Đổi lại phần lá»›n nền kinh tế, đặc biệt là các khu vá»±c dùng nhiều năng lượng nhÆ° vận tải, Ä‘ang thở phào nhẹ nhõm và tận hưởng lợi tức cao hÆ¡n.

Hàng không là má»™t trong những ngành được lợi do giá dầu giảm - Ảnh: VNAS

Việc giá dầu giảm đến gần má»™t ná»­a sẽ có tác Ä‘á»™ng nhÆ° thế nào tá»›i nền kinh tế Việt Nam, vốn ở trong má»™t tình thế rất phức tạp: vừa là nÆ°á»›c xuất khẩu dầu thô, lấy Ä‘ó làm Ä‘á»™ng lá»±c kinh tế, vừa là nÆ°á»›c nhập khẩu rất lá»›n xăng dầu thành phẩm?

Ná»—i lo ngân sách

Nga Ä‘ang lún vào khủng hoảng và má»™t nguyên nhân trá»±c tiếp là giá dầu lao dốc. Theo tính toán của Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Nga chỉ có thể cân đối được ngân sách khi dầu ở mức 101 USD/thùng. CÅ©ng theo IMF, là nÆ°á»›c xuất khẩu dầu thô, Việt Nam có thể cân đối ngân sách vá»›i mức giá khoảng 100 USD/thùng, thấp hÆ¡n Nga 1 USD.

Cuộc chiến dầu với một số nước trong khu vực

Indonesia và Malaysia Ä‘ã nhân cÆ¡ há»™i xăng dầu thế giá»›i hạ để cắt giảm trợ cấp nhiên liệu trong nÆ°á»›c. Theo Business Insider, sau khi cắt trợ cấp, xăng trong nÆ°á»›c ở Indonesia tăng lên mức 0,7 USD/lít, trong khi mức giá bán lẻ khi dầu thế giá»›i chÆ°a giảm là 0,53%. Do vậy nhiều người dân Ä‘ang phàn nàn và Ä‘ã có những cuá»™c phản đối ngoài đường phố.

Trong khi Ä‘ó, Thứ trưởng Bá»™ Năng lượng Philippines Zenaida Monsada lo ngại xăng dầu thế giá»›i hạ sẽ khiến nhiều người dân nÆ°á»›c này mất việc làm. Philippines là má»™t trong những nÆ°á»›c xuất khẩu nhiều lao Ä‘á»™ng ra nÆ°á»›c ngoài, khoảng 10 triệu người, trong Ä‘ó có lượng lao Ä‘á»™ng lá»›n Ä‘i làm tại các mỏ dầu ở Trung Đông và gá»­i tiền về quê nhà.

“Nguồn thu của Nhà nÆ°á»›c từ thuế xuất nhập khẩu xăng dầu rất lá»›n nên khi giá dầu xuống thấp liên tiếp nhÆ° hiện nay, thu ngân sách chắc chắn sẽ giảm thấp. Nguồn thu từ xuất dầu thô thường chiếm 25% GDP của VN nên trong bối cảnh giá dầu giảm nhÆ° vậy chắc chắn sẽ gây thâm hụt ngân sách” - TS Ngô Trí Long, chuyên gia tài chính, nhận xét.

Quả vậy. Khi trả lời báo chí tại phiên họp báo thường kỳ đầu tháng 12, Bá»™ trưởng - Chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ Nguyá»…n Văn Nên cho biết dá»± toán ngân sách năm 2015 được xây dá»±ng trên cÆ¡ sở giá dầu dá»± báo khoảng 100 USD/thùng. Giá dầu cứ giảm bình quân 1 USD thì ngân sách hụt khoảng 1.000 tỉ đồng.

“Các chuyên gia dá»± báo giá dầu có thể tăng trở lại vào giữa năm 2015, song Ä‘ó cÅ©ng chỉ là dá»± báo. Nếu giá giảm về 85 USD thì thu ngân sách hụt khoảng 20.000 tỉ đồng”.

Ngay từ lúc Ä‘ó, đại diện Chính phủ cÅ©ng khẳng định Bá»™ Tài chính Ä‘ang tính toán phÆ°Æ¡ng án xá»­ lý vấn đề này, trong Ä‘ó có việc Æ°u tiên khai thác ở các mỏ có giá thành thấp. Ba ngày sau, Bá»™ Tài chính ứng phó vá»›i diá»…n biến Ä‘i xuống kéo dài của giá dầu bằng biện pháp tăng thuế nhập khẩu xăng dầu.

Theo thông cáo phát Ä‘i chiều 4-12 của bá»™ này, nếu giá dầu thế giá»›i ở mức 75-95 USD/thùng, thuế nhập khẩu xăng dầu tối Ä‘a sẽ là 25%, cao hÆ¡n 5% so vá»›i mức trần trÆ°á»›c Ä‘ây. Nếu giá dầu từ 60-75 USD/thùng, mức thuế cao nhất là 35%, tăng 10%. Nếu lỡ giá dầu xuống dÆ°á»›i 60 USD/thùng, thuế suất xăng dầu sẽ lên mức tối Ä‘a 40%, tăng 25-30% so vá»›i trần cÅ©.

Trước mắt VN lợi nhiều hơn thiệt

Trao đổi vá»›i Tuổi Trẻ về tác Ä‘á»™ng của việc giá dầu giảm ảnh hưởng tá»›i thu ngân sách, ông Đỗ Hoàng Anh Tuấn - thứ trưởng Bá»™ Tài chính - khẳng định năm 2014 dù giá dầu thô giảm mạnh nhÆ°ng thu ngân sách vẫn vượt dá»± toán khoảng 12%.

Thá»±c chất giá dầu thô suy giảm của quý 4 cÆ¡ bản không ảnh hưởng lá»›n đến ngân sách năm 2014. Lý do, theo ông Tuấn, thị trường dầu thô thế giá»›i là giao dịch có kỳ hạn. NghÄ©a là hôm nay trên thị trường thế giá»›i công bố giá nhÆ°ng mức giá Ä‘ó sẽ được giao dịch sau ba tháng nữa. Đó chính là lý do khiến thu từ dầu thô không giảm mạnh ngay trong năm 2014.

Nhìn về thu ngân sách năm 2015, ông Tuấn cho rằng ngay cả khi giá dầu thô bình quân cả năm ở mức 70 USD/thùng thì VN cÅ©ng chỉ hụt thu khoảng 30.000 tỉ đồng.

“Số hụt Ä‘ó là con số lá»›n nhÆ°ng thá»±c tế cÅ©ng chỉ chiếm 3% tổng thu ngân sách. Tổng thu từ dầu thô của VN Ä‘ã giảm trong cÆ¡ cấu thu ngân sách những năm gần Ä‘ây. Thá»±c tế, thu từ dầu chỉ còn chiếm hÆ¡n 10% tổng thu ngân sách” - ông Tuấn cho biết.

Trong khi Ä‘ó, nếu giá dầu giảm, ông Tuấn cho rằng nền kinh tế sẽ được nhiều thuận lợi do doanh nghiệp bá»›t khó khăn nhờ đầu vào thấp hÆ¡n. “Khi nguồn thu trong nÆ°á»›c ổn định sẽ giúp VN có cÆ¡ há»™i giảm mạnh tỉ lệ thu ngân sách từ dầu thô xuống 7% so vá»›i mức khoảng 10% nhÆ° hiện nay” - Thứ trưởng Tuấn nói thêm.

TS Ngô Trí Long cÅ©ng cho rằng nhờ xăng dầu giảm, chi phí đầu vào của các doanh nghiệp sẽ giảm giúp làm ăn tốt hÆ¡n, có lãi hÆ¡n do VN nhập khẩu lượng lá»›n xăng dầu tinh chế cho nhu cầu trong nÆ°á»›c.

Cuốn bay khoản lãi 9 tháng

Vá»›i doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, theo má»™t lãnh đạo Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng, tình hình lại không khả quan khi giá dầu xuống, thậm chí rất khó khăn. Theo vị lãnh đạo này, nhiều doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp đầu mối xăng dầu lá»›n, năm nay sẽ lá»— nặng vì giá dầu thế giá»›i.

“Các doanh nghiệp nhÆ° Tập Ä‘oàn Xăng dầu VN (Petrolimex) và Tổng công ty Dầu (PVOil) do phải dá»± trữ lÆ°u thông số lượng lá»›n nên chỉ quý 4 Ä‘ã cuốn sạch khoản lãi 9 tháng đầu năm”, vị này cho biết.

Trong khi Ä‘ó, ông Bùi Ngọc Bảo, chủ tịch Petrolimex, khẳng định khi giá dầu thế giá»›i giảm mạnh nhÆ° thời gian qua, cả doanh nghiệp sản xuất và kinh doanh xăng dầu đều vô cùng khó khăn.

“Doanh nghiệp khai thác bị ảnh hưởng rất lá»›n vì chi phí khai thác có những mỏ lên đến 70 USD/thùng mà bán chỉ được 65 USD/thùng là lá»—”, ông Bảo phân tích.

Về vấn đề khai thác dầu, TS Long cÅ©ng Ä‘ã bày tỏ sá»± lo ngại rằng nếu giá dầu cứ giảm xuống thấp nhÆ° vậy, VN có thể phải đối mặt vá»›i nguy cÆ¡ bán dầu dÆ°á»›i giá thành. “Do chi phí thăm dò và khai thác ở VN lá»›n hÆ¡n các nÆ°á»›c khác nhÆ° Trung Đông, nên giá dầu hạ nếu không khéo tính ra còn lá»—” - ông Long nói.

Chỉ trong ba tháng, giá dầu thế giá»›i giảm Ä‘ã khiến Petrolimex phát sinh khoản lá»— xăng dầu trên 1.400 tỉ đồng. “Mảng kinh doanh xăng dầu chắc chắn lá»—. Chín tháng chúng tôi công bố lãi nhÆ°ng chỉ cần ba tháng giá dầu giảm Ä‘ã cuốn tất cả thành quả trong chín tháng đầu năm và còn để lại khoản lá»— lá»›n”, ông Bảo cho biết.

Má»™t lãnh đạo Tập Ä‘oàn Dầu khí VN (PVN) khẳng định năm 2014 giá dầu thô của VN xuất khẩu tính trung bình cả năm vẫn đạt trên 100 USD/ thùng, trên mức giá kế hoạch. “Tuy nhiên, nếu tình hình giá dầu cứ nhÆ° thế này thì vấn đề năm 2015 sẽ khác và PVN sẽ phải dá»± tính giá dầu năm 2015 thấp hÆ¡n 2014 rất nhiều”, vị này thừa nhận.

VN làm gì để hưởng lợi từ cuá»™c chiến?

Theo ông Nguyá»…n Xuân Thành - giám đốc chính sách công, ChÆ°Æ¡ng trình giảng dạy kinh tế Fulbright, đối vá»›i má»™t nền kinh tế nhÆ° VN, việc thị trường xăng dầu Ä‘i xuống liên tiếp nhÆ° vừa qua sẽ có tác Ä‘á»™ng trung tính, bởi giá dầu giảm gây thiệt hại cho kim ngạch xuất khẩu dầu và khí của VN song xăng dầu tinh chế nhập về cÅ©ng giảm tÆ°Æ¡ng ứng.

Theo ông Thành, sản xuất kinh doanh trong nÆ°á»›c có thể được hưởng lợi. “Nếu xét kỹ ra, việc giá xăng dầu thế giá»›i giảm sẽ tác Ä‘á»™ng tốt cho hoạt Ä‘á»™ng sản xuất kinh doanh của khối kinh tế ngoài Nhà nÆ°á»›c dù nguồn thu ngân sách sẽ giảm Ä‘áng kể”, ông Thành phân tích.

Còn theo TS Trần Vinh Dá»±, VN về tổng thể có lợi từ cuá»™c chiến này, đặc biệt là khu vá»±c không liên quan đến kinh doanh xăng dầu. Vá»›i các công ty kinh doanh xăng dầu, má»™t số trong các công ty này có thể bị mắc kẹt vì các hợp đồng kỳ hạn Ä‘ã ký từ trÆ°á»›c, hoặc từ việc lÆ°u kho (mua vá»›i giá cao từ trÆ°á»›c).

Vá»›i Nhà nÆ°á»›c, Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên ngân sách sẽ bị ảnh hưởng khá lá»›n từ việc thất thu từ nguồn bán dầu thô. “Tuy nhiên, đổi lại phần lá»›n nền kinh tế, đặc biệt là các khu vá»±c dùng nhiều năng lượng nhÆ° vận tải, Ä‘ang thở phào nhẹ nhõm và tận hưởng lợi tức cao hÆ¡n” - ông Dá»± cho biết.

Nguồn tin: TTO