"Khi giá dầu thế giá»›i tăng thì DN xăng dầu Ä‘òi hỏi tăng lên rất nhanh nhÆ°ng khi giá thế giá»›i xuống thì giảm nhỏ giọt...," PGS.TS Ngô Trí Long, Nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu khoa học thị trường giá cả, nhận xét.

"DN kinh doanh xăng dầu thì lúc nào chả kêu bị lá»—"
 

- Ông nhận xét nhÆ° thế nào về tác Ä‘á»™ng của thị trường từ các đợt tăng giá xăng dầu vừa qua?

Ông Ngô Trí Long: "CÆ¡ chế xăng dầu ná»­a vời nhÆ° hiện nay sẽ nảy sinh nhiều bất cập". (Ảnh VNN)

- Xăng dầu là má»™t mặt hàng chiến lược, nên việc tăng giá xăng dầu sẽ có lợi vì khi mình xuất khẩu nguồn thu ngân sách tăng lên.

Tuy nhiên, bên cạnh Ä‘ó nó lại ảnh hưởng đến má»™t số mặt hàng khác nhÆ° làm cho chi phí đầu vào tăng lên, chi phí tăng lên thì giá thành cÅ©ng tăng, Ä‘iều Ä‘ó làm cho giá cả mặt hàng khác tăng theo.

Cụ thể, đối vá»›i má»™t số lÄ©nh vá»±c sẽ tác Ä‘á»™ng trá»±c tiếp nhÆ° vận tải, Ä‘ánh bắt cá xa bờ, bên cạnh Ä‘ó tác Ä‘á»™ng gián tiếp là tất cả những hàng hóa vật tÆ° tăng lên.

- TS Lê Đăng Doanh nhận xét rằng, trÆ°á»›c Ä‘ây khi giá xăng thế giá»›i ở 147 USD/thùng thì giá xăng ở Việt Nam cÅ©ng má»›i 14.500 đồng/ lít. Hiện giờ giá thế giá»›i má»›i lên hÆ¡n 70 USD/thùng mà giá xăng trong nÆ°á»›c Ä‘ã lên tá»›i 14.200 đồng/lít. Theo ông việc tăng giá này Ä‘ã thá»±c sá»± hợp lý?

- Giá xăng tăng là do giá dầu thô thế giá»›i tăng, hiện nay nhà nÆ°á»›c lại không thá»±c hiện việc bù lá»— giá xăng cho các DN nên việc tăng giá là Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên. Mình phải thông cảm vì việc tăng giá là hoàn toàn khách quan.

NhÆ°ng các DN cÅ©ng lá»±a vào Ä‘ó để chờ khi giá dầu thế giá»›i tăng thì đồng thời Ä‘òi hỏi tăng lên rất nhanh nhÆ°ng khi giá thế giá»›i xuống thì giảm nhỏ giọt, phải chờ đến khi xã há»™i, người tiêu dùng gây áp lá»±c mạnh mẽ thì họ má»›i giảm giá xuống.

- Tuy nhiên, các DN kinh doanh xăng dầu cho rằng vì phải giữ giá thấp trong thời gian dài vừa qua khiến cho các DN bị lá»— nặng, dẫn tá»›i việc tăng giá là tất yếu?

- DN kinh doanh xăng dầu thì lúc nào chả kêu bị lá»—. Các báo cáo DN gá»­i lên cÆ¡ quan chức năng lúc nào cÅ©ng Ä‘iệp khúc là lá»— triền miên, lá»— nặng, sập tiệm... nhÆ°ng đến bây giờ có thấy DN nào sập tiệm Ä‘âu.

Theo tôi, hiện nay kinh doanh xây xăng là kinh doanh lãi nhất, nếu lá»— thì đời nào có DN nào kinh doanh, đời nào lại phải mở rá»™ng quy mô kinh doanh.

CÆ¡ quan thuế, kiểm toán sẽ kiểm tra được DN xăng dầu lá»— hay không

- Vậy theo ông, Ä‘âu là bất cập trong việc Ä‘iều tiết mặt hàng này?

- Cần xem xét lại cÆ¡ chế quản lý giá xăng dầu. Nghị định 55 của Chính phủ giao quyền tá»± chủ cho doanh nghiệp quyết định giá xăng dầu, nhÆ°ng cÅ©ng cần xác định rõ cÆ¡ chế quản lý giá trong nền kinh tế thị trường là gì? Đối vá»›i những sản phẩm Ä‘á»™c quyền phải hoàn toàn do Nhà nÆ°á»›c định giá, không phải do doanh nghiệp tá»± quyết.

Vậy mặt hàng xăng dầu có phải là Ä‘á»™c quyền không? Theo luật Cạnh tranh, DN được coi là Ä‘á»™c quyền khi chiếm 30% thị phần trong nÆ°á»›c, Bá»™ Tài chính khẳng định rằng hiện nay 11 DN đầu mối xăng kinh doanh dầu vẫn Ä‘ang cạnh tranh vá»›i nhau nhÆ°ng riêng ông Petrolimex Ä‘ã chiếm trên 60% thị phần. NhÆ° thế thì, Nhà nÆ°á»›c phải định giá má»›i phù hợp vá»›i cÆ¡ chế thị trường, chứ không phải giao quyền tá»± quyết cho DN nhÆ° hiện nay.
 

Mặt khác, Nghị định 55 là trao quyền tá»± quyết cho doanh nghiệp tá»± định giá nhÆ°ng lại ná»­a vời ở chá»—, má»—i lần định giá doanh nghiệp vẫn phải báo cáo cấp trên. Vòng luẩn quẩn Ä‘ó chính là cÆ¡ chế "ná»­a dÆ¡i ná»­a chuá»™t".

Ông TrÆ°Æ¡ng Đình Tuyển khi còn tại vị Bá»™ trưởng ThÆ°Æ¡ng mại Ä‘ã từng phát biểu: Quyền tá»± định ở Ä‘ây là nếu nâng giá thì phải báo cáo, phải xin phép, còn hạ giá thì không cần phải báo cáo. NhÆ°ng DN kinh doanh mục Ä‘ích tối cao là vì lợi nhuận, vậy thì Ä‘òi hỏi DN tá»± nguyện giảm giá, nhất là khi vẫn còn Ä‘á»™c quyền là chuyện không tưởng.

Ngoài ra, còn má»™t bất cập nữa là bản thân Nhà nÆ°á»›c quy định má»—i lần tăng giá xăng không được quá 500 đồng/lít, nhÆ°ng DN đề xuất tăng hẳn 1.000 đồng/lít rồi nhà nÆ°á»›c cho tăng 700 đồng/lít vậy thì có trái vá»›i quy định hay không...

- Tuy nhiên, để hạn chế Ä‘á»™c quyền, nhà nÆ°á»›c cÅ©ng Ä‘ã yêu cầu các DN phải Ä‘Æ°a ra lý do thuyết phục thì má»›i chấp nhận tăng giá Ä‘ấy chứ, thÆ°a ông?

- Phải nhìn thấy má»™t Ä‘iều khi giá dầu thế giá»›i tăng thì các DN Ä‘òi hỏi tăng lên rất nhanh, rất nhiều nhÆ°ng khi giá thế giá»›i xuống thì giảm nhỏ giọt, phải chờ đến khi xã há»™i, người tiêu dùng gây áp lá»±c mạnh mẽ thì họ má»›i giảm giá xuống, thời gian tăng và số tiền tăng nhiều hÆ¡n là giảm Ä‘i.

Mặc dù vậy lúc nào DN xăng dầu cÅ©ng kêu bị lá»—, nhÆ°ng ai chứng minh là họ lá»—. Đúng là nhà nÆ°á»›c trÆ°á»›c khi cho tăng giá phải dá»±a trên cÆ¡ sở vào báo cáo tài chính chi phí thật của DN. NhÆ°ng theo tôi Nhà nÆ°á»›c vẫn dá»±a trên báo cáo của DN mà không có kiểm tra cụ thể.

- Vậy trong bối cảnh chÆ°a thể thả nổi hẳn việc kinh doanh xăng dầu theo giá thị trường thì muốn kiểm tra được chính xác các DN báo cáo có Ä‘úng vá»›i tình hình là bị lá»— hay không để từ Ä‘ó có những quyết định tăng giá hợp lý thì phải có biện pháp gì, thÆ°a ông?

- Muốn kiểm tra tình hình thá»±c tế của DN thì có hai cÆ¡ quan có thể nắm rõ nhất: Má»™t là cÆ¡ quan  thuế hai là kiểm toán. Chỉ có hai Ä‘Æ¡n vị này là có Ä‘úng chức năng, nhiệm vụ kiểm tra các DN này xem chi phí có Ä‘úng hay không, chi phí Ä‘ó quyết định cho lợi nhuận bao nhiêu để quyết định giá bán cho hợp lý.

Nếu thá»±c sá»± các cÆ¡ quan này mà làm sát sao thì chắc chắn hoạt Ä‘á»™ng của DN sẽ lành mạnh hÆ¡n, và người tiêu dùng cÅ©ng sẽ được lợi.

- Xin cảm Æ¡n ông!

( VTC News )