Từ hôm nay (15/12), Nghị định 84/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường thay thế Nghị định 55/CP-NĐ chính thức có hiệu lá»±c. Theo Ä‘ó, DN được tá»± quyết giá bán xăng dầu mà không phải xin phép liên Bá»™. Tuy nhiên nhiều người vẫn "bán tín bán nghi" cÆ¡ chế được cho là mở hết cỡ này.  

Quản lý Nhà nÆ°á»›c: Nhẹ gánh!

Theo Nghị định trên, các DN kinh doanh xăng dầu sẽ được quyền tá»± quyết định giá bán lẻ, theo sát mức giá thế giá»›i mà không cần phải xin phép cÆ¡ quan chức năng. Trong trường hợp mức giá tăng gây lá»— cho DN vượt quá 7 -12%, DN được quyền tăng giá bán lẻ 7%, cá»™ng thêm 60% của mức tăng từ 7% đến 12%, 40% còn lại sẽ được sá»­ dụng quỹ Bình ổn giá để bù đắp theo hÆ°á»›ng dẫn của Bá»™ Tài chính. Theo Liên bá»™ Tài chính – Công thÆ°Æ¡ng, quy định má»›i này có Æ°u Ä‘iểm là tăng quyền và trách nhiệm cho DN đầu mối trong việc quyết định giá bán. Liên Bá»™ thá»±c hiện quyền giám sát và chỉ can thiệp khi giá biến Ä‘á»™ng lá»›n thông qua sá»­ dụng quỹ bình ổn giá hoặc khi giá biến Ä‘á»™ng bất thường.

Ông Võ Văn Quyền, Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thị trường trong nÆ°á»›c (Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng) khẳng định: Việc công khai công thức tính giá cÆ¡ sở mặt hàng xăng dầu là cÆ¡ sở để cÆ¡ quan quản lý và người tiêu dùng nắm được cÆ¡ cấu giá, thông qua Ä‘ó giám sát được giá xăng dầu của DN. DN sẽ không thể tăng cao hay giảm thấp khi mà “công thức” tính giá bán lẻ cÅ©ng nhÆ° mức giá xăng dầu thành phẩm Ä‘ã được công bố rõ ràng. Việc công khai, minh bạch cÆ¡ cấu giá này sẽ giải quyết được những vấn đề mà dÆ° luận nghi ngờ về tính minh bạch trong cÆ¡ cấu giá thành của xăng dầu từ trÆ°á»›c đến nay.

Trả lời mối quan tâm của dÆ° luận khi áp dụng cÆ¡ chế kinh doanh xăng dầu má»›i, ông Nguyá»…n Tiến Thoả, Cục trưởng Cục quản lý giá (Bá»™ Tài chính) nhấn mạnh: Rõ ràng cÆ¡ quan quản lý “nhẹ gánh” hÆ¡n, nhÆ°ng lại vẫn đảm bảo sá»± chặt chẽ trong quản lý và DN sẽ chủ Ä‘á»™ng trong khuôn khổ cho phép. Má»™t Æ°u Ä‘iểm khác của cÆ¡ chế này là sẽ giảm bá»›t Ä‘áng kể gánh nặng tài chính cho ngân sách.

Người tiêu dùng: Ban tín bán nghi

Hôm nay 15/12 sẽ là thời Ä‘iểm bắt đầu áp dụng cÆ¡ chế kinh doanh xăng dầu má»›i được Ä‘ánh giá là “tăng quyền cho DN”, tuy nhiên, người dân vẫn lo ngại. “DN không thể và không bao giờ đặt lợi ích của người dân lên trên lợi ích của họ, vì họ là Ä‘Æ¡n vị kinh doanh, mà Ä‘ã kinh doanh thì cứ lãi là làm”, ông Lê Đăng Doanh, chuyên gia kinh tế, phân tích.

Còn “người trong cuá»™c” thì lo ngại sẽ tạo ra sá»± cạnh tranh không bình đẳng giữa các DN. “Petrolimex chiếm tá»›i hÆ¡n 60% thị phần. NhÆ° vậy thì họ có thể Ä‘Æ¡n phÆ°Æ¡ng thay đổi giá mà không cần tham khảo các DN khác. Chúng tôi chỉ “chạy theo” thôi chứ không thể quyết định được thị trường. Để bình đẳng , Nhà nÆ°á»›c cần cho phép Ä‘a dạng các loại hình DN đầu mối NK”, lãnh đạo má»™t DN đầu mối NK xăng dầu giấu tên đề xuất.

DÆ° luận: Đành...ngồi chờ xem

Mặc dù liên Bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng cho rằng, nếu DN tăng giá quá mức cÅ©ng sẽ bị kiểm tra, giám sát, nhÆ°ng hình thức xá»­ lý cụ thể Ä‘ối vá»›i những trường hợp này vẫn chÆ°a Ä‘ược Ä‘ề cập má»™t cách chi tiết. Trong khi Ä‘ó xung quanh tác dụng của việc công khai giá vốn của xăng dầu cÅ©ng chÆ°a tạo được sá»± tin tưởng cho người tiêu dùng khi mà các chi phí nhÆ° bến bãi, vận chuyển má»—i nÆ¡i má»—i thời Ä‘iểm má»—i khác khiến cho việc kiểm soát giá bán lẻ xăng dầu má»™t cách hợp lý sẽ không dá»… dàng.

Mặt khác, việc quy định khi mức giá vốn vượt quá 12% các DN sẽ được bù lá»— từ Quỹ bình ổn giá khiến dÆ° luận cho rằng, DN Ä‘ang được hưởng quá nhiều Æ°u Ä‘ãi khi mà giá thế giá»›i tăng cao thì được phép nâng giá bán và đến khi giá bán bị nâng quá cao rồi không được nâng cao nữa thì DN được bù lá»— bằng chính tiền của người tiêu dùng ná»™p vào Quỹ bình ổn. “Chung quy lại vẫn là “mỡ nó, rán nó”. DN kinh doanh xăng dầu sẽ không bị sức ép phải tìm tòi cách thức để hạ giá thành thông qua việc giảm chi phí, hạn chế mức tiêu hao”, ông Long bức xúc.

Theo ghi nhận, đến thời Ä‘iểm này các DN đầu mối kinh doanh xăng dầu Ä‘ã gần nhÆ° hoàn thành việc trích ná»™p 1.000Ä‘/lít xăng, dầu để trả nợ ngân sách số tiền được bù lá»— trong năm 2007 - 2008 và hiện tại giá xăng dầu thế giá»›i cÅ©ng Ä‘ã giảm nhiều. Tuy nhiên, giá xăng dầu trong nÆ°á»›c chÆ°a có dấu hiệu giảm. Và ngay khi cÆ¡ chế kinh doanh xăng dầu má»›i có hiệu lá»±c, thì cả cÆ¡ quan quản lý và người tiêu dùng chỉ còn cách...ngồi chờ.