Chiều 21-9, ông Bùi Ngọc Bảo, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng Giám đốc Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), Ä‘ã gặp gỡ báo chí để trần tình về thông tin Petrolimex lãi hÆ¡n 1.000 đồng/lít xăng do Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính VÆ°Æ¡ng Đình Huệ tiết lá»™ tại há»™i thảo “Điều hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường ở Việt Nam hiện nay” do Bá»™ Tài chính tổ chức ngày 20-9 (Báo Người Lao Động Ä‘ã thông tin). 

Nhập nhằng lá»— - lãi; tăng - giảm

Theo ông Bùi Ngọc Bảo, giá xăng “Ä‘ã nằm ở trong kho”, tính vào thời Ä‘iểm giảm giá (ngày 26-8) là 17.235 đồng/lít (xăng A92).

TrÆ°á»›c thời Ä‘iểm giảm giá, trong 4 mặt hàng phổ biến là xăng A95, A92, dầu diesel 0,05S và l 0,25S, Petrolimex lá»— 58 đồng/lít xăng A95, 3 mặt hàng còn lại đều có lãi tÆ°Æ¡ng ứng là 219 đồng, 540 đồng và 289 đồng/lít. Sau khi quyết định giảm giá có hiệu lá»±c từ 21 giờ ngày 26-8, xăng A95 và A92 bị lá»— tÆ°Æ¡ng ứng 412 đồng/lít và 135 đồng/lít. Hai mặt hàng còn lại vẫn có lãi từ 17 đồng đến 267 đồng/lít.

Về thắc mắc tại sao có những con số rất khác nhau về lá»—, lãi giữa các cÆ¡ quan nói trên, ông Bảo giải thích là do doanh nghiệp tính theo giá vốn, giá này căn cứ vào tình hình quản trị, kinh doanh của từng doanh nghiệp, trong khi cÆ¡ quan quản lý tính theo giá cÆ¡ sở công bố tại Nghị định 84 của Chính phủ về kinh doanh xăng dầu ban hành năm 2009.

ChÆ°a rõ cách tính nào là Ä‘úng nhÆ°ng bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính khẳng định từ khi giảm giá đến nay, chÆ°a có doanh nghiệp xăng dầu nào kêu “sắp chết”. Còn Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng lại chỉ trích quyết định giảm giá của Bá»™ Tài chính và cảnh báo có nguy cÆ¡ vỡ thị trường nếu doanh nghiệp tiếp tục lá»—.

Thị trường nửa vời

CÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu Ä‘ang được thá»±c hiện theo Nghị định 84. Nghị định này được xem là bÆ°á»›c tiến lá»›n trong công tác quản lý thị trường xăng dầu vì đề ra được cÆ¡ chế giám sát minh bạch hÆ¡n, tạo ra sá»± chủ Ä‘á»™ng hÆ¡n cho doanh nghiệp trong hoạt Ä‘á»™ng theo cÆ¡ chế thị trường có bàn tay quản lý hữu hình của Nhà nÆ°á»›c. Song, diá»…n biến giá và hệ thống phân phối, lÆ°u thông xăng dầu hiện tại cho thấy Nghị định 84 bá»™c lá»™ nhiều bất cập.

Theo các chuyên gia Học viện Tài chính và Nhóm TÆ° vấn chính sách - Bá»™ Tài chính, bất cập lá»›n nhất của cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu theo Nghị định 84 là chÆ°a xem xét đến vấn đề Æ°u thế Ä‘á»™c quyền trong kinh doanh. Hiện nay, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu có xuất phát Ä‘iểm, tiềm lá»±c tài chính rất khác nhau nhÆ°ng Nghị định 84 lại Ä‘Æ°a về cùng má»™t mặt bằng để cạnh tranh khiến doanh nghiệp lá»›n càng có cÆ¡ há»™i chiếm lÄ©nh và phân phối thị trường.

Bên cạnh Ä‘ó, kinh doanh xăng dầu ở nÆ°á»›c ta về danh nghÄ©a Ä‘ã được chuyển sang cÆ¡ chế thị trường nhÆ°ng vẫn chÆ°a thá»±c hiện đến nÆ¡i đến chốn. Nhà nÆ°á»›c vẫn can thiệp mạnh vào giá khiến giá bán lẻ trong nÆ°á»›c giật cục, không cùng “pha” vá»›i giá thế giá»›i.

Bá»™ Tài chính vừa ký quyết định thành lập 3 tổ kiểm tra giá nhập khẩu xăng dầu tại Tổng Công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), Tổng Công ty Dầu Việt Nam và tại các doanh nghiệp xăng dầu đầu mối gồm Công ty TNHH má»™t thành viên Dầu khí TPHCM (Saigon Petro) và Công ty TNHH má»™t thành viên ThÆ°Æ¡ng mại Dầu khí Đồng Tháp.

Hiện tượng thiếu xăng dầu cục bá»™, có lúc người tiêu dùng phải chạy qua nhiều cây xăng má»›i mua được xăng hoặc hiện tượng há»—n Ä‘á»™n trong ký hợp đồng giữa các đại lý vá»›i đầu mối nhập khẩu nhÆ° Ä‘ã diá»…n ra, là xuất phát từ nguyên nhân giá xăng trong nÆ°á»›c được Ä‘iều hành theo cÆ¡ chế phê duyệt, không theo kịp vá»›i diá»…n biến thị trường thế giá»›i. Má»™t bất cập lá»›n nữa của Nghị định 84 là việc trích lập và sá»­ dụng quỹ bình ổn giá Ä‘ã không Ä‘em lại lợi ích cho cả Nhà nÆ°á»›c và người tiêu dùng nhÆ° mục tiêu hình thành quỹ.

TS khoa học Nguyá»…n Thị Hiền, má»™t chuyên gia trong lÄ©nh vá»±c giá cả thị trường, nhận định về việc Ä‘iều hành giá xăng dầu hiện nay: Việt Nam Ä‘ang tạo ra ngoại lệ trong khi Ä‘ã há»™i nhập kinh tế thế giá»›i, nhÆ° thế chỉ có hại. “Lá»—, lãi trong kinh doanh xăng dầu không rõ ràng, Bá»™ Tài chính còn không nắm được thì người tiêu dùng làm sao có niềm tin” - bà Hiền nói. Chuyên gia này cÅ©ng cảnh báo nếu tiếp tục duy trì cách Ä‘iều hành Nhà nÆ°á»›c quyết định thay doanh nghiệp, cÆ¡ quan quản lý luôn phải chạy theo doanh nghiệp thì sẽ tiếp tục sa vào má»› bòng bong lá»— - lãi, không còn thời gian cho những công việc Ä‘iều hành khác.