ. Điều này thể hiện ở chá»—, nếu nhÆ° Bá»™ quyết tâm và chu Ä‘áo hÆ¡n thì sẽ thiết kế được quy trình quản lý tốt hÆ¡n, hiệu ứng cao hÆ¡n và giải trình kịp thời, phù hợp, tạo ra được sá»± đồng thuận xã há»™i cao hÆ¡n.

Đồng thời, Bá»™ cÅ©ng chÆ°a có quyết tâm về thúc đẩy tăng và đảm bảo chất lượng dịch vụ về xăng dầu. Và, vấn đề cạnh tranh giá bán lẻ hoàn toàn có thể nằm trong quyền của Bá»™.

Đây là 3 Ä‘iểm tôi cho rằng, nên lÆ°u ý để xá»­ lý trong chức trách của mình, đặc biệt trong bối cảnh chÆ°a có cạnh tranh thị trường.

** Về ná»™i dung Ä‘iều hành giá xăng, sáng nay, Bá»™ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng VÅ© Huy Hoàng có giải trình là: Hiện Ä‘ã có 12 đầu mối nhập khẩu kinh doanh xăng dầu thuá»™c mọi thành phần kinh tế và Ä‘iều hành xăng dầu hiện nay theo Nghị định 84 của Chính phủ theo lá»™ trình thị trường hóa kinh doanh xăng dầu. NhÆ°ng thá»±c sá»± thì chúng ta vẫn chÆ°a thấy dấu hiệu của má»™t thị trường cạnh tranh. Và hệ lụy là cả nền kinh tế phải gánh chịu nhÆ° thá»±c tế thị trường thời gian vừa qua. Theo ông, bất cập lá»›n nhất trong Ä‘iều hành giá xăng dầu hiện nay là gì?

Ông Nguyá»…n Minh Phong: Tôi cho rằng có 3 bất cập trong Ä‘iều hành giá xăng dầu hiện nay. Thứ nhất, Ä‘ó là vấn đề minh bạch. Bởi vì rõ ràng xăng dầu là ngành Ä‘á»™c quyền, mà thị trường xăng dầu có triển vọng thu lợi rất tốt. Vậy mà suốt thời gian dài chúng ta thấy rằng, ngành kinh doanh xăng dầu Ä‘á»™c quyền nhÆ°ng kêu lá»—. Nhà nÆ°á»›c thì không thu được hoặc phải bù lá»—. Còn người dân thì luôn phải mua vá»›i giá cao và không hiểu được tại sao. Thế thì lợi ích Ä‘ang nằm ở Ä‘âu và nó Ä‘i Ä‘âu? Điều này chÆ°a có câu trả lời rõ ràng. Ngay cả các chi phí trong cÆ¡ chế Ä‘iều hành hiện nay về giá xăng dầu hợp lý hay chÆ°a và mức Ä‘á»™ minh bạch của nó cÅ©ng chÆ°a rõ.

Thứ hai, vấn đề khó Ä‘oán định giá. Vì giá thị trường cho phép người ta Ä‘oán định được giá thị trường theo xu hÆ°á»›ng giá chung của thế giá»›i. NhÆ°ng hiện nay, ở nÆ°á»›c ta, giá xăng dầu chÆ°a Ä‘oán định được khiến cho Ä‘á»™ng thái có dá»± lệnh chậm, thậm chí ngược chiều so vá»›i giá xăng dầu thế giá»›i. Điều này tạo ra rủi ro trong kinh doanh và bức xúc trong doanh nghiệp.

Cuối cùng là cÆ¡ sở pháp lý chÆ°a thật hoàn thiện, đặc biệt là Nghị định 84 chÆ°a phải hoàn thiện ở mức cao, nhất là quy định về giá cÆ¡ sở vẫn còn không hợp lý. Vấn đề quỹ bình ổn cÅ©ng còn nhiều bức xúc. Đồng thời, phân quyền quản lý về xăng dầu, về việc Ä‘iều chỉnh giá, giữa Trung Æ°Æ¡ng vá»›i địa phÆ°Æ¡ng, Ä‘úng hÆ¡n là giữa cÆ¡ quan quản lý vá»›i các ngành xăng dầu vẫn chÆ°a thật rõ ràng. Đây là 3 bức xúc khiến 12 Ä‘Æ¡n vị nhập khẩu xăng dầu mà chỉ có 1 giá duy nhất. Đây cÅ©ng là Ä‘iều không thể giải thích được.

** Đại biểu Quốc há»™i Bùi Mạnh Hùng ở Đoàn Bình PhÆ°á»›c có hỏi Bá»™ trưởng VÅ© Huy Hoàng là có thể rút ngắn lá»™ trình xây dá»±ng thị trường Ä‘iện cạnh tranh trÆ°á»›c năm 2012 hay không, cùng vá»›i thị trường hàng hóa việc kinh doanh xăng dầu từ bài học phá thế Ä‘á»™c quyền của ngành Viá»…n thông. Ông có bình luận gì về ná»™i dung này?

Ông Nguyá»…n Minh Phong: Việc thá»±c hiện thị trường xăng dầu cạnh tranh theo hÆ°á»›ng thị trường hoàn toàn khả thi nếu chúng ta quyết tâm cao. Hiện nay chúng ta chủ Ä‘á»™ng không cho tÆ° nhân cạnh tranh, không cho nÆ°á»›c ngoài cạnh tranh. Nếu chúng ta thay đổi nhận thức, chúng ta sẽ đạt được Ä‘iều Ä‘ó.

Thá»±c tế cho thấy, làm được Ä‘iều Ä‘ó sẽ có lợi nhiều hÆ¡n có hại. Và vấn đề nằm ở chá»— quyết tâm chính trị cá»™ng vá»›i má»™t số Ä‘iều kiện: Thứ nhất, cần phải tách sản xuất vá»›i phân phối. Thứ hai, tách giữa quản lý vá»›i kinh doanh. Thứ ba, nên tách quỹ dá»± trữ an ninh năng lượng vá»›i nhiệm vụ chính trị giao cho doanh nghiệp.

Theo kết luận của Chủ tịch Quốc há»™i, tôi cho rằng, quan trọng nhất là phải lấy ý kiến của chuyên gia, lắng nghe ý kiến cá»­ tri cùng lợi ích của xã há»™i để Ä‘Æ°a ra quyết định cuối cùng.

** Theo tôi, các Bá»™ trưởng cần rút kinh nghiệm, nên trả lời thẳng vào các câu hỏi của đại biểu và cá»­ tri. Đồng thời, mong các Bá»™ trưởng hãy chỉ ra các giải pháp khắc phục tồn tại cùng những lời cam kết cụ thể rằng khi nào khắc phục được để cá»­ tri có thể giám sát. Bởi vì, có nhÆ° vậy, hoạt Ä‘á»™ng chất vấn và trả lời chất vấn má»›i đạt được hiệu quả thá»±c sá»± và tạo chuyển biến trên thá»±c tế. Quan Ä‘iểm của ông Nguyá»…n Minh Phong thế nào?

Ông Nguyá»…n Minh Phong: Tôi hoàn toàn chia sẻ vá»›i ý kiến này. Đây không chỉ là ý kiến của cá»­ tri mà còn chính là mong muốn của doanh nghiệp và các đối tượng chịu sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c. Tôi cho rằng, làm được nhÆ° vậy thì chất lượng của Quốc há»™i, của Ä‘iều hành quản lý Nhà nÆ°á»›c sẽ được nâng lên.

Nguồn tin: VOV