TrÆ°á»›c những bất hợp lý của việc Ä‘iều hành giá xăng dầu theo Nghị định 55/2005/NĐ-CP, hôm qua, 29-7, Liên Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng và Tài chính Ä‘ã tổ chức há»™i thảo lấy ý kiến về dá»± thảo 4, Nghị định sá»­a đổi Nghị định 55. Đây là vấn đề Ä‘ang được nhiều người quan tâm và những bất đồng liên quan đến việc tính giá xăng Ä‘ã làm nóng há»™i thảo.

Cách tính xăng má»›i có minh bạch hÆ¡n?

Bất đồng công thức tính giá xăng

Theo phÆ°Æ¡ng án tính giá xăng dầu má»›i được quy định tại dá»± thảo Nghị định sá»­a đổi, giá cÆ¡ sở là giá để hình thành giá bán lẻ xăng dầu bao gồm các yếu tố và được xác định bằng: (Giá CIF cá»™ng vá»›i thuế nhập khẩu, cá»™ng thuế tiêu thụ đặc biệt) nhân vá»›i tá»· giá ngoại tệ, cá»™ng vá»›i chi phí kinh doanh định mức, lợi nhuận định mức trÆ°á»›c thuế, thuế giá trị gia tăng, phí xăng dầu, mức trích Quỹ bình ổn giá, các loại thuế, phí và các khoản trích ná»™p khác theo quy định pháp luật hiện hành.

Trong Ä‘ó, giá CIF là giá xăng dầu thế giá»›i cá»™ng phí bảo hiểm, cÆ°á»›c vận tải về đến cảng Việt Nam; Tá»· giá ngoại tệ là tá»· giá bán bình quân của các ngân hàng thÆ°Æ¡ng mại mà thÆ°Æ¡ng nhân đầu mối giao dịch; Thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng, phí xăng dầu, mức trích quỹ bình ổn giá, các loại thuế, phí và các khoản trích ná»™p khác theo quy định pháp luật hiện hành.

Ông Võ Văn Quyền - Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nÆ°á»›c (Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng) Ä‘ánh giá: “Dá»±a trên căn cứ này, doanh nghiệp nào khai thác tốt thì có lãi. Đây là giá mở. Do thời Ä‘iểm mua khác nhau nên giá vốn của các doanh nghiệp khác nhau, doanh nghiệp vẫn có cÆ¡ há»™i tăng khả năng cạnh tranh”. CÅ©ng theo ông Quyền, Nghị định má»›i Ä‘ã công khai cách tính giá xăng dầu. Từ giá thế giá»›i, người dân quan tâm có thể tính được giá xăng dầu bao nhiêu là hợp lý.

Tuy nhiên, Tiến sÄ© Nguyá»…n Minh Phong - Trưởng phòng Kinh tế - Viện Nghiên cứu kinh tế-xã há»™i Hà Ná»™i cho rằng: “Nghị định chÆ°a bóc tách được má»™t số Ä‘iểm để thấy rằng giá cÆ¡ sở là giá thị trường và tránh “sá»± ẩn” của doanh nghiệp vào trong lợi ích của doanh nghiệp. Nghị định chÆ°a có mục nào quy định về việc dá»± trữ xăng dầu, đảm bảo an ninh quốc gia, trong khi Ä‘ây là việc rất quan trọng”. Thứ hai, giá cÆ¡ sở hiện nay bị Ä‘ánh đồng việc tăng hay giảm giá không phải do doanh nghiệp, mà do Nhà nÆ°á»›c gắn vá»›i lợi ích của doanh nghiệp và Nhà nÆ°á»›c. Thứ ba, cÆ¡ chế “xin- cho” vẫn còn “bóng dáng” trong Nghị định. Thứ tÆ°, Nghị định chÆ°a có sá»± Ä‘iều chỉnh theo hÆ°á»›ng tiên tiến mà vẫn để mặc, cố định yếu tố.

Ông Phong cÅ©ng đề xuất 1 cÆ¡ chế tính giá má»›i, trong Ä‘ó có thêm giá lÆ°u thông tối thiểu đến tay người tiêu dùng. Ưu Ä‘iểm của cách tính giá này là người dân biết được giá thị trường. Các doanh nghiệp được cạnh tranh, giảm chi phí và giảm giá bán. Hiện nay 11 doanh nghiệp đầu mối xăng dầu đều có má»™t giá, Ä‘ây là Ä‘iểm vô lý. Công thức tính này cÅ©ng đảm bảo trách nhiệm của từng bá»™ phận đến Ä‘âu, từ Ä‘ó người dân không còn nghi ngờ mình bị “móc túi”.

Tuy nhiên, Thứ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú không đồng tình vá»›i cách tính giá xăng do ông Phong đề xuất.

Petrolimex không Ä‘á»™c quyền?

Liên quan đến việc Ä‘iều hành ngành xăng dầu, có ý kiến cho rằng, Petrolimex Ä‘ang chiếm khoảng 60% thị phần nên Ä‘ây là doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền. Sá»± Ä‘á»™c quyền này dẫn đến giá xăng dầu trong nÆ°á»›c thời gian qua không được Ä‘iều chỉnh kịp thời, khiến người tiêu dùng chịu thiệt. Tuy nhiên, Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú bác bỏ: “Nói Petrolimex Ä‘ang chiếm lÄ©nh thị trường là không chính xác. Bởi chúng ta quên mất má»™t Ä‘iều rất quan trọng là Petrolimex bên cạnh việc kinh doanh còn thá»±c hiện nhiệm vụ chính trị Nhà nÆ°á»›c giao và chÆ°a có quyền quyết định toàn bá»™ hoạt Ä‘á»™ng của mình”.

Đại diện Sở Công ThÆ°Æ¡ng VÄ©nh Phúc thẳng thắn: “Ngành xăng dầu còn những “ông lá»›n” và chÆ°a tuân thủ theo cÆ¡ chế thị trường. Khi giảm giá, Petrolimex chÆ°a giảm thì các doanh nghiệp khác cÅ©ng chÆ°a giảm và ngược lại. HÆ¡n nữa, Petrolimex có cá»­a hàng tại các vị trí đẹp”. Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú khẳng định, không có Ä‘á»™c quyền trong ngành xăng dầu, quy mô doanh nghiệp không quyết định được Ä‘iều gì cả. “Giả sá»­ Petrolimex ngừng bán hàng, người tiêu dùng vẫn có xăng tiêu dùng nhÆ° bình thường, chỉ có Ä‘iều phải chờ đợi khi xếp hàng mua xăng dầu lâu hÆ¡n má»™t chút. Về hệ thống cá»­a hàng, Ä‘ó là do lịch sá»­ để lại” - ông Tú nói.

Đồng tình vá»›i quan Ä‘iểm của ông Tú, ông Bùi Ngọc Bảo - Tổng Giám đốc Petrolimex Ä‘Æ°a ra quan Ä‘iểm, Petrolimex Ä‘ang chiếm 100% thị trường tại Mù Cang Chải (Yên Bái), Lạng SÆ¡n... nhÆ°ng Ä‘ó là những nÆ¡i các doanh nghiệp khác không đến. Còn ở những thị trường cạnh tranh nhÆ°: TP Hồ Chí Minh, Hà Ná»™i, đồng bằng sông Cá»­u Long... thì Petrolimex chỉ chiếm 30-40% thị phần, ở Tây Nguyên chỉ 10% thị phần. Ông Bảo cÅ©ng cho rằng, trong số gần 6.000 cá»­a hàng bán lẻ xăng dầu của Petrolimex trên cả nÆ°á»›c thì có tá»›i 80% là của tÆ° nhân, chỉ có 20% là của tổng công ty.

Phản biện lại ý kiến Petrolimex có “ảnh hưởng lá»›n” trong việc tăng, giảm giá xăng, ông Bảo cho biết: “Chúng tôi không tăng giá thì không Ä‘Æ¡n vị nào tăng giá được cả, Ä‘á»™c quyền này có sá»± quản lý Nhà nÆ°á»›c là Ä‘á»™c quyền tốt. NhÆ°ng các Ä‘Æ¡n vị khác hạ giá tôi không cản được”! Theo ông Bảo, giá xăng dầu tại Việt Nam Ä‘ang được áp dụng rất minh bạch. Và không nên hiểu Petrolimex nhận được Æ°u Ä‘ãi của Nhà nÆ°á»›c vì mọi cÆ¡ sở vật chất của Petrolimex đều do Tổng công ty tá»± bỏ tiền ra xây dá»±ng. Trong vòng 3 năm trở lại Ä‘ây, các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đều bị lá»—. Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú cÅ©ng đồng tình vá»›i quan Ä‘iểm này.

ANTĐ