Vốn ở Ä‘âu?

TrÆ°á»›c Ä‘ó, Tập Ä‘oàn Khang Thông (Việt Nam) cùng Tập Ä‘oàn STFE và Công ty PTTES (Thái Lan) Ä‘ã ký kết hợp đồng về dá»± án nhà máy lọc dầu Bình Định đặt tại Khu kinh tế NhÆ¡n Há»™i.

Theo dá»± kiến khi Ä‘ó, nhà máy lọc dầu sẽ có công suất khoảng 12 triệu tấn/năm, trong Ä‘ó giai Ä‘oạn 1 có công suất thiết kế là 6 triệu tấn/năm. Tuy nhiên, nay bá»—ng dÆ°ng xuất hiện Tập Ä‘oàn PTT vá»›i "siêu" dá»± án 30 tá»· USD khiến không ít người ngỡ ngàng.

Má»™t số nguồn tin cho biết, PTT hiện có má»™t dá»± án lọc dầu ở Thái Lan và tập Ä‘oàn này cÅ©ng Ä‘ã được Chính phủ Thái Lan chấp thuận triển khai má»™t dá»± án lọc hóa dầu lá»›n ở miền Nam Thái Lan. NhÆ°ng do những bất ổn về chính trị thời gian qua, PTT Ä‘ã quyết định tìm kiếm địa Ä‘iểm đầu tÆ° khác và Việt Nam Ä‘ã được lá»±a chọn.

PTT cÅ©ng Ä‘ã từng được giá»›i thiệu để tham gia dá»± án lọc hóa dầu Long SÆ¡n nhÆ°ng tập Ä‘oàn này lại chọn Bình Định.

Vá»›i thá»±c tế này, câu hỏi đầu tiên được đặt ra là làm thế nào để PTT thu xếp được số vốn lá»›n nhÆ° vậy? Theo PTT, số vốn của dá»± án lên đến gần 30 tá»· USD. Các đối tác Việt Nam vốn chắc không có nhiều, nhÆ° vậy PTT sẽ phải tìm kiếm được những đối tác có tiềm lá»±c tài chính mạnh hoặc cần đến má»™t định chế tài chính lá»›n đứng ra cam kết cho vay.

Các ý kiến cho rằng PTT không phải là tập Ä‘oàn dầu khí hàng đầu thế giá»›i, vì vậy việc tìm kiếm các đối tác, thu xếp tài chính không phải là chuyện dá»… dàng.

Dá»± án lọc dầu Nghi SÆ¡n (Thanh Hóa), thành lập tháng 4/2008, vá»›i các đối tác tên tuổi hàng đầu thế giá»›i Idemitsu (Nhật Bản), Công ty Dầu mỏ quốc tế Cô Oét (là công ty con của Công ty Dầu lá»­a Quốc gia Cô Oét), Công ty hóa dầu Mitsui (Nhật Bản), nhÆ°ng tá»›i nay tÆ° vẫn chÆ°a thể khởi công vì việc thu xếp tài chính lên Ä‘ên 7 tá»· USD không hề dá»… dàng.

Theo má»™t số chuyên gia, các nhà đầu tÆ° quốc tế hiện rất hờ hững vá»›i dá»± án lọc hóa dầu do lợi nhuận thấp, trong khi chi phí đầu tÆ° quá cao dẫn đến rủi ro lá»›n. Theo tính toán, dá»± án lọc dầu phải có mức sinh lợi IRR (chỉ số hoàn vốn ná»™i tại) từ 13%-17% má»›i Ä‘em lại hiệu quả, trong khi khả năng sinh lợi của bản thân dá»± án chỉ khoảng 6%-8%.

Má»™t số tính toán cụ thể cho thấy, hiện nay giá dầu thô Ä‘ang tăng cao, lợi nhuận từ lọc dầu chÆ°a tá»›i 20 USD/tấn dầu thô, vì vậy đầu tÆ° vào lọc dầu được cho là không hấp dẫn.

Đa phần nhà đầu tÆ° đều yêu cầu Chính phủ nÆ°á»›c sở tại phải có các Æ°u Ä‘ãi nhất định nhằm đảm bảo đạt được hiệu quả tối thiểu cho dá»± án. Ngay nhÆ° dá»± án lọc hóa dầu Nghi SÆ¡n sau khi được Chính phủ đồng ý gói Æ°u Ä‘ãi về thuế, đất Ä‘ai cÆ¡ sở hạ tầng ngoài hàng rào nhà máy, khấu hao, ngoại hối, quyền phân phối của nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài... thì mọi chuyện má»›i suôn sẻ.

Tuy nhiên, không phải dá»± án nào cÅ©ng sẽ tìm kiếm được gói Æ°u Ä‘ãi của Chính phủ. Hiện chỉ có những dá»± án lọc dầu thuá»™c Tập Ä‘oàn Dầu khí Quốc gia Việt Nam nhÆ° Dung Quất, Nghi SÆ¡n, Long SÆ¡n nằm trong nhóm dá»± án quan trọng quốc gia, là được Æ°u Ä‘ãi.

Thậm chí, dá»± án hoạt Ä‘á»™ng rồi vẫn cần được tiếp tục Æ°u Ä‘ãi trong thời gian dài nữa. Nhà máy lọc dầu Dung Quất hiện cÅ©ng Ä‘ang được hưởng "giá trị Æ°u Ä‘ãi" là 3% đối vá»›i sản phẩm hóa dầu, 5% đối vá»›i LPG và 7% đối vá»›i xăng dầu kéo dài trong 10 năm.

Ngoài ra, còn phải đảm bảo nguồn dầu thô cho cả đời dá»± án, nguồn dầu thô cung cấp cho nhà máy lọc dầu sẽ lấy ở Ä‘âu? Đảm bảo nguồn dầu thô là nhân tố quyết định đến vận hành ổn định của dá»± án.

DÆ° thừa công suất?

Việt Nam má»›i có Nhà máy lọc dầu Dung Quất hoạt Ä‘á»™ng vá»›i công suất 6,5 triệu tấn/năm Ä‘áp ứng khoảng 1/3 nhu cầu xăng dầu cả nÆ°á»›c. Thời gian tá»›i nhà máy này sẽ nâng công suất lên 10 triệu tấn/ năm.

Tiếp theo là dá»± án lọc hóa dầu Nghi SÆ¡n chuẩn bị khởi công vá»›i công suất 10 triệu tấn/năm sẽ Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng sau 5 năm xây dá»±ng, cá»™ng vá»›i dá»± án của Tập Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam "thai nghén" Ä‘ã lâu tại Vân Phong (Khánh Hòa) vá»›i công suất 10 triệu tấn/ năm. Tiếp theo là Long SÆ¡n ( Bà Rịa VÅ©ng Tàu) công suất 10 triệu tấn/ năm.

Nếu thêm dá»± án 30 triệu tấn/năm tại Bình Định thì nâng sản lượng xăng dầu của Việt Nam lên 70 triệu tấn/ năm khiến cho lọc dầu Việt Nam dÆ° thừa so vá»›i nhu cầu tiêu dùng trong nÆ°á»›c. Việt Nam lúc Ä‘ó đứng vào hàng ngÅ© “cường quốc” lọc dầu và xuất khẩu sản phẩm xăng dầu

Chiến lược dầu khí VN, dá»± báo nhu cầu các sản phẩm lọc dầu trong nÆ°á»›c, giai Ä‘oạn 2011-2015 dao Ä‘á»™ng trong khoảng từ 15 đến 20 triệu tấn/năm, tổng nhu cầu dá»± báo đến năm 2025 chỉ là 27 triệu tấn/năm.

Tổng công suất nhÆ° trên Ä‘ã cao gấp hÆ¡n 2 lần nhu cầu. Nếu không hÆ°á»›ng tá»›i xuất khẩu thì khó có hiệu quả. 

Tuy nhiên, theo ông Trần Ngọc Toản, nguyên Viện trưởng Viện dầu khí Việt Nam, CÆ¡ quan thông tin Năng lượng Mỹ (EIA) cho biết, nhu cầu dầu thô trung bình của thế giá»›i năm 2005 là 5 thùng/người/ năm. Năm 2005, nhu cầu dầu của Trung Quốc là 1,5 thùng/ người /năm và Thái Lan là 4,6 thùng/ người/ năm. 

Giả thiết đến năm 2015 kinh tế Việt Nam phát triển bằng vá»›i Trung Quốc năm 2005 và dân số 100 triệu người thì nhu cầu của ta lúc Ä‘ó sẽ là 21 triệu tấn/năm, còn nếu bằng vá»›i Thái Lan (2005) thì nhu cầu sẽ là 65 triệu tấn/năm. Dá»± báo trong chiến lược 27 triệu tấn/năm cho năm 2025, tức là bằng khoảng hÆ¡n má»™t ná»­a mức tiêu thụ của Thái Lan năm 2005, là quá thấp.

HÆ¡n nữa, vá»›i trữ lượng dầu được công bố đến thời Ä‘iểm hiện nay, Việt Nam có thể xếp vào nhóm nÆ°á»›c nghèo về tài nguyên dầu mỏ, thậm chí đến sau năm 2020 còn có thể xếp vào loại rất nghèo về tài nguyên dầu mỏ. Nhóm nÆ°á»›c nghèo này thường chọn chiến lược phát triển hạ nguồn, dùng nguồn lợi từ lọc hóa dầu và dịch vụ phân phối các sản phẩm lọc hóa dầu để giải quyết vấn đề an ninh năng lượng. 

Phát triển lọc hóa dầu để Ä‘áp ứng nhu cầu trong nÆ°á»›c và hÆ°á»›ng tá»›i mục tiêu biến nÆ°á»›c ta thành "trung tâm cung ứng và dịch vụ xăng dầu cho thị trường khu vá»±c (Nam Trung Quốc, Lào, Campuchia, Đài Loan, Hàn Quốc...) là Ä‘iều cần hÆ°á»›ng tá»›i bởi Việt Nam rất có lợi thế về vị trí địa lý. Thái Lan, má»™t nÆ°á»›c rất ít tài nguyên dầu mỏ Ä‘ã xây dá»±ng chiến lược dầu khí của mình theo hÆ°á»›ng này. Bởi vậy công suất bao nhiêu không thành vấn đề. 

Tuy nhiên, lá»±c cản lá»›n vẫn là huy Ä‘á»™ng vốn. “Việt Nam nằm trong khu vá»±c châu Á-Thái Bình DÆ°Æ¡ng hiện có nhiều nhà máy lọc dầu và Ä‘ang dÆ° thừa công suất. Nếu các dá»± án không tính toán cẩn thận về hiệu quả, thì rủi ro sẽ khó tránh khỏi, nhất là vá»›i các dá»± án sinh sau đẻ muá»™n, sẽ rất khó cạnh tranh vá»›i những nhà máy Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng”, ông Toản nói.

 

Nguồn tin: (VEF)