Xăng dầu vừa trải qua đợt tăng giá má»›i. Lý giải vì sao giá mặt hàng này tăng nhiều hÆ¡n giảm, má»™t bạn đọc công tác lâu năm trong ngành xăng dầu cho rằng Ä‘ó là mảnh đất của nạn đầu cÆ¡ và chia chác quyền lợi

Là người Ä‘ã nhiều năm làm việc ở má»™t doanh nghiệp (DN) xăng dầu lá»›n tại VN, tôi nghÄ© rằng mình hiểu rõ bản chất hay còn gọi là “hậu trường” của những đợt tăng/giảm giá xăng dầu, đặc biệt là tăng giá.

Đây má»›i là vấn đề các cÆ¡ quan quản lý Nhà nÆ°á»›c cần hết sức quan tâm, làm rõ trong những đợt thanh - kiểm tra hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh, tài chính của các DN xăng dầu, nhất là trong bối cảnh Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã kỳ công nghiên cứu, soạn thảo, cân nhắc... để cho ra đời Nghị định 84/2009/NĐ-CP (DN được quyền quyết định giá bán lẻ khi giá xăng dầu thành phẩm của thị trường thế giá»›i biến Ä‘á»™ng).

Ít giảm vì sợ bị thiệt

Tại sao không cần thiết phải đề cập các đợt xăng dầu giảm giá? Bởi vì khi giảm, DN xăng dầu (tôi muốn nhấn mạnh ý nghÄ©a của hai từ “DN” vá»›i tÆ° cách là Ä‘Æ¡n vị có trách nhiệm sá»­ dụng, quản lý, bảo tồn và phát triển vốn Nhà nÆ°á»›c hoặc vốn có nguồn gốc của Nhà nÆ°á»›c) là đối tượng bị thiệt hại đầu tiên; kế đến là ngân sách Nhà nÆ°á»›c.

Giá nhÆ° trong hàng ngÅ© các DN xăng dầu đầu mối có cả những DN thuá»™c các thành phần kinh tế khác (DN tÆ° nhân, DN nÆ°á»›c ngoài) thì quyết định giảm giá sẽ là má»™t biện pháp cạnh tranh lành mạnh để phát triển thị trường. DN giảm giá có thể thiệt hại trong ngắn hạn nhÆ°ng sẽ đạt được lợi ích về lâu dài.

Giá xăng tăng nhiều lần, ảnh hưởng nhất định đến đời sống người tiêu dùng. Ảnh: N.Hữu

Trở lại vá»›i Ä‘á»™ng thái trái chiều của giảm giá là tăng giá. TrÆ°á»›c Ä‘ây, má»—i lần DN xăng dầu muốn thay đổi giá bán buôn và bán lẻ đều phải xin ý kiến các bá»™ quản lý về mức tăng, phÆ°Æ¡ng án tăng..., cho dù khi tăng giá, người tiêu dùng là đối tượng chịu thiệt hại hÆ¡n cả, còn Nhà nÆ°á»›c và DN kinh doanh xăng dầu thì ngược lại.

Và, Ä‘au đầu nhất là các cÆ¡ quan quản lý trong việc giải bài toán cân đối vÄ© mô, bảo đảm an sinh xã há»™i. Không giải được bài toán này thì má»™t lần nữa, đời sống người dân lại bị ảnh hưởng.

Ai hưởng lợi từ các đợt tăng giá?

NhÆ° Ä‘ã nêu trên, là những Ä‘Æ¡n vị chịu trách nhiệm về số vốn được Nhà nÆ°á»›c giao, các DN xăng dầu cÅ©ng có tính toán, cân đối khá kỹ quyền lợi các bên (Nhà nÆ°á»›c, DN, người tiêu dùng) má»—i khi tăng giá, song quyền lợi của DN thường được Æ°u tiên hÆ¡n cả.

Tuy nhiên, ít người biết rằng đối tượng hưởng lợi nhiều nhất trong những đợt tăng giá không phải là tập thể DN xăng dầu (tôi nhấn mạnh chữ “tập thể”) mà là các chủ đại lý, chủ xe bồn, tàu chở dầu, kho chứa cấp hai... Vá»›i họ, các đợt tăng giá xăng dầu là những... ngày há»™i Ä‘úng nghÄ©a!

Họ luôn mong tăng càng nhiều càng tốt, mức tăng càng cao càng tuyệt vời! Bởi vậy, cứ má»—i lần chuẩn bị đến ngày tăng giá (khoảng 10-15 ngày), tại kho chứa của không ít DN đầu mối sẽ chứng kiến cảnh tấp nập khác hẳn ngày thường, nhất là so vá»›i những thời Ä‘iểm giảm giá.

Vì sao? Rất dá»… hiểu, Ä‘ây là hoạt Ä‘á»™ng đầu cÆ¡. Tình trạng Ä‘ó chính là câu trả lời cho nghi vấn lâu nay trong ngành xăng dầu: Mức giá tăng và thời Ä‘iểm tăng được DN đầu mối tiết lá»™ trÆ°á»›c cho các tổng đại lý và hệ thống đại lý để gom hàng. Gom càng nhiều càng lời to, vì mua theo giá cÅ©, bán theo giá má»›i (cao hÆ¡n)...!

Đây là câu chuyện nhiều tập, Ä‘ã diá»…n ra hàng chục năm nay. Đó cÅ©ng chính là “hậu trường” của vấn đề tăng giá xăng dầu mà tôi muốn chia sẻ vá»›i bạn đọc để góp phần giải thích vì sao xăng dầu ở VN tăng nhiều, giảm ít; tăng khá mạnh và giảm nhỏ giọt!