Sau những tranh cãi về câu chuyện lá»— hay lãi của các Ä‘Æ¡n vị kinh doanh xăng dầu trong nÆ°á»›c, dường nhÆ° dÆ° luận Ä‘ang trông chờ má»™t cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu minh bạch hÆ¡n thay cho cÆ¡ chế cÅ©.

 

Vá»›i 60% thị phần xăng dầu trong nÆ°á»›c, Tổng Công ty xăng dầu Việt Nam Petrolimex, dù vừa được cổ phần hóa, nhÆ°ng cùng 1 lúc phải gánh 2 nhiệm vụ: Đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, nhÆ°ng đồng thời vẫn phải chịu áp lá»±c lá»— lãi trong kinh doanh. Nhiệm vụ nặng nề, nhÆ°ng chính sá»± phân định chÆ°a rõ ràng này lại là lý do Ä‘ể lâu nay tồn tại những gì mà dÆ° luận cho là thiếu  minh bạch.

 

TS.VÅ© Đình Ánh, Viện nghiên cứu giá cả thị trường cho rằng: “Rõ ràng là sá»± chÆ°a tách bạch được các nhiệm vụ rõ ràng thì sá»± phân định sẽ càng khó. Khó cho cả doanh nghiệp cÅ©ng nhÆ° khó cho việc hạch toán minh bạch. Lúc nào làm nhiệm vụ chính trị, lúc nào làm kinh doanh. Điều này có thể dá»… khiến tạo ra tình trạng lá»— thật, lãi giả, lãi giả, lá»— thật”.

 

Là doanh nghiệp Nhà nÆ°á»›c, Petrolimex được Nhà nÆ°á»›c cấp và giao vốn. Không chỉ có vốn, Petrolimex cÅ©ng có lợi thế chiếm phần lá»›n thị phần trong nÆ°á»›c. Lý do mà doanh nghiệp này vừa Ä‘Æ°a ra để tăng giá xăng Ä‘ã không thuyết phục được nhiều chuyên gia kinh tế.

           

TS.VÅ© Đình Ánh: “Thật khó có thể chia sẻ khi có những tuyên bố là nếu Nhà nÆ°á»›c không cho tăng giá xăng dầu thì hệ thống bán lẻ xăng dầu sẽ bị vỡ. Anh là doanh nghiệp Nhà nÆ°á»›c, vốn được Nhà nÆ°á»›c cấp, thị trường thì nghiá»…m nhiên anh được thừa hưởng từ Ä‘á»™c quyền nhà nÆ°á»›c. Nhiệm vụ của anh là trong bất cứ hoàn cảnh nào cÅ©ng phải cung cấp đầy đủ xăng dầu, nếu lá»—, Nhà nÆ°á»›c sẽ bù. Ý kiến nhÆ° vậy là chÆ°a thỏa Ä‘áng, xác Ä‘áng”. 

 

Theo các chuyên gia kinh tế, việc Petrolimex chiếm tá»›i 60% thị phần xăng dầu trong nÆ°á»›c có thể giúp doanh nghiệp này có lợi thế áp đặt thị trường. Vì vậy, có thể xem xét để cho thêm nhiều doanh nghiệp được phép kinh doanh xăng dầu, tạo sá»± canh tranh, từ Ä‘ó giúp thị trường minh bạch hÆ¡n.

Bà Nguyá»…n Thị Hiền, Chuyên gia Kinh tế: “Đã đến lúc phải có thêm các đầu mối kinh doanh xuất nhập khẩu xăng dầu. Nói thật là không cần phải đến các doanh nghiệp nÆ°á»›c ngoài, các đại gia, doanh nghiệp trong nÆ°á»›c nếu được trao quyền, họ sẽ đảm nhận và làm tốt được việc này. Và khi Ä‘ó thì sá»± minh bạch từ cạnh tranh tá»± khắc sẽ có”.

 

Sá»± chú ý hiện nay Ä‘ang dồn vào giá bán lẻ xăng dầu trong nÆ°á»›c, tức là giá của đầu ra. Trong khi giá nhập khẩu xăng dầu thì lại chÆ°a mấy được quan tâm.

 

Ông Ngô Trí Long, Chuyên gia kinh tế: “Các loại chi phí nhÆ° chiết khấu, hoa hồng, chi phí bán hàng, lãi tối thiểu, các loại thuế thì đều rõ ràng rồi. Quan trọng nhất là chúng ta chÆ°a biết là giá nhập khẩu thế nào, thì nó luôn biến Ä‘á»™ng từng ngày và ngày nào thì được DN nhập về, hàng về bao giờ thì chúng ta chÆ°a kiểm soát được 1 cách cụ thể, mà đều do DN báo cáo. Nếu làm rõ được cái này thì sẽ làm rõ được cái nào là bất hợp lí, chi phí nào chÆ°a rõ ràng”.

 

Trong bản cáo bạch cách Ä‘ây hÆ¡n 1 tháng, khi Petrolimex bán cổ phần lần đầu ra công chúng, số lãi được doanh nghiệp này công bố trong 3 năm liên tiếp lên tá»›i hàng nghìn tá»· đồng. NhÆ°ng cách Ä‘ây vài ngày, khi báo cáo vá»›i Bá»™ Tài chính, thì doanh nghiệp cho biết, Ä‘ang lá»— tá»›i gần 2.000 tá»· đồng. NhÆ°ng Petrolimex cÅ©ng chÆ°a chứng minh được tại sao lá»—, hoặc tại sao lãi. Bởi thế, sá»± minh bạch về giá xăng dầu má»™t lần nữa Ä‘ang là vấn đề được dÆ° luận quan tâm và cần sá»›m có câu trả lời thỏa Ä‘áng.