Từ đầu năm 2014, thị trường dầu khí thế giá»›i Ä‘ã mất cân bằng vì cung nhiều hÆ¡n cầu, đến 6 tháng cuối năm, giá má»™t thùng dầu thô rá»›t mạnh từ 115 xuống còn 50 Ä‘ô la Mỹ. Sá»± biến Ä‘á»™ng giá dầu xảy ra khá thường xuyên và thường được Ä‘iều chỉnh bởi luật cung cầu của thị trường tá»± do sau má»™t thời gian ngắn, tuy nhiên theo dá»± Ä‘oán của International Energy Agency tình trạng này sẽ còn kéo dài ít nhất tá»›i giữa 2015.

Sá»± chồng chất và bắt chéo của nhiều yếu tố kinh tế, công nghệ và chính trị thế giá»›i sẽ gây ra những khó khăn cho việc Ä‘iều chỉnh lần này. Có bốn lý do chính sau Ä‘ây:

1.Những khó khăn kinh tế thế giá»›i, đặc biệt ở hai vùng châu Âu và Trung Quốc Ä‘ã làm kềm chế sức tiêu thụ năng lượng;

2. Những tiến bá»™ của công nghệ khai thác dầu Ä‘á phiến Ä‘ã Ä‘Æ°a tổng lượng sản xuất của Mỹ lên tá»›i 9 triệu thùng/ ngày khiến nguồn cung dầu thế giá»›i bị thặng dÆ° khoảng 2 triệu thùng má»—i ngày từ đầu năm nay;

3. Các nÆ°á»›c sản xuất dầu không ở trong tổ chức OPEC nhÆ° Libya, Iran,.. phải tăng lượng sản xuất lên tá»›i 4 triêÌ£u thuÌ€ng/ ngaÌ€y để Ä‘áp ứng những chi phí chiến tranh và khó khăn kinh tế;

4. OPEC, dÆ°á»›i áp lá»±c của Saudi Arabia, Ä‘ã quyết định giữ nguyên sản lượng bất chấp giá dầu giảm xuống mức thấp nhất trong 4 năm qua và bất chấp ý kiến của má»™t số thành viên muốn giảm sản lượng để chặn đứng Ä‘à giảm giá này.

Từ thặng dÆ° dầu mỏ đến thỏa Æ°á»›c bí mật giữa Mỹ và Saudi Arabia

Có thể nói nguyên nhân gốc của khủng hoảng này chính là ở lãnh vá»±c địa chính trị.

Tranh chấp tại Ukraine giữa Nga vá»›i Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) là má»™t nguyên nhân. NÆ°á»›c Nga Ä‘ang bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi sá»± sụt giảm của giá dầu do nền kinh tế chủ yếu dá»±a vào xuất khẩu dầu mỏ, 50% ngân sách quốc gia phụ thuá»™c vào nguồn năng lượng này tính theo giá 110 Ä‘ô la Mỹ/thùng. Giá dầu giảm mạnh Ä‘ã đẩy nền kinh tế Nga rÆ¡i vào khó khăn, đồng rúp mất giá chÆ°a hẳn là kết quả của lệnh cấm vận do Mỹ và châu Âu áp đặt.

Tranh chấp tại vùng Trung Đông giữa phÆ°Æ¡ng Tây vá»›i nhóm Hồi giáo cá»±c Ä‘oan (Nhà NÆ°á»›c Hồi giáo) và tranh chấp vai trò lãnh đạo giữa Saudi Arabia (phe Hồi giáo Sunni) và Iran (phái Shiite) cÅ©ng phải được tính đến. Iran chỉ có thể cân đối ngân sách quốc gia vá»›i giá dầu 140 Ä‘ô la Mỹ/thùng. Vá»›i mức giá 50 Ä‘ô la Mỹ/thùng, chắc có lẽ Iran sẽ phải bá»›t tham vọng phát triển vÅ© khí nguyên tá»­ và giảm viện trợ cho chế Ä‘á»™ Assad ở Syria, kẻ thù của Saudi Arabia. Sá»± bành trÆ°á»›ng của nhóm “Nhà NÆ°á»›c Hồi giáo” cÅ©ng sẽ bị kềm chế vì nguồn tài chính đến từ dâÌ€u bán chui bị suy giảm.

Theo phân tích của Wall Streets Journal, hai cuá»™c tranh chấp này Ä‘ã là nguồn gốc của thỏa Æ°á»›c giảm giá dầu giữa Mỹ và Saudi Arabia để làm yếu Iran và các đồng minh Syria của Assad, Hezbollah Liban ở mặt trận Trung Đông và Nga ở vùng Đông Âu.

Và má»™t nguyên nhân nữa là sá»± tranh chấp giữa dầu Ä‘á phiến (Mỹ) và dầu mỏ (Saudi Arabia). Nhờ vào sá»± phát triển của công nghệ khai thác dầu Ä‘á phiến, Mỹ Ä‘ã Ä‘Æ°a lượng sản xuất lên tá»›i 9 triệu thùng/ngày và theo nhiều dá»± Ä‘oán, lượng dầu thô khai thác ở Mỹ sẽ vượt 10 triệu thùng/ngày trong má»™t vài năm tá»›i và có cÆ¡ qua mặt Saudi Arabia để thành nÆ°á»›c sản xuất dầu thô lá»›n nhất thế giá»›i, từ Ä‘ó đẩy Trung Đông ra khỏi vai trò làm Ä‘iểm nóng địa chính trị thế giá»›i, nÆ¡i quyết định giá dầu.

TrÆ°á»›c viá»…n cảnh này, quyết định giảm giá dầu của Saudi Arabia cÅ©ng mang ý đồ muốn Ä‘ánh bật các nhà sản xuất dầu Ä‘á phiến của Mỹ ra khỏi thị trường. Theo báo Le Figaro, nếu dầu hỏa ở mức giá khoảng 80 Ä‘ô la Mỹ/thùng so vá»›i giá sản xuất khoảng 60-70 Ä‘ô la Mỹ của dầu Ä‘á phiến, các nhà sản xuất Mỹ sẽ thiệt hại 15 tỉ Ä‘ô la Mỹ. Nếu giá ở mức 50 Ä‘ô la Mỹ/thùng nhÆ° hiện nay còn kéo dài, nền công nghiệp dầu Ä‘á phiến của Mỹ sẽ bị Ä‘e dọa trầm trọng! Hiện tại, nhiều dá»± án Ä‘ã bị Ä‘ình chỉ hoặc hủy bỏ, nhÆ°ng dầu sao những tác Ä‘á»™ng của sá»± giảm giá dầu vẫn còn hạn chế đối vá»›i Mỹ.

Má»™t ván cờ bất phân thắng bại

Giá dầu giảm mạnh Ä‘ã và Ä‘ang gây nhiều tác Ä‘á»™ng lên kinh tế thế giá»›i và sẽ tạo nên nhiều chuyển biến trong tÆ°Æ¡ng lai, nhÆ° má»™t ván cờ Ä‘ang được đấu trí ngang tài ngang sức giữa các đối thủ. Thật vậy, nếu Nga và Iran có khả năng kháng cá»± cao (Tổng thống Putin Ä‘ã tuyên bố nÆ°á»›c Nga sẽ khôi phục lại kinh tế trong hai năm tá»›i), Ä‘iều này sẽ buá»™c đối thủ phải giữ giá dầu thấp trong khoảng thời gian dài từ má»™t đến hai năm, .

NhÆ°ng tình trạng này không thể kéo dài cho má»™t số nÆ°á»›c OPEC, theo tính toán của Bloomberg, giá dầu hiện ở dÆ°á»›i mức mà 9 trong 12 nÆ°á»›c thành viên OPEC cần để cân đối ngân sách quốc gia, và nếu giá dầu tiếp tục giảm sâu, má»™t số nÆ°á»›c sẽ lâm vào tình trạng khốn khó. Nếu tình trạng này kéo dài cÅ©ng rất nguy hiểm cho công nghiệp dầu khí của Mỹ và gây khó khăn trong việc thá»±c hiện kế hoạch dùng dầu hỏa nhÆ° má»™t vÅ© khí chiến lược cho những tính toán má»›i của địa chính trị toàn cầu.

Cuá»™c chạy Ä‘ua Ä‘ã bắt đầu giữa hai phe đối thủ.

Nguồn tin: Thesaigontimes