Hiện nay, ở Việt Nam, nhiá»u dá»± án xây dá»±ng nhà máy lá»c hóa dầu vá»›i quy mô lên đến vài chục tá»· USD Ä‘ang chuẩn bị được khởi công. Dá»± báo vá»›i sản lượng Ä‘ó, cung sẽ vượt xa cầu. Vì váºy, cần phải tính toán kỹ càng tá»›i hiệu quả để đảm bảo lợi ích chung của quốc gia.
Nhiá»u dá»± án xây dá»±ng nhà máy lá»c hóa dầu vá»›i quy mô lên đến vài chục tá»· USD Ä‘ang chuẩn bị được khởi công. Nguồn: internet
“Mức tiêu thụ dầu của Việt Nam chỉ bằng ná»a Thái Lan”
Việt Nam má»›i có Nhà máy lá»c dầu Dung Quất hoạt Ä‘á»™ng vá»›i công suất 6,5 triệu tấn/năm Ä‘áp ứng khoảng 1/3 nhu cầu xăng dầu cả nÆ°á»›c. Thá»i gian tá»›i nhà máy này sẽ nâng công suất lên 10 triệu tấn/ năm.
Tiếp theo là dá»± án lá»c hóa dầu Nghi SÆ¡n chuẩn bị khởi công vá»›i công suất 10 triệu tấn/năm sẽ Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng sau 5 năm xây dá»±ng, cá»™ng vá»›i dá»± án của Táºp Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam "thai nghén" Ä‘ã lâu tại Vân Phong (Khánh Hòa) vá»›i công suất 10 triệu tấn/ năm. Tiếp theo là Long SÆ¡n ( Bà Rịa VÅ©ng Tàu) công suất 10 triệu tấn/ năm.
Nếu thêm dá»± án 30 triệu tấn/năm tại Nhà máy Lá»c hóa dầu NhÆ¡n Há»™i (Bình Äịnh) thì sản lượng xăng dầu của Việt Nam lên đến 70 triệu tấn/năm, khiến cho lá»c dầu Việt Nam dÆ° thừa so vá»›i nhu cầu tiêu dùng trong nÆ°á»›c. Việt Nam lúc Ä‘ó đứng vào hàng ngÅ© “cÆ°á»ng quốc” lá»c dầu và xuất khẩu sản phẩm xăng dầu.
Chiến lược Dầu khí Việt Nam, dá»± báo nhu cầu các sản phẩm lá»c dầu trong nÆ°á»›c, giai Ä‘oạn 2011-2015 dao Ä‘á»™ng trong khoảng từ 15-20 triệu tấn/năm, tổng nhu cầu dá»± báo đến năm 2025 chỉ là 27 triệu tấn/năm. Tổng công suất nhÆ° trên Ä‘ã cao gấp hÆ¡n 2 lần nhu cầu. Nếu không hÆ°á»›ng tá»›i xuất khẩu thì khó có hiệu quả.
Tuy nhiên, trả lá»i phá»ng vấn Tuổi trẻ má»›i Ä‘ây, theo ông Trần Ngá»c Toản, nguyên Viện trưởng Viện Dầu khí Việt Nam, giả thiết đến năm 2015, kinh tế Việt Nam phát triển bằng vá»›i Trung Quốc năm 2005 và dân số 100 triệu ngÆ°á»i thì nhu cầu của nÆ°á»›c ta lúc Ä‘ó sẽ là 21 triệu tấn/năm, còn nếu bằng vá»›i Thái Lan (2005) thì nhu cầu sẽ là 65 triệu tấn/năm. Dá»± báo trong chiến lược 27 triệu tấn/năm cho năm 2025, tức là bằng khoảng hÆ¡n má»™t ná»a mức tiêu thụ của Thái Lan năm 2005, là quá thấp.
HÆ¡n nữa, vá»›i trữ lượng dầu được công bố đến thá»i Ä‘iểm hiện nay, Việt Nam có thể xếp vào nhóm nÆ°á»›c nghèo vá» tài nguyên dầu má», tháºm chí đến sau năm 2020 còn có thể xếp vào loại rất nghèo vá» tài nguyên dầu má». Nhóm nÆ°á»›c nghèo này thÆ°á»ng chá»n chiến lược phát triển hạ nguồn, dùng nguồn lợi từ lá»c hóa dầu và dịch vụ phân phối các sản phẩm lá»c hóa dầu để giải quyết vấn Ä‘á» an ninh năng lượng.
Phát triển lá»c hóa dầu để Ä‘áp ứng nhu cầu trong nÆ°á»›c và hÆ°á»›ng tá»›i mục tiêu biến nÆ°á»›c ta thành "trung tâm cung ứng và dịch vụ xăng dầu cho thị trÆ°á»ng khu vá»±c (Nam Trung Quốc, Lào, Campuchia, Äài Loan, Hàn Quốc...) là Ä‘iá»u cần hÆ°á»›ng tá»›i bởi Việt Nam rất có lợi thế vá» vị trí địa lý. Thái Lan, má»™t nÆ°á»›c rất ít tài nguyên dầu má» Ä‘ã xây dá»±ng chiến lược dầu khí của mình theo hÆ°á»›ng này. Bởi váºy công suất bao nhiêu không thành vấn Ä‘á».
Cần đảm bảo lợi ích chung của quốc gia
Tuy nhiên, lá»±c cản lá»›n nhất khi xây dá»±ng, triển khai các dá»± án lá»c dầu vẫn là việc huy Ä‘á»™ng vốn. Bởi, Việt Nam nằm trong khu vá»±c châu Á-Thái Bình DÆ°Æ¡ng, hiện có nhiá»u nhà máy lá»c dầu và Ä‘ang dÆ° thừa công suất. Nếu các dá»± án không tính toán cẩn tháºn vá» hiệu quả, thì rủi ro sẽ khó tránh khá»i, nhất là vá»›i các dá»± án sinh sau đẻ muá»™n, sẽ rất khó cạnh tranh vá»›i những nhà máy Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng.
Äầu năm 2013, Táºp Ä‘oàn Dầu khí Thái Lan (PTT) quyết định đầu tÆ° Nhà máy Lá»c hóa dầu NhÆ¡n Há»™i (Bình Äịnh), Táºp Ä‘oàn Dầu khí quốc gia (PVN) Ä‘ã trình lên Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng phản đối việc Ä‘Æ°a Nhà máy này vào Quy hoạch phát triển dầu khí, dù nhà đầu tÆ° Thái Lan Ä‘ã Ä‘Æ°a định hÆ°á»›ng má»™t phần sản phẩm của nhà máy NhÆ¡n Há»™i sẽ xuất khẩu. PVN cho biết theo quy hoạch hiện hữu, nếu thêm nhà máy NhÆ¡n Há»™i sẽ tạo nguy cÆ¡ mất cân đối cung - cầu, thừa nguồn cung.
Song theo nhiá»u chuyên gia kinh tế, vấn Ä‘á» cốt lõi ở Ä‘ây không phải có quá nhiá»u dá»± án lá»c dầu, mà là khi trÆ°á»›c khi triển khai, xây dá»±ng thì nhà đầu tÆ° phải đảm bảo chuyên sâu vá» dầu khí, đặc biệt là khả năng tài chính và nguồn cung dầu thô để chế biến cần xem xét kỹ, bởi nguồn dầu Trung Äông cÅ©ng không thể khẳng định chắc chắn trong dài hạn.
Theo TS. Nguyá»…n Äình Ân trả lá»i phóng viên ngày 21/4/2013, việc PVN Ä‘á» nghị không ủng há»™ dá»± án NhÆ¡n Há»™i, nếu là vì nhu cầu trong nÆ°á»›c Ä‘ã đủ, lo giảm hiệu quả đầu tÆ° Dung Quất, Nghi SÆ¡n thì không nên. Bởi các nÆ°á»›c vẫn cho đầu tÆ° chế biến dầu rồi xuất khẩu mà không có vấn Ä‘á» gì, vả lại các doanh nghiệp cÅ©ng cần cạnh tranh vá»›i nhau.
NhÆ° váºy, có thể thấy rằng, việc cho nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài tham gia là thá»±c sá»± cần thiết để đảm bảo tính cạnh tranh công bằng, và doanh nghiệp trong nÆ°á»›c cÅ©ng phải chấp nháºn. Äặc biệt, trÆ°á»›c má»—i dá»± án, Việt Nam cần Ä‘ánh giá má»™t cách tổng thể, cả tác Ä‘á»™ng tích cá»±c và tiêu cá»±c. Cụ thể là, cần xem xét năng lá»±c của nhà đầu tÆ°, tính thá»±c chất của dá»± án, để tránh quy hoạch “treo”, cuối cùng là để hÆ°á»›ng tá»›i lợi ích chung cho quốc gia.
Nguồn tin: Tapchitaichinh
