Gần Ä‘ây, Việt Nam liên tiếp ra đời hàng loạt dá»± án nhà máy lọc hóa dầu quy mô hàng tá»· Ä‘ô la Mỹ (USD). Vì sao nÆ°á»›c ta lại thành “Ä‘iểm đến” của lọc hóa dầu?

Nhiều cảng nÆ°á»›c sâu Ä‘ang thành thế mạnh thu hút lọc hóa dầu vào Việt Nam (Ảnh cảng Dung Quất). Ảnh: Phong Cầm
Từ vài tá»· tá»›i vài chục tá»· Ä‘ô

Theo Chiến lược phát triển ngành dầu khí Việt Nam tá»›i năm 2020, chỉ có 3 nhà máy lọc hóa dầu được Ä‘Æ°a vào quy hoạch, gồm: Dung Quất (Quảng Ngãi) vá»›i vốn đầu tÆ° trên 3 tá»· USD, công suất 6,5 triệu tấn dầu thô/năm; Nghi SÆ¡n (Thanh Hóa) vốn đầu tÆ° 9 tá»· USD, công suất 10 triệu tấn dầu thô/năm; Long SÆ¡n (Bà Rịa-VÅ©ng Tàu) vốn đầu tÆ° 4,5 tá»· USD, công suất 10 triệu tấn dầu thô/năm.

Sau Ä‘ó, quy hoạch được bổ sung thêm Nhà máy lọc hóa dầu VÅ©ng Rô (Phú Yên) vốn đầu tÆ° 3,18 tá»· USD, công suất 8 triệu tấn dầu thô/năm; Nam Vân Phong (Khánh Hòa) vốn đầu tÆ° 2 tá»· USD, công suất 10 triệu tấn dầu thô/năm. Hiện, Bình Định Ä‘ang xin bổ sung thêm Dá»± án lọc hóa dầu NhÆ¡n Há»™i, vá»›i vốn đầu tÆ° lên tá»›i 22 tá»· USD (ban đầu dá»± kiến hÆ¡n 28 tá»· USD), công suất 20 triệu tấn dầu thô/năm. Ngoài ra, má»™t số dá»± án khác cÅ©ng Ä‘ang rục rịch xin đầu tÆ°…

Ông Trần Viết Ngãi, Chủ tịch Hiệp há»™i Năng lượng Việt Nam (VEA) cho biết, hiện Nhà máy lọc dầu Dung Quất công suất chỉ 6 triệu tấn dầu thô/năm Ä‘ã Ä‘áp ứng được 30% nhu cầu xăng dầu cả nÆ°á»›c. Do Ä‘ó, chỉ cần nhà máy công suất 15-20 triệu tấn dầu thô/năm sẽ cung cấp đủ xăng dầu cho nhu cầu ná»™i địa.

Ông Nguyá»…n Kim PhÆ°Æ¡ng-GĐ Sở Công ThÆ°Æ¡ng Bình Định cho biết: Cuối tháng này, Tập Ä‘oàn PTT sẽ cá»­ đại diện sang làm việc vá»›i các cÆ¡ quan của tỉnh để lên phÆ°Æ¡ng án đấu nối hạ tầng, Ä‘iện, nÆ°á»›c… Ngoài ra, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng sẽ lập há»™i đồng thẩm định và làm việc vá»›i chủ đầu tÆ° về “siêu” Dá»± án lọc hóa dầu NhÆ¡n Há»™i.
Vậy tại sao các nhà đầu tÆ° vẫn vào Việt Nam? Theo ông Ngãi, lợi nhuận chủ yếu của các nhà máy lọc hóa dầu không nằm ở phần lọc dầu (sản phẩm xăng, dầu), mà nằm ở phần hóa dầu (tạo ra polime, nhá»±a đường, sợi…). NhÆ° nhà máy lọc hóa dầu của Formosa ở Đài Loan công suất khoảng 20 triệu tấn dầu thô/năm, nhÆ°ng hạt polime xuất khẩu khắp thế giá»›i. “Phần lá»›n các nhà máy đều hÆ°á»›ng tá»›i xuất khẩu, ngoài xăng dầu còn nhiều mặt hàng khác”, ông Ngãi nói.

Việc chọn Việt Nam, theo ông Ngãi, do nÆ°á»›c ta có tình hình chính trị và an ninh ổn định; vị trí địa lý thuận lợi để vận chuyển sản phẩm Ä‘i các nÆ°á»›c trong khu vá»±c châu Á - Thái Bình DÆ°Æ¡ng; Biển Đông là con đường hàng hải chiến lược; chính sách khuyến khích đầu tÆ° tốt, có nhiều cảng nÆ°á»›c sâu cho tàu lá»›n ra vào... “Dầu mỏ vận chuyển đường biển là chủ yếu, việc có cảng nÆ°á»›c sâu rất quan trọng”, ông Ngãi nói.
Chuyên gia kinh tế - TS Lê Đăng Doanh cho biết, Việt Nam Ä‘ã và sắp tham gia ký kết nhiều hiệp định thÆ°Æ¡ng mại tá»± do, nhÆ°: Hiệp định thÆ°Æ¡ng mại tá»± do xuyên Thái Bình DÆ°Æ¡ng (TPP), ASEAN + 6, cá»™ng đồng kinh tế ASEAN; Việt Nam - UE, Việt Nam - Liên minh Hải quan Nga…

“Nếu đặt nhà máy lọc hóa dầu ở Việt Nam, sản phẩm xuất khẩu Ä‘i các nÆ°á»›c thuận tiện, được Æ°u Ä‘ãi thuế quan”, TS Doanh nói. Ngoài ra, Việt Nam có lợi thế về lao Ä‘á»™ng dồi dào, giá rẻ (thời kỳ dân số vàng). Đồng thời, có thể được hưởng lợi từ chính sách xoay trục của Mỹ, hÆ°á»›ng tá»›i khu vá»±c châu Á-Thái Bình DÆ°Æ¡ng.

Cảnh báo ô nhiá»…m
Hiện, đầu tÆ° vào lọc hóa dầu Ä‘ang được hưởng nhiều Æ°u Ä‘ãi, khi các nhà máy đều cần diện tích đất lá»›n và được Việt Nam bàn giao đất sạch (nhà đầu tÆ° không phải giải phóng mặt bằng); được Æ°u Ä‘ãi thuế thu nhập doanh nghiệp vá»›i mức 10% trong 15 năm, miá»…n 4 năm và giảm 50% số thuế phải ná»™p trong 9 năm tiếp theo; miá»…n thuế nhập khẩu dầu thô; giảm thuế xuất khẩu các mặt hàng lọc hóa dầu, tiền sá»­ dụng đất, mặt nÆ°á»›c, há»— trợ hạ tầng…

Tuy vậy, TS Lê Đăng Doanh cảnh báo, các dá»± án lọc hóa dầu tiềm ẩn nhiều nguy cÆ¡ gây ô nhiá»…m môi trường, công nghệ lạc hậu… “Nếu chúng ta kiểm soát không tốt, có thể đẩy ô nhiá»…m môi trường về Việt Nam”, ông Doanh nói.
Trong khi Ä‘ó, ông Trần Viết Ngãi nghiêng về những cái được của Việt Nam khi thu hút đầu tÆ° vào lọc hóa dầu, nhÆ°: Tạo công ăn việc làm (đặc biệt lao Ä‘á»™ng có kỹ thuật); nâng cao trình Ä‘á»™ về hóa dầu; thêm nguồn thu lá»›n cho đất nÆ°á»›c. Đặc biệt, theo Chủ tịch VEA, khi các nhà máy Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng sẽ tạo cạnh tranh xăng dầu, nhá»±a đường, polime, sợi… khi không phải nhập khẩu sẽ giúp giảm giá các mặt hàng này so vá»›i hiện nay.

Ông Nguyá»…n Kim PhÆ°Æ¡ng, Giám đốc Sở Công ThÆ°Æ¡ng Bình Định (thành viên tổ thẩm định dá»± án lọc hóa dầu NhÆ¡n Há»™i - dá»± án tổng vốn đầu tÆ° dá»± kiến lá»›n nhất Việt Nam) cho biết, dá»± án NhÆ¡n Há»™i do Tập Ä‘oàn Dầu khí Thái Lan (PTT) và Tập Ä‘oàn Dầu mỏ Saudi Aramco (Arab Saudi) làm chủ đầu tÆ°.
Theo ông PhÆ°Æ¡ng, dá»± án NhÆ¡n Há»™i có Æ°u thế công nghệ hiện đại hÆ¡n các dá»± án Việt Nam Ä‘ang xây dá»±ng (chỉ lọc được dầu thô ngọt), vá»›i công nghệ có thể lọc được tất cả các loại dầu thô (dầu thô ngọt, chua). Dá»± kiến, nếu dá»± án này hoạt Ä‘á»™ng có thể Ä‘óng góp 3-4% GDP cho cả nÆ°á»›c; ngân sách Bình Định có thể thu được 400-500 triệu USD/năm.

Nguồn tin: TP