Gần Ä‘ây, dÆ° luận lại bàn về câu chuyện thị trường xăng dầu VN Ä‘ã minh bạch hay chÆ°a? Vấn đề này xuất phát từ việc lãnh đạo Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng và Cục Quản lý giá (Bá»™ Tài chính) khẳng định giá xăng dầu Ä‘ã minh bạch.

Tuy nhiên, sá»± minh bạch ở thị trường xăng dầu vẫn còn là má»™t dấu hỏi lá»›n. Sở dÄ© tồn tại thá»±c trạng này là do thị trường xăng dầu Ä‘ang vận hành theo má»™t nghị định Ä‘ã quá lạc hậu và nhiều Ä‘iểm bất hợp lý là nghị định 84.

Minh bạch ở thị trường xăng dầu không chỉ là thông tin về cách tính giá, Ä‘iều hành giá, các quy định về những yếu tố cấu thành giá, quỹ bình ổn giá... nhÆ° cách nói của cÆ¡ quan Ä‘iều hành giá xăng dầu, mà còn cần phải công khai giá mua theo hợp đồng gốc, minh bạch lá»— - lãi của doanh nghiệp theo thá»±c tế kinh doanh chứ không phải theo giá giao dịch trên thị trường thế giá»›i. Ngoài ra, cần phải công khai các báo cáo giải trình chi phí kinh doanh xăng dầu, có kiểm toán xác nhận Ä‘úng - sai.

Điều quan trọng là công khai xu hÆ°á»›ng và mức tăng giảm giá xăng dầu theo sát mức tăng giảm giá chung của thế giá»›i. Trên thá»±c tế, hiện nay chỉ má»™t số ít người trong ngành xăng dầu nắm được giá xăng dầu thành phẩm vì Ä‘ây là thông tin phải mua vá»›i giá rất cao.

Trong khi Ä‘ó, nghị định 84 có nhiều Ä‘iểm Ä‘ã cản trở sá»± phát triển theo hÆ°á»›ng thị trường của ngành xăng dầu. Nếu chỉ có má»™t loại sở hữu nhà nÆ°á»›c và không có cạnh tranh vá»›i các mức giá khác nhau thì không thể gọi là thị trường đầy đủ và Ä‘úng nghÄ©a. Khi người tiêu dùng không được lá»±a chọn người cung cấp sản phẩm tốt hÆ¡n, giá rẻ hÆ¡n thì không thể có thị trường. Do Ä‘ó, sá»­a nghị định 84 theo hÆ°á»›ng lâu dài cần phải tăng tính cạnh tranh. Má»™t trong những biện pháp là tá»± do hóa cung cấp trÆ°á»›c khi tá»± do hóa giá cả để tránh Ä‘á»™c quyền nhà nÆ°á»›c biến thành Ä‘á»™c quyền doanh nghiệp.

Nghị định 84 cÅ©ng quy định doanh nghiệp được tá»± do quyết định tăng giảm giá trong khoảng 7%. Không nên coi nhÆ° vậy là có tính thị trường và Ä‘ây chính là Ä‘iểm cần thay đổi khi thá»±c hiện sá»­a nghị định 84.

Má»™t Ä‘iểm bất hợp lý nữa trong Ä‘iều hành giá xăng dầu hiện nay là nghị định 84 chÆ°a có quy định cụ thể nào tạo sức ép buá»™c doanh nghiệp giảm giá khi giá thế giá»›i giảm. NghÄ©a là cần chờ doanh nghiệp tá»± giác chủ Ä‘á»™ng làm Ä‘Æ¡n xin giảm giá, nếu doanh nghiệp chÆ°a giảm thì cÅ©ng chÆ°a bị thu hồi lợi nhuận hay chÆ°a có chế tài...

Việc sá»­a nghị định 84 được bàn nhiều về khoảng thời gian tính giá cÆ¡ sở theo giá nhập khẩu trung bình trong 30 ngày. Có nên rút xuống hay không? CÆ¡ quan quản lý Ä‘Æ°a ra cái khó là nhiệm vụ dá»± trữ lÆ°u thông. Để giải quyết sá»± mù mờ và khó tách bạch giữa nhiệm vụ dá»± trữ xăng dầu quốc gia vá»›i tính chất kinh doanh của doanh nghiệp, cần tăng thu lãi từ kinh doanh xăng dầu ná»™p ngân sách nhà nÆ°á»›c để có nguồn vốn đủ bảo đảm trích lập dá»± trữ xăng dầu quốc gia và tách biệt nhiệm vụ dá»± trữ này khỏi dá»± trữ thÆ°Æ¡ng mại của doanh nghiệp. Đồng thời, nên Ä‘Æ°a quỹ bình ổn xăng dầu về Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng để bảo đảm chỉ dùng cho hoạt Ä‘á»™ng dá»± trữ xăng dầu quốc gia này, không để tất cả cho doanh nghiệp đảm nhận nhÆ° hiện nay.

Ngoài ra, nên viết lại công thức tính giá xăng dầu cÆ¡ sở theo hÆ°á»›ng bỏ tất cả các khoản thu thuế, phí và lợi nhuận ra khỏi giá cÆ¡ sở và buá»™c doanh nghiệp tăng giảm giá theo Ä‘úng giá trung bình thế giá»›i trong khoảng thời gian quy định hợp lý nhất (từ 7-10 ngày chẳng hạn). Còn giá bán ra là giá cÆ¡ sở Ä‘ó cá»™ng vá»›i tất cả những khoản thuế, phí, lợi nhuận định mức doanh nghiệp do Bá»™ Tài chính quy định. Khi Ä‘ó, sẽ không còn tình trạng doanh nghiệp than phải bán dÆ°á»›i giá cÆ¡ sở, luôn kêu lá»—. Đồng thời tính thị trường trong kinh doanh xăng dầu cÅ©ng sẽ tăng lên.

Nguồn tin: TT