3 năm triển khai Nghị định 84 về kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường, giá mặt hàng này vẫn chÆ°a được vận hành theo giá thế giá»›i. Chính Thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú cÅ©ng thừa nhận Ä‘iều này.

Ngày 20/12, Cổng thông tin Ä‘iện tá»­ Chính phủ tổ chức tọa Ä‘àm xung quanh câu chuyện minh bạch hóa thị trường xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường.

Petrolimex “chủ Ä‘á»™ng tạo khoảng trống cho các DN khác”?

Nhiều câu hỏi trong buổi tọa Ä‘àm liên quan đến vấn đề Ä‘á»™c quyền của Tập Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), bởi bất cứ Ä‘á»™ng thái tăng, giảm giá của “ông lá»›n” này, các DN đầu mối NK xăng dầu khác cÅ©ng phải theo dõi sát sao và thá»±c hiện theo.

Theo các DN đầu mối xăng dầu, hai tuần trở lại Ä‘ây, giá xăng A92 NK tại Singapore Ä‘ã có xu hÆ°á»›ng giảm. Trong khoảng 10 ngày qua, Ä‘a số phiên giao dịch đều chốt giá ở mức 111-113 USD/thùng. Giá NK trên khi về VN cá»™ng thêm các khoản thuế NK, thuế tiêu thụ đặc biệt, các khoản phí và chi phí kinh doanh định mức... vào khoảng 22.250 đồng/lít. Vá»›i giá bán lẻ hiện nay đối vá»›i xăng A92, chênh lệch giữa giá đầu vào và đầu ra là 900 đồng/lít. NhÆ° vậy, rõ ràng các DN đầu mối Ä‘ã có lời. Tuy nhiên, do quy định giá cÆ¡ sở phải tính trong khoảng thời gian trung bình 30 ngày kể từ ngày chốt giá trở về trÆ°á»›c nên má»™t số DN cho rằng má»›i chỉ hòa vốn, chÆ°a thể giảm giá bán lẻ.

Trần tình về Ä‘iều này, Chủ tịch HĐQT Petrolimex, ông Bùi Ngọc Bảo, cho rằng, trong lá»™ trình trong 10 năm, Petrolimex từ má»™t Ä‘Æ¡n vị trÆ°á»›c năm 1990 Ä‘á»™c quyền 100% có trách nhiệm cung ứng theo chỉ tiêu nhà nÆ°á»›c, thì nay Ä‘ã tạo ra thị trường và Petrolimex cÅ©ng “chủ Ä‘á»™ng tạo khoảng trống cho thị trường cho các DN khác”. “Tá»›i nay cÆ¡ bản Ä‘ã có 13 đầu mối, hàng nghìn DN vá»›i 13.000 cá»­a hàng, trong Ä‘ó Petrolimex có 2.500, tất cả DN đầu mối khoảng trên 3.000. NhÆ° vậy thị trường xăng dầu Ä‘ã có khả năng xác lập. Vấn đề còn lại là vận hành nhÆ° thế nào để tạo ra thị trường thá»±c thụ. Vì vậy, từ Quyết định 187, Nghị định 55 và bây giờ là Nghị định 84 nhằm thiết lập má»™t thị trường xăng dầu chuyển dần sang cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của nhà nÆ°á»›c mà chúng ta Ä‘ã và Ä‘ang từng bÆ°á»›c thá»±c hiện”, ông Bảo nói.

Đồng quan Ä‘iểm trên, Thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú cho hay, đối vá»›i trường hợp của , có 2 Ä‘iều kiện cần xem xét. Thứ nhất, khi chúng ta còn trong cÆ¡ chế kinh tế bao cấp thì Petrolimex là Ä‘Æ¡n vị duy nhât cung cấp xăng dầu cho cả nÆ°á»›c. Đến nay, chúng ta Ä‘ã có 13 Ä‘Æ¡n vị đầu mối cung cấp xăng dầu và cần nhiều hÆ¡n nữa. Thứ hai, chúng ta tiến từ việc Nhà nÆ°á»›c định giá, đến nay DN được định giá 7% trở xuống, khi chúng ta có 13 đầu mối thì việc tá»± định giá này được thá»±c hiện nhiều hÆ¡n.

Nói về Ä‘á»™c quyền thì cần nói 2 vấn đề là: thị phần và định giá. Petrolimex hiện nay còn 48% thị phần, rõ ràng từ 100% xuống 48% là bÆ°á»›c tiến dài. Về định giá từ ngày 1/10/2009, khi Nghị định 84 có hiệu lá»±c đến nay, cÆ¡ bản là hoạt Ä‘á»™ng định giá vẫn là do Nhà nÆ°á»›c Ä‘iều tiết (40 tháng), DN chỉ có 2 tháng.

“Chúng ta xây dá»±ng nền kinh tế hị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c, xuất phát từ má»™t nền kinh tế tập trung bao cấp. Việc chuyển đổi Ä‘ó không thể diá»…n ra trong ngày má»™t, ngày hai. Nghị định 84 chÆ°a phải là bÆ°á»›c cuối cùng để kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường, Ä‘ây là nghị định tiếp nối các Nghị định 187, Nghị định 55 và sau này còn nhiều bÆ°á»›c nữa để kinh doanh hoàn toàn theo cÆ¡ chế thị trường”, ông Tú khẳng định.

Vẫn Ä‘iệp khúc “tăng nhanh, giảm chậm”

Má»™t trong những mối quan tâm hàng đầu của người tiêu dùng trong việc quản lý kinh doanh xăng dầu là giá bán lẻ mặt hàng này trong nÆ°á»›c vẫn chÆ°a theo sát giá thị trường. Điệp khúc “tăng nhanh giảm chậm, tăng nhiều giảm ít” xảy ra liên tục. Thậm chí, ngay cả cÆ¡ há»™i giảm giá bán lẻ trong nÆ°á»›c xuất hiện, khi giá thế giá»›i giảm mạnh trong thời gian dài, các DN đầu mối, trong Ä‘ó có Petrolimex, vẫn “phá»›t lờ” chuyện giảm giá?

Lý giải cho thá»±c trạng trên, Cục phó Cục quản lý giá (Bá»™ Tài chính) Nguyá»…n Anh Tuấn cho biết, Nhà nÆ°á»›c Ä‘ã ban hành cÆ¡ chế rõ ràng, Chính phủ Ä‘ã ban hành Nghị định 84, các bá»™, ngành ban hành Thông tÆ° hÆ°á»›ng dẫn, nhÆ° Bá»™ Tài chính ban hành Thông tÆ° 234 quy định cụ thể về cấu thành giá, quỹ bình ổn giá... Thứ hai, má»—i lần Ä‘iều hành giá đều họp báo thông tin về cách tính giá, Ä‘iều hành giá, về các công cụ Ä‘iều tiết, giải thích cụ thể tại sao. Thứ ba, kết quả thanh tra kiểm tra đều được công khai qua báo chí...

“Hiện chúng ta tính giá cÆ¡ sở trong 30 ngày nên phải tính đủ thời gian để tính giá bán lẻ. Và, cÅ©ng nên hiểu rằng, giá cÆ¡ sở để Ä‘iều chỉnh phải tính giá thành phẩm, chứ không phải tính giá dầu thô trên thị trường”, ông Tuấn nói.

Bức xúc trÆ°á»›c thông tin bị hiểu sai lệch, ông Tú cho rằng, những ai nói giá xăng dầu không minh bạch, xin dành 1 giây đồng hồ, giở bất cứ má»™t tờ thị trường nào, vào bất cứ ngày nào, trong Ä‘ó đều công bố rõ giá cÆ¡ sở của xăng dầu vào Ä‘úng ngày hôm Ä‘ó, theo Ä‘úng công thức của Bá»™ Tài chính. Do vậy, không thể nói là không minh bạch.

“Tôi phải nhắc lại vấn đề này: Vá»›i người dân, Ä‘iều quan trọng là có xăng dầu để mua và hay là vấn đề giá? Thời bao cấp giá rất rẻ nhÆ°ng không có hàng bán, dân có lợi không? Đôi khi phải xếp hàng từ ná»­a Ä‘êm để mua mà nhiều người không mua được. Điều hành phải tính tá»›i làm sao để mọi người đều có thể dá»… dàng mua được xăng dầu và sau Ä‘ó, tính tá»›i giá cả hợp lý. Đây là phÆ°Æ¡ng trình nhiều ẩn số chứ không phải chỉ để giải quyết má»™t vấn đề”, ông Tú bày tỏ.