- TrÆ°á»›c ngày 30/6, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng phải trình Chính phủ dá»± thảo sá»a đổi Nghị định 84 vá» kinh doanh xăng dầu. Hiện, dá»± thảo lần 4 Ä‘ã được công bố, nhÆ°ng nhiá»u chuyên gia cho rằng, vá»›i kiểu Ä‘iá»u hành hiện nay, dù có sá»a đổi Nghị định 84, giá xăng dầu cÅ©ng khó minh bạch. Bởi Ä‘ó là cuá»™c chÆ¡i của các “ông lá»›n’.
 |
| NgÆ°á»i tiêu dùng Ä‘ang bị doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu “dắt mÅ©i”. Ảnh: Hồng VÄ©nh. |
Không cân sức
Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng vừa công bố Dá»± thảo lần thứ 4 sá»a đổi Nghị định 84 vá» kinh doanh xăng dầu. Dá»± thảo chốt phÆ°Æ¡ng án thá»i gian giữa 2 lần Ä‘iá»u chỉnh giá liên tiếp tối thiểu là 10 ngày vá»›i trÆ°á»ng hợp tăng giá.
Cụ thể, khi các yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm giá cÆ¡ sở giảm trong phạm vi 6% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, doanh nghiệp (DN) đầu mối phải giảm giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng.
Nếu các yếu tố cấu thành giá cÆ¡ sở giảm trên 6% so vá»›i giá bán lẻ, sau khi áp dụng các giải pháp thuế nháºp khẩu, quỹ bình ổn; DN đầu mối được tiếp tục giảm giá bán lẻ, không hạn chế khoảng cách giữa 2 lần giảm và số lần giảm giá.
Vá»›i Ä‘iá»u chỉnh tăng, trÆ°á»ng hợp giá cÆ¡ sở (được tính bình quân 30 ngày) tăng trong phạm vi 5% so vá»›i giá bán lẻ hiện hành, DN đầu mối được quyá»n chủ Ä‘á»™ng tăng giá bán lẻ tÆ°Æ¡ng ứng giá cÆ¡ sở. TrÆ°á»ng hợp giá cÆ¡ sở tăng trên 5-8% so vá»›i giá bán lẻ, đầu mối gá»i văn bản đăng ký đến liên Bá»™ Tài chính - Công ThÆ°Æ¡ng trÆ°á»›c thá»i gian Ä‘iá»u chỉnh 2 ngày làm việc; nếu quá hạn không có trả lá»i sẽ được tá»± Ä‘á»™ng tăng giá.
TrÆ°á»ng hợp giá cÆ¡ sở tăng trên 8% hoặc việc tăng giá ảnh hưởng đến phát triển kinh tế xã há»™i và Ä‘á»i sống nhân dân, nhà nÆ°á»›c công bố áp dụng các biện pháp bình ổn giá.
Tuy nhiên, DN đầu mối sẽ báo cáo lên liên bá»™, nếu quá 5 ngày làm việc không được phản hồi cÅ©ng sẽ được quyá»n chủ Ä‘á»™ng Ä‘iá»u chỉnh tăng giá bán lẻ (tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng giá cÆ¡ sở).
Bình luáºn vá» phÆ°Æ¡ng án giá nói trên, chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, dù có quy định chi tiết, giá xăng dầu cÅ©ng rất khó minh bạch vì hiện chÆ°a có thị trÆ°á»ng cạnh tranh.
Theo bà Lan, hÆ¡n 50% thị phần thuá»™c vá» má»™t DN đầu mối là Táºp Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), phần còn lại chủ yếu thuá»™c vá» 3 DN đầu mối khác và số Ä‘ông DN còn lại chỉ chiếm má»™t phần rất nhá».
Do Ä‘ó, nếu Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng có tiếp tục cấp phép thêm cho các DN khác tham gia, thị trÆ°á»ng xăng dầu Việt Nam cÅ©ng rất khó thay đổi. Rõ ràng cuá»™c chiến không cân sức giữa DN má»›i và DN cÅ©.
Äại diện má»™t DN kinh doanh xăng dầu đầu mối phía Bắc cho biết, bản thân ông không lo có thêm đối thủ cạnh tranh. Vì thị phần xăng dầu hiện nay cÆ¡ bản Ä‘ã bị các ông lá»›n choán hết.
Liên bá»™ bá» rÆ¡i ngÆ°á»i tiêu dùng?
Theo chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan, xăng dầu không thể có giá thị trÆ°á»ng khi chÆ°a có cạnh tranh thá»±c sá»±. Bà Lan cho rằng, nói phÆ°Æ¡ng án giá do liên Bá»™ Tài chính - Công ThÆ°Æ¡ng ban hành, nhÆ°ng thá»±c chất là các DN tá»± quyết định. DN to nhất hoặc vài DN to nhất quyết định cuá»™c chÆ¡i và tất cả các DN còn lại phải Ä‘i theo.
| “Lãnh đạo Bá»™ Tài chính từng hứa là sẽ đảm bảo thá»±c hiện minh bạch giá xăng dầu. NhÆ°ng sau bao nhiêu tiếng kêu, bao nhiêu sức ép từ xã há»™i, bao nhiêu phàn nàn từ các chuyên gia, đến nay giá xăng dầu vẫn chÆ°a minh bạch”. Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan |
Thá»±c tế Việt Nam chÆ°a có thị trÆ°á»ng xăng dầu cạnh tranh nên không thể nói là sẽ có giá cạnh tranh. Trong trÆ°á»ng hợp này, sá»± tham gia của cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c là rất cần thiết. “Trong thá»i gian qua, liên Bá»™ Tài chính - Công ThÆ°Æ¡ng lại chÆ°a làm Ä‘úng chức trách của mình. Thành ra há» không bảo vệ được lợi ích cho ngÆ°á»i tiêu dùng mà vẫn phụ thuá»™c vào má»™t vài DN”, bà Lan nói.
Má»™t vài chuyên gia kinh tế khi nhìn nháºn vấn Ä‘á» này cÅ©ng thống nhất: Cách Ä‘iá»u hành hiện nay vô hình trung, liên Bá»™ Tài chính- Công ThÆ°Æ¡ng tạo Ä‘iá»u kiện để các DN hành xá» theo cách “coi trá»ng lợi ích DN hÆ¡n lợi ích của ná»n kinh tế”.
Lẽ ra, vai trò của nhà nÆ°á»›c trÆ°á»›c hết phải giám sát hoạt Ä‘á»™ng của các DN, đặc biệt giám sát vá» khung giá. CÆ¡ quan quản lý phải giám sát xem giá cả hình thành trên cÆ¡ sở nào, giá DN Ä‘Æ°a ra liệu Ä‘ã hợp lý chÆ°a.
Phải nắm rõ khi giá xăng dầu thế giá»›i tăng, tác Ä‘á»™ng đến giá trong nÆ°á»›c thế nào để có quyết định tăng giá hợp lý. NhÆ°ng bây giá», do chÆ°a nắm được khung giá, nghe theo DN nên giá thế giá»›i tăng mấy phần trăm là cho phép tăng theo. Trong khi thá»±c tế chÆ°a hẳn Ä‘ã Ä‘úng nhÆ° thế.
Theo bà Phạm Chi Lan, trên thế giá»›i, khi giá tăng, thÆ°á»ng phản ứng đầu tiên của DN là tìm cách tiết kiệm để giảm giá thành xuống. Bởi vì há» biết rằng, nếu tăng giá sẽ làm mất khách hàng. “Ở Việt Nam, giá thế giá»›i tăng bao nhiêu, DN trong nÆ°á»›c được tăng bấy nhiêu, tháºm chí còn tăng nhanh hÆ¡n. NhÆ°ng khi giá thế giá»›i giảm, DN lại không chịu giảm theo”, bà Lan nói.
Vá» Quỹ bình ổn xăng dầu, theo bà Lan, ý tưởng ban đầu khi thành láºp là tốt, nhÆ°ng cuối cùng, quỹ do ngÆ°á»i tiêu dùng bá» tiá»n ra nhÆ°ng lại không được bảo vệ.
Äồng quan Ä‘iểm, má»™t chuyên gia kinh tế (xin giấu tên) cho biết, Quỹ Bình ổn giá xăng dầu do ngÆ°á»i tiêu dùng bá» tiá»n ra. Có Ä‘iá»u lạ là liên Bá»™ Tài chính-Công ThÆ°Æ¡ng thÆ°á»ng giấu biệt không cho ngÆ°á»i tiêu dùng biết cách thức sá» dụng thế nào.
“Liên bá»™ Tài chính-Công ThÆ°Æ¡ng theo DN nên làm cho xã há»™i cảm thấy cÆ¡ quan quản lý có Ä‘iá»u hành chỉ bảo vệ DN xăng dầu, chứ không phải ngÆ°á»i tiêu dùng”, vị chuyên gia nói.
Nguồn tin: (TP)
