Lạm phát tháng 8 có thể đạt đỉnh, nhÆ°ng cả năm 2011 vẫn sẽ đứng ở mức cao

Tổng cục Thống kê vừa công bố chỉ số giá tiêu dùng (CPI) tháng 8 tăng 0.93% và Ä‘ây mức tăng hàng tháng thấp nhất từ đầu năm 2011 đến nay.

Vá»›i con số này, CPI tháng 8 Ä‘ã tăng 23.02% so vá»›i cùng kỳ năm trÆ°á»›c, tiếp tục cao hÆ¡n con số 20.82% và 22.16% của các tháng 6 và 7. Câu hỏi đặt ra là liệu con số 23.02% có phải là đỉnh trong năm 2011 hay chÆ°a?

Nhìn vào lịch sá»­ chỉ số giá tiêu dùng theo tháng từ đầu năm 2008 đến nay, CPI những tháng vừa qua của năm 2011 có diá»…n biến gần giống vá»›i năm 2008.

Tuy vậy, xu hÆ°á»›ng CPI giảm tốc mạnh mẽ vào những tháng cuối năm 2011 nhÆ° Ä‘ã xảy ra trong giai Ä‘oạn cuối năm 2008 là rất khó có khả năng xảy ra.

Lý do là cuá»™c khủng hoảng năm 2008-2009 Ä‘ã nhấn nhìm nền kinh tế toàn cầu vào suy thoái nghiêm trọng, rõ rệt nhất là giai Ä‘oạn quý 3 và quý 4 của năm 2008. Trong khi hiện tại, sức khỏe kinh tế thế giá»›i tuy vẫn ảm đạm nhÆ°ng khả năng rÆ¡i vào suy thoái nghiêm trọng nhÆ° những tháng cuối năm 2008 là gần nhÆ° không thể xảy ra.

Lịch sá»­ thống kê cho thấy lạm phát những tháng cuối năm thường tăng nhẹ. Tuy vậy, khả năng tăng cao nhÆ° cuối năm 2010 cÅ©ng khó diá»…n ra.

Trong những tháng cuối năm 2010, chỉ số giá tiêu dùng tăng cao Ä‘á»™t ngá»™t có nguyên nhân xuất phát từ yếu tố tiền tệ và giá lÆ°Æ¡ng thá»±c, thá»±c phẩm thế giá»›i tăng cao.

Theo số liệu của Ngân hàng Nhà nÆ°á»›c (NHNN), trong tá»· lệ lạm phát 11.75% của năm 2010 thì yếu tố tiền tệ Ä‘óng góp đến 4.65%. Thá»±c tế này Ä‘ã góp phần đẩy chỉ số giá tiêu dùng những tháng cuối năm 2010 tăng vọt.

Yếu tố khá quan trọng khác là giá thá»±c phẩm thế giá»›i Ä‘á»™t ngá»™t tăng cao trong thời gian này. Theo Tổ chức LÆ°Æ¡ng thá»±c và Nông nghiệp Liên Hiệp quốc (FAO), giá thá»±c phẩm thế giá»›i thông qua chỉ số FFP Ä‘ã tăng hÆ¡n 22% từ tháng 8/2010 đến tháng 12/2010.

Nhìn lại diá»…n biến tình hình kinh tế trong nÆ°á»›c năm 2011, chính sách tiền tệ Ä‘ã được Ä‘iều hành khá chặt chẽ từ đầu năm đến nay. Vì vậy, tác Ä‘á»™ng của yếu tố tiền tệ đến tình hình lạm phát trong những tháng cuối năm 2011 gần nhÆ° không còn Ä‘áng kể.

Trong khi Ä‘ó, giá thá»±c phẩm thế giá»›i Ä‘ã duy trì ở mức ká»· lục khá cao và khó có thể có sá»± Ä‘á»™t phá tăng cao nhÆ° giai Ä‘oạn cuối năm 2010.

Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, mức tăng của chỉ số giá tiêu dùng nhóm hàng Thá»±c phẩm Ä‘ã có sá»± giảm tốc rõ rệt và ở mức 1.55% vào tháng 8/2011 so vá»›i con số 3.2% ở tháng 7/2011. Tính chung cho nhóm Hàng ăn và dịch vụ ăn uống, thì CPI nhóm này trong tháng 8 chỉ tăng 1.35% so vá»›i mức tăng 2.12% trong tháng 7/2011.

Vá»›i sá»± bất ổn của nguồn cung, biến Ä‘á»™ng của thời tiết, hiệu quả kênh phân phối chÆ°a cao, nhu cầu của “thÆ°Æ¡ng nhân ngoại quốc”…, yếu tố lÆ°Æ¡ng thá»±c, thá»±c phẩm vẫn luôn tiềm ẩn ảnh hưởng khá tiêu cá»±c lên tình hình lạm phát trong nÆ°á»›c. Chìa khóa cho sá»± kiểm soát thành công Ä‘ang ở yếu tố bình ổn giá và kiểm soát tâm lý kỳ vọng.

Trong những tháng vừa qua, TPHCM Ä‘ã thá»±c hiện rất tốt biện pháp này và CPI ở thành phố này Ä‘ã có dấu hiệu giảm tốc mạnh mẽ.

Ngoài hai yếu tố trên, tá»· giá USD/VND và việc Ä‘iều chỉnh tăng lÆ°Æ¡ng tối thiểu cÅ©ng có thể có những tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c lên chỉ số giá tiêu dùng những tháng cuối năm 2011.

Việc căng thẳng tá»· giá trong thời gian gần Ä‘ây Ä‘ã làm dấy lên mối lo ngại về áp lá»±c lên tình hình lạm phát cuối năm. Tuy nhiên, vá»›i mức dá»± trữ ngoại hối khá tốt trong thời gian gần Ä‘ây và những tuyên bố về cÆ¡ sở để đảm bảo ổn định tá»· giá trong những tháng cuối năm, thì có thể hy vọng rằng tác Ä‘á»™ng của vấn đề này lên lạm phát là không lá»›n.

Mức Ä‘iều chỉnh tăng lÆ°Æ¡ng tối thiểu từ 830,000 đồng/tháng đến 2,000,000 đồng/tháng ở các vùng khác nhau cÅ©ng má»™t phần nào tác Ä‘á»™ng lên mức tăng chỉ số giá tiêu dùng.

Phân tích của chúng tôi cho thấy các đợt tăng lÆ°Æ¡ng cÆ¡ bản tác Ä‘á»™ng rất ít đến mặt bằng giá cả những tháng sau Ä‘ó. Điều lo ngại có lẽ là tâm lý “tát nÆ°á»›c theo mÆ°a” sau việc Ä‘iều chỉnh tăng lÆ°Æ¡ng này.

Theo thông tin má»›i cập nhật, Bá»™ Tài chính Ä‘ã đồng ý giảm giá xăng dầu từ 300 đồng – 500 đồng/lít (tức 1.4% - 2.3%) kể từ tối ngày 26/8. Mức giảm này được Ä‘Æ°a ra trong bối cảnh giá dầu thế giá»›i có thể tiếp tục sụt giảm do lo ngại kinh tế chÆ°a được cải thiện và nguồn cung dồi dào khi tình hình ở Libya ổn định trở lại.

Mức giảm giá xăng dầu lần này thấp hÆ¡n so vá»›i các đợt tăng giá trÆ°á»›c Ä‘ó; nhÆ°ng rõ ràng sẽ giảm áp lá»±c lên Ä‘à tăng của chỉ số giá tiêu dùng trong những tháng cuối năm 2011.

Những phân tích trên cho thấy khả năng để lạm phát tăng cao trong những tháng cuối năm 2011 nhÆ° giai Ä‘oạn cuối năm 2010 là rất thấp, trừ khi có những cú sốc bất ngờ và tiêu cá»±c từ bên ngoài. 

Kịch bản xấu nhất là lạm phát trong tháng 9 tăng trở lại ở mức 1.31% nhÆ° tháng 9/2010 thì CPI tháng 9/2011 cÅ©ng chỉ đạt mức 23.02%; tuy nhiên, Ä‘iều này rất khó xảy ra và xác suất lạm phát đạt đỉnh trong tháng 8 là rất cao.

Chúng tôi cho rằng lạm phát tuy có giảm tốc nhÆ°ng vẫn duy trì ở mức cao và những tháng cuối năm có thể tăng trong khoảng 0.7%-1%. NhÆ° vậy, lạm phát cả năm 2011 sẽ dao Ä‘á»™ng trong khoảng 19%-21%.

Ngoài Thá»±c phẩm, nhóm Giao thông, Nhà ở và vật liệu xây dá»±ng, Giáo dục cÅ©ng tác Ä‘á»™ng Ä‘áng kể đến lạm phát

Trái ngược vá»›i niềm tin thông thường, mức lạm phát khá cao hiện nay không phải chỉ đến từ nhóm Hàng ăn và dịch vụ ăn uống, cụ thể hÆ¡n là nhóm Thá»±c phẩm.

Biểu đồ dÆ°á»›i cho thấy sá»± tÆ°Æ¡ng quan khá lá»›n giữa CPI của các nhóm Hàng ăn và dịch vụ ăn uống, Giao thông, Nhà ở và vật liệu xây dá»±ng và CPI tổng quan. Ngoài ra, từ giữa năm 2009 đến nay, nhóm Giáo dục cÅ©ng nổi lên nhÆ° là má»™t nhóm tÆ°Æ¡ng quan mạnh.

Nếu cá»™ng tá»· trọng của các nhóm hàng Giao thông, Nhà ở và vật liệu xây dá»±ng và Giáo dục trong rổ hàng hóa tính CPI thì sẽ được con số hÆ¡n 24%, tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i tá»· trọng của nhóm hàng Thá»±c phẩm.

Việc xăng dầu vừa được giảm giá sẽ có tác Ä‘á»™ng tích cá»±c lên CPI nhóm Giao thông trong những tháng tá»›i, Nhà ở và vật liệu xây dá»±ng Ä‘ang trong thời kỳ ảm đạm, nhÆ°ng Giáo dục sẽ chịu ảnh hưởng nhất định do tính chất mùa vụ.

Triển vọng giảm lãi suất Ä‘ã hiện hữu

Vá»›i những phân tích ở trên, có khả năng rất lá»›n là CPI sẽ đạt mức đỉnh 23% vào tháng 8 và sẽ giảm dần trong những tháng cuối năm 2011 và đầu năm 2012, dù sẽ vẫn còn đứng ở mức cao. Đây là má»™t Ä‘iều kiện quan trọng để phát Ä‘i tín hiệu mặt bằng lãi suất có thể được kéo giảm xuống.

Chúng tôi cÅ©ng nhận thấy trong thời gian gần Ä‘ây, cÆ¡ quan quản lý Ä‘ã có hàng loạt Ä‘á»™ng thái nhằm làm giảm lạm phát kỳ vọng nhÆ°: yêu cầu Ä‘Æ°a giá xăng dầu, Ä‘iện vào kế hoạch thanh tra trong năm 2012, các biện pháp bình ổn tá»· giá và bình ổn thị trường vàng… Đây cÅ©ng sẽ là yếu tố tích cá»±c góp phần hạ nhiệt chỉ số giá tiêu dùng trong thời gian tá»›i.

Trong khi Ä‘ó, tăng trưởng tín dụng trong 7 tháng đầu năm 2011 chỉ má»›i hÆ¡n 7%. Vá»›i dÆ° địa còn lại đến gần 13%, nhìn chung các ngân hàng sẽ dá»… có Ä‘iều kiện để ná»›i rá»™ng tăng trưởng tín dụng.

Điểm Ä‘áng lÆ°u ý là nút thắt về thanh khoản trong hệ thống ngân hàng trong thời gian tá»›i có thể được dỡ bỏ; khi NHNN áp dụng các biện pháp để Ä‘iều hòa vốn trên thị trường 1 và thị trường 2. Có thể hy vọng rằng áp lá»±c căng thẳng thanh khoản của hệ thống ngân hàng sẽ sá»›m được giải quyết và sẽ là tín hiệu tích cá»±c để hạ nhiệt mặt bằng lãi suất.

Theo nhận định của chúng tôi, các cÆ¡ sở để kéo giảm mặt bằng lãi suất Ä‘ang ngày càng rõ ràng hÆ¡n. Tuy vậy, vá»›i thá»±c tế lạm phát vẫn còn ở mức cao thì mức giảm của lãi suất trong những tháng còn lại của năm 2011 sẽ không nhiều. Có thể hy vọng rằng mặt bằng lãi suất sẽ dao Ä‘á»™ng quanh ngưỡng 18%-19% khi về cuối năm 2011.