Tình trạng cây xăng bán hàng nhỏ giọt Ä‘ang lặp lại và lan rá»™ng. Các doanh nghiệp (DN) đầu mối tuyên bố cung cấp đủ hàng, trong khi đại lý nói thiếu.

Má»™t cây xăng ở huyện VÄ©nh HÆ°ng (Long An) Ä‘óng cá»­a lúc 17g ngày 8-5 - áº¢nh: V.Trường

Ách tắc nằm ở Ä‘âu khi mặt hàng này thuá»™c diện kinh doanh có Ä‘iều kiện, Nhà nÆ°á»›c kiểm soát cả giá bán lẫn quy trình bán? Mặc dù nghị định số 84/2009/NĐ-CP quy định khá chặt chẽ về quy trình kinh doanh từ đầu mối đến tổng đại lý, đại lý nhÆ°ng có thể nói các đầu mối Ä‘ã Ä‘ánh mất quyền kiểm soát.

Lỗi từ đầu nguồn

Theo quy định, má»™t tổng đại lý chỉ được ký hợp đồng mua hàng vá»›i má»™t thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối nhÆ°ng trên thá»±c tế các tổng đại lý có đủ cách để lách qua “khe hẹp” này. Chồng đứng tên má»™t công ty làm tổng đại lý, vợ đứng tên công ty khác là má»™t ví dụ. Nhờ cách “phân thân” mà hai tổng đại lý này - thá»±c chất là má»™t - có thể mua được hàng từ hai nguồn khác nhau rồi “Ä‘á qua Ä‘á lại” má»—i khi thị trường biến Ä‘á»™ng, gây khó khăn cho việc kiểm soát.

Phó tổng giám đốc má»™t DN đầu mối lá»›n khẳng định: “Các đầu mối biết hết nhÆ°ng thường chẳng làm gì vì má»™t phần do mối quan hệ, má»™t phần cốt làm sao vẫn bán được hàng!”.

Ngoài ra, tình trạng mua bán phiếu xuất kho xăng dầu khá phổ biến nhÆ°ng không ai lÆ°u ý. “Nhà nÆ°á»›c không mất nguồn thu thuế vì chỉ căn cứ vào hợp đồng giữa các bên và hóa Ä‘Æ¡n bán hàng là đủ nên không cần biết ai là chủ của cái phiếu kia. Vì thế lÆ¡i lỏng việc kiểm tra, kiểm soát.

Tôi từng kiến nghị xá»­ lý việc này nhÆ°ng dường nhÆ° chẳng ai để tâm” - tổng giám đốc má»™t DN đầu mối lá»›n nói. Ông này thừa nhận có tình trạng các tổng đại lý được cấp phiếu xong nhÆ°ng cố tình không lấy hàng mà lÆ°u lại rất lâu trong kho của DN đầu mối, chỉ đến khi nào bị hối thúc hoặc thời Ä‘iểm tăng giá đến gần má»›i lấy hàng ra.

Các đầu mối hoàn toàn có thể trÆ°ng bằng chứng vá»›i cÆ¡ quan chức năng bằng những chứng từ thật nên rất tá»± tin tuyên bố luôn cấp hàng đầy đủ, còn thá»±c tế hàng Ä‘i Ä‘âu họ không biết hoặc người có trách nhiệm làm ngÆ¡ vì lợi ích cá nhân.

Xăng lậu trên đường qua Campuchia - Ảnh: V.Trường

Khó quản xe bồn

Theo quy định, các DN đầu mối và tổng đại lý phải có đại lý thuá»™c quyền sở hữu và ký hợp đồng vá»›i đại lý bán hàng hưởng hoa hồng. Tổng đại lý được ký hợp đồng vá»›i má»™t DN đầu mối, còn đại lý được ký hợp đồng vá»›i má»™t tổng đại lý hoặc trá»±c tiếp vá»›i má»™t DN đầu mối. Quy định này nhằm đảm bảo việc phân phối xăng dầu từ đầu mối đến tổng đại lý, đại lý và cá»­a hàng phải cùng má»™t hệ thống.

NhÆ°ng trên thá»±c tế vẫn xảy ra chuyện mua bán chui, không hóa Ä‘Æ¡n do không kiểm soát được tình trạng các đại lý, tổng đại lý mua bán phiếu xuất kho. Nguồn hàng bị tuồn ra ngoài hệ thống phân phối chính thống. Điều này không chỉ được đầu mối mà cả má»™t số tổng đại lý và đại lý thừa nhận là thá»±c tế hiện nay. Khi quyết toán thuế, các tổng đại lý sẽ đổ thừa DN đầu mối cung ứng không đủ... Số hàng này hoặc tiếp tay cho buôn lậu qua biên giá»›i, hoặc trở thành nguồn hàng đầu cÆ¡, gây nên tình trạng thiếu hụt ở má»™t số nÆ¡i.

Má»™t số tổng đại lý sẽ chỉ đạo xe bồn chở xăng dầu đến má»™t địa chỉ nào Ä‘ó để găm hàng thay vì về đổ cho cây xăng. “Sở dÄ© lá»±c lượng quản lý thị trường đến kiểm tra má»™t số cây xăng đều thấy trống rá»—ng thật sá»± vì xe bồn Ä‘ã Ä‘i trốn ở Ä‘âu Ä‘ó chứ không về Ä‘úng địa chỉ để cấp xăng.

Lâu nay chúng ta thường thấy nói quản lý thị trường phát hiện các cây xăng nghỉ bán hoặc bán nhỏ giọt chứ chÆ°a thấy nói phát hiện xe bồn chở xăng dầu Ä‘i sai địa chỉ” - phó giám đốc má»™t công ty bán lẻ xăng dầu ở TP.HCM nhận xét.

Trong má»™t há»™i nghị chống buôn lậu xăng dầu gần Ä‘ây, giám đốc Sở Công thÆ°Æ¡ng Tây Ninh Đỗ Thanh Hòa Ä‘ã nói thẳng: “Không có nguồn cung cấp, lấy gì họ buôn lậu qua Campuchia?”. Ông cho biết lá»±c lượng chức năng của tỉnh này Ä‘ã phát hiện má»™t số trường hợp xe bồn trốn trong rừng cao su để xuống hàng vào ban Ä‘êm. Vì thế ông đề nghị các đầu mối và tổng đại lý khi cấp hàng không cho các xe bồn Ä‘i vào ban Ä‘êm. “Lá»±c lượng chức năng làm sao đủ để kiểm soát hoạt Ä‘á»™ng của họ cả vào Ä‘êm khuya?” - ông Hòa nói.

Theo cá»­a hàng trưởng má»™t cá»­a hàng xăng dầu ở Q.Bình Thạnh, hoàn toàn có thể kiểm soát và ngăn chặn những xe bồn chở xăng dầu tuồn hàng ra ngoài. “Tất cả kho hàng đều cấp phiếu xuất hàng khi xe đến lấy hàng vá»›i đầy đủ thông tin của nÆ¡i nhận hàng. Xe nào về tỉnh nào nhân viên trá»±c kho biết hết.

Nhân viên trên xe bồn luôn thủ sẵn nhiều phiếu xuất kho để đối phó khi bị lá»±c lượng chức năng “vịn”. Nếu quản lý thị trường hay công an non tay, chỉ xem giấy tờ sÆ¡ qua thì khó phát hiện” - người trạm trưởng kinh nghiệm 25 năm trong ngành xăng dầu này phân tích. Theo ông, hoàn toàn có thể nghi ngờ những xe bồn chở xăng dầu kia hoặc cấp hàng cho bọn buôn lậu, hoặc găm lại để chờ tăng giá.

Lợi lá»›n nên liều lÄ©nh

Có những thời Ä‘iểm bán 1 lít xăng qua Campuchia lời đến 3.000 đồng khiến không ít người liều lÄ©nh. “Trường hợp DN bị phát hiện găm hàng có thể bị phạt giỏi lắm vài chục đến 100 triệu đồng, nhÆ°ng nếu trót lọt, giá lên họ lãi đến 250 triệu đồng. Đây chính là mấu chốt của vấn đề quản lý hiện nay” - tổng giám đốc má»™t DN đầu mối băn khoăn.

“Có thể kiểm soát, vấn đề là làm hay không thôi. Má»—i DN đầu mối đều có từng bá»™ phận, từng cá nhân phụ trách khách hàng nào, ở khu vá»±c nào, số lượng bán của má»—i khách hàng. Tổng đại lý cÅ©ng tÆ°Æ¡ng tá»±. Đại lý, cây xăng nào bán tăng 5-7% thì bình thường, còn tăng Ä‘á»™t biến 20-30% là phát hiện ngay sá»± bất thường” - lãnh đạo má»™t DN đầu mối nói.

Theo ông, hiện nay có quá nhiều đầu mối không Ä‘iều khiển nổi các tổng đại lý bởi Ä‘ang quản lý theo kiểu các chành ở chợ mà không theo Ä‘úng nghị định và cÅ©ng chẳng khoa học. Theo các nhà bán lẻ xăng dầu, cần xem lại quy định về mức hoa hồng bởi trên thá»±c tế họ không được thỏa thuận mà bị áp đặt.

Nguyên tắc cÆ¡ bản trong kinh doanh là nếu hoa hồng thấp thì đại lý phải tăng bán hàng cho nhiều để “ăn về số lượng”. “Trên thá»±c tế, mức hoa hồng bị ép xuống quá thấp, bán càng nhiều càng lá»— lá»›n thì chẳng ai muốn bán nhiều cả” - chủ má»™t cây xăng ở Hóc Môn nói. HÆ¡n nữa, các cây xăng cÅ©ng khó có thể tăng lượng bán vì định mức bán hằng tháng Ä‘ã bị DN đầu mối và tổng đại lý siết lại.

Nguồn: Tuoitre