Kể từ thời Ä‘iểm giữa 2014 đến nay, mức sụt giảm gần 70% của giá dầu Ä‘ã và Ä‘ang gây áp lá»±c giảm giá trị lên các đồng tiền của những quốc gia xuất khẩu các loại hàng hóa cÆ¡ bản trong Ä‘ó có Saudi Arabia – má»™t trong những nhà xuất khẩu dầu thô lá»›n nhất thế giá»›i.

Giá dầu vẫn tiếp tục giảm trong khi căng thẳng giữa Saudi Arabia và Iran cÅ©ng ngày càng tăng sau khi Mỹ và Liên hợp quốc bãi bỏ các lệnh cấm vận kinh tế vá»›i Iran. Hai yếu tố này Ä‘ã làm tăng “giá các hợp đồng phái sinh”, mà ở Ä‘ây chủ yếu là các hợp đồng giao sau mua đồng USD bằng đồng Riyal – hay nói cách khác thị trường quan ngại rằng có nhiều khả năng đồng Riyal của Saudi Arabia sẽ tiếp tục giảm giá so vá»›i đồng USD trong thời gian tá»›i. Lúc này nhiều câu hỏi hoài nghi bắt đầu được đặt ra về tÆ°Æ¡ng lai nào cho cÆ¡ chế neo tá»· giá cố định vào đồng USD Ä‘ã có lịch sá»­ 30 năm của Arabia.

Sau những biến Ä‘á»™ng bất lợi của đồng Riyal trên thị trường ngoại hối, thống đốc NHTW Saudi Arabia Fahad al-Mubarak Ä‘ã cam kết sẽ vẫn giữ và duy trì tá»· giá cố định ở mức 3,75 Riyal đổi 1 USD nhờ vào má»™t loạt các công cụ chính sách tiền tệ cÅ©ng nhÆ° lượng dá»± trữ ngoại hối dồi dào của nÆ°á»›c này. Vị thống đốc này cÅ©ng cho rằng những biến Ä‘á»™ng trên thị trường ngoại hối trong thời gian qua là bất hợp lý do bắt nguồn từ những Ä‘ánh giá sai lầm của những bên tham gia thị trường ngoại hối về tổng thể nền kinh tế Saudi Arabia.

Tuyên bố cÅ©ng nêu lập luận rằng các chỉ báo kinh tế và tài chính của nÆ°á»›c này vẫn đứng ở mức ổn định, đồng thời được củng cố bởi vị thế là nhà cho vay dòng trên thị trường nợ quốc tế. Nợ nÆ°á»›c ngoài của Saudi Arabia khá thấp trong khi mức “xuất khẩu tÆ° bản” – đầu tÆ° ra nÆ°á»›c ngoài cao (mức nợ công trên GDP chỉ đứng ở mức 9,4% – rất thấp so vá»›i cả các nền kinh tế phát triển và Ä‘ang phát triển trên thế giá»›i). Ngoài ra Fahad al-Mubarak còn Ä‘Æ°a ra dẫn chứng hệ thống ngân hàng của nÆ°á»›c này vẫn rất vững chắc và khỏe mạnh.

Nga là má»™t ví dụ không hề xa xôi, khi mà đồng Ruble (Rúp) của nÆ°á»›c này cÅ©ng Ä‘ã giảm xuống mức thấp nhất trong vòng 13 tháng qua so vá»›i đồng USD.

Tuy nhiên, thị trường cho rằng giá dầu giảm sẽ làm sụt giảm dá»± trữ ngoại hối của Saudi Arabia do doanh thu từ xuất khẩu dầu mà chủ yếu là đồng USD sẽ hao hụt, qua Ä‘ó gây ảnh hưởng trá»±c tiếp tá»›i tính vững của cÆ¡ chế neo tá»· giá cố định vào USD. Khả năng can thiệp vào thị trường ngoại hối để giữ vững mức tá»· giá cố định của nÆ°á»›c này sẽ bị suy yếu.

Và, không chỉ có Saudi Arabia là nÆ°á»›c Vùng Vịnh duy nhất áp dụng cÆ¡ chế neo tá»· giá cố định vào đồng USD. Nhiều quốc gia khác trong khu vá»±c này neo tá»· giá cố định vào USD, vàng hay má»™t rổ tiền tệ nào Ä‘ó nhằm giúp ổn định lạm phát, tá»· giá – phục vụ nhu cầu xuất nhập khẩu, thu hút đầu tÆ° của má»™t nền kinh tế. Qua thời gian sá»± ổn định của cÆ¡ chế tá»· giá này sẽ càng có tính ăn sâu vào hoạt Ä‘á»™ng kinh tế, đầu tÆ° của quốc gia Ä‘ó, do Ä‘ó bất kỳ sá»± thay đổi nào trong cÆ¡ chế này sẽ gây tác Ä‘á»™ng sâu rá»™ng vào nền kinh tế Ä‘ó.

Nhà phân tích Simon Quijano – Evans của Commerzbank cho biết Saudi Arabia Ä‘ã phải dùng dá»± trữ ngoại hối để khỏa lấp các khoản thâm hụt tài khoản vãng lai và ngân sách trong vòng 4 năm qua. Má»™t lượng lá»›n các tài sản thanh toán bằng các ngoại tệ chủ chốt nhÆ° USD hay Euro, bảng Anh (trong tổng số khoảng 627 tá»· USD dá»± trữ ngoại hối – số liệu công bố má»›i nhất)… Ä‘ã được chính phủ nÆ°á»›c này bán ra, rút khỏi các thị trường tài chính, ngân hàng tại Mỹ và châu Âu để bù đắp cho thâm hụt ngân sách, thÆ°Æ¡ng mại. Điều này nghÄ©a là xuất khẩu của kinh tế Saudi Arabia Ä‘ã suy giảm Ä‘áng kể trong 4 năm qua bất kể giá dầu trong thời gian này ổn định ở quanh ngưỡng 90 - 100 USD/thùng.

Sá»± sụt giảm này trùng khá»›p vá»›i thời Ä‘iểm mà má»™t số nền kinh tế lá»›n là đối tác nhập khẩu năng lượng của Saudi Arabia nhÆ° Trung Quốc bắt đầu suy giảm và đối tác khẩu dầu thô lá»›n khác là Mỹ Ä‘ã bắt đầu giảm dần nhập khẩu khi ngành công nghiệp dầu mỏ Mỹ bùng nổ trở lại kể từ sau 2008. Nhà phân tích của Commerzbank cÅ©ng nhận định rằng nếu giá dầu không thiết lập lại được xu hÆ°á»›ng tăng ổn định thì những quan ngại về tính vững chắc đối vá»›i cÆ¡ chế tá»· giá cố định của Saudi Arabia sẽ càng tăng.

Simon Quijano-Evans cho rằng: “Trong lịch sá»­, má»™t khi chính sách tá»· giá cố định không còn khả thi về mặt kinh tế nữa hay nó trở nên đắt đỏ, khó khăn đối vá»›i các chính phủ để duy trì mức tá»· giá cố định (nhÆ° trường hợp nÆ°á»›c Anh - 1992, má»™t số nÆ°á»›c Đông Nam Á - 1997), và lúc Ä‘ó thì những lợi ích nhằm có được từ việc duy trì cÆ¡ chế tá»· giá cố định Ä‘ó cuối cùng lại biến thành những lá»— hổng lá»›n trong hệ thống tài chính. CÆ¡ chế tá»· giá cố định lại ngăn cản việc tiến tá»›i giá trị thá»±c tế của má»™t số đồng tiền và bó buá»™c sá»± vận Ä‘á»™ng linh hoạt trong nền kinh tế”.

Hiện tại Ả-rập-xê-út vẫn có dá»± trữ ngoại hối khoảng 627 tá»· USD, mức này giảm 14% so vá»›i thời Ä‘iểm tháng 11 năm ngoái 2014, sá»± sụt giảm nhÆ° Ä‘ã nêu nguyên nhân ở trên là do quốc gia này phải chi má»™t lượng lá»›n dá»± trữ ngoại hối của mình để khỏa lấp, bù đắp các khoản thâm hụt thÆ°Æ¡ng mại, ngân sách cÅ©ng nhÆ° chi phí cho cuá»™c chiến ở Yemen do liên minh mà Ả-rập-xê-út đứng đầu tham gia.

Những áp lá»±c tài chính Ä‘ang tăng Ä‘è nặng lên đồng Riyal thậm chí cÅ©ng Ä‘ang làm lu mờ Ä‘i cả cuá»™c khủng hoảng chính trị, ngoại giao vá»›i đối thủ truyền thống trong khu vá»±c Trung Đông của nÆ°á»›c này là Iran.

Tuy nhiên, nhiều chuyên gia tài chính vẫn còn hoài nghi về mức Ä‘á»™ nghiêm trọng thá»±c sá»± của nền kinh tế Saudi Arabia cÅ©ng nhÆ° khả năng nÆ°á»›c này phải phá bỏ cÆ¡ chế neo tá»· giá cố định vào đồng USD Ä‘ã tồn tại suốt 30 năm qua.

Quả thật nếu Saudi Arabia có thể giữ vững được cÆ¡ chế tá»· giá hối Ä‘oái cố định nhÆ° hiện nay bất chấp nếu có xảy ra má»™t đợt suy giảm mạnh hÆ¡n nữa của giá dầu hoặc bất ổn chính trị trong khu vá»±c tiếp tục gia tăng thì Ä‘ó có thể xem nhÆ° má»™t hiện tượng “thiên nga Ä‘en” trong kinh tế học để nói về các hiện tượng khó có thể hoặc tưởng chừng nhÆ° không thể xảy ra.

Nguồn tin: Cafef