Thông tin về siêu dá»± án lọc hóa dầu có quy mô vốn lên tá»›i 28,7 tá»· USD Ä‘ang gây ra dÆ° luận trái chiều những ngày gần Ä‘ây. Nhìn vào thá»±c tế các dá»± án lọc hóa dầu Ä‘ang triển khai ở Việt Nam, có thể thấy, cÆ¡ há»™i để siêu dá»± án lọc hóa dầu này trở thành hiện thá»±c là không lá»›n.

Cuối tháng 10/2012, Dá»± án Liên hợp Lọc hóa dầu Nghi SÆ¡n có quy mô 10 triệu tấn dầu thô đầu vào/năm vá»›i số vốn khoảng 8 tá»· USD Ä‘ã nhận được sá»± đồng ý về mặt nguyên tắc về các bảo lãnh của Chính phủ Việt Nam (GGU) dành cho dá»± án này. Đây là bÆ°á»›c tiến lá»›n của dá»± án nếu tính từ thời Ä‘iểm các bên ký kết hợp đồng liên doanh vào tháng 4/2008. NhÆ°ng nếu tính từ khi Công ty Idenmitsui Kosan (Nhật Bản) - đối tác đầu tiên bắt đầu mối quan tâm của mình từ năm 2003-2004, thì thời gian không phải là ngắn.

Ông Nguyá»…n Xuân Dịnh, nguyên Phó vụ trưởng Vụ Năng lượng, Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng (trÆ°á»›c Ä‘ó là Bá»™ Công nghiệp) cho hay, quá trình theo Ä‘uổi của Idenmitsui vá»›i Liên hợp Lọc hóa dầu Nghi SÆ¡n tá»›i nay Ä‘ã được cả chục năm. Trong giai Ä‘oạn 2005-2007 của Dá»± án, thậm chí đối tác nÆ°á»›c ngoài còn đề nghị được bỏ tiền ra làm thiết kế tổng thể, vá»›i trị giá khoảng 50 triệu USD, sau Ä‘ó má»›i tính tá»›i mức Ä‘á»™ tham gia đầu tÆ° đến Ä‘âu.

Nhiệt tình vậy, nhÆ°ng Dá»± án cÅ©ng phải trải qua rất nhiều thời gian Ä‘àm phán má»›i Ä‘i tá»›i ngày hôm nay, đặc biệt là trong vấn đề liên quan đến GGU cho hoạt Ä‘á»™ng của dá»± án. Trong số các yêu cầu của đối tác nÆ°á»›c ngoài, thì khó khăn nhất là việc đảm bảo chuyển đổi ngoại tệ để nhà đầu tÆ° có thể mua dầu thô hay chuyển lợi nhuận về nÆ°á»›c. Đây dù là yêu cầu chính Ä‘áng của nhà đầu tÆ° và các bên cho vay, nhÆ°ng thời gian Ä‘àm phán cÅ©ng tính bằng năm, chÆ°a kể các vấn đề khác về phân phối, bao tiêu sản phẩm.

Đối vá»›i Nhà máy Lọc dầu Dung Quất - nhà máy đầu tiên của Việt Nam, vá»›i công suất 6,5 triệu tấn dầu thô đầu vào/năm, chặng đường từ khi quyết định đầu tÆ° đến khi hoàn tất xây dá»±ng nhà máy vào cuối năm 2009 tính ra cÅ©ng mất 13 năm. Tuy nhiên, thế vẫn còn là nhanh. Bởi lẽ, vá»›i tính chất là nhà máy lọc dầu đầu tiên và sau này lại do phía Việt Nam tá»± bỏ tiền ra xây, lại thêm chủ đầu tÆ° (Tập Ä‘oàn Dầu khí Việt Nam - PVN) là doanh nghiệp nhà nÆ°á»›c lá»›n, Nhà máy được triển khai theo kiểu “vừa xây dá»±ng, vừa làm cÆ¡ chế”. Tuy nhiên, Nhà máy Lọc dầu Dung Quất vẫn Ä‘ang ở trong tình trạng chÆ°a có lãi sau hÆ¡n 2 năm hoạt Ä‘á»™ng.

Hiện tại, PVN cÅ©ng xác định chỉ có 3 địa Ä‘iểm được chọn để xây dá»±ng các công trình lọc hóa dầu là Dung Quất (Quảng Ngãi), Nghi SÆ¡n (Thanh Hóa) và Long SÆ¡n (Bà Rịa - VÅ©ng Tàu). Và sau Nghi SÆ¡n, PVN Ä‘ang tập trung nguồn lá»±c cho Long SÆ¡n vá»›i 2 dá»± án là Tổ hợp Hóa dầu miền Nam và Nhà máy Lọc dầu số 3.

Tuy nhiên, ngay Dá»± án Tổ hợp Hóa dầu Miền Nam quy mô 4,5 tá»· USD mà PVN tham gia vốn 18% thì các Æ°u Ä‘ãi cho chủ đầu tÆ° cÅ©ng được Chính phủ xác định theo hÆ°á»›ng giảm dần so vá»›i Dung Quất hay Nghi SÆ¡n. NghÄ©a là, nhà đầu tÆ° sẽ phải tá»± lá»±c lá»›n trong việc lo vốn, lo thị trường, cân đối ngoại tệ trong quá trình hoạt Ä‘á»™ng nếu muốn nhắm tá»›i thị trường Việt Nam. Hiện tại, các nhà đầu tÆ° đến từ Thái Lan, Qatar và PVN Ä‘ang phải thay đổi cÆ¡ cấu má»™t số sản phẩm để tăng tá»· lệ xuất khẩu, nhằm đảm bảo ngoại tệ cho dá»± án hoạt Ä‘á»™ng.

Theo ông Dịnh, Ä‘iều này là dá»… hiểu, bởi 3 nhà máy lọc dầu mà PVN tham gia đầu tÆ° (gồm Dung Quất, Nghi SÆ¡n và Long SÆ¡n) cÅ©ng Ä‘ã Ä‘áp ứng tÆ°Æ¡ng đối đủ nhu cầu xăng dầu của Việt Nam. Ngay tại Long SÆ¡n, trọng tâm cÅ©ng là các sản phẩm hóa dầu.

Quay trở lại vá»›i siêu dá»± án lọc dầu Ä‘ang được nhắc tá»›i tại Bình Định, ông Dịnh cho biết, trong quá trình lập Quy hoạch các địa Ä‘iểm đặt nhà máy lọc hóa dầu của Việt Nam, Bình Định không phải là vị trí nằm trong danh sách được chọn. Cảng Quy NhÆ¡n hiện có thể Ä‘áp ứng nhu cầu bốc dỡ hàng từ 5-7 triệu tấn/năm, nhÆ°ng để Ä‘áp ứng quy mô của những dá»± án trên 10 triệu tấn/năm thì việc đầu tÆ° sẽ tốn kém hÆ¡n nhiều, do luồng lạch, núi, cảng không thuận lợi nhÆ° các địa Ä‘iểm mà Quy hoạch Ä‘Æ°a ra.

Cần phải nói thêm là, khi nhìn nhận về môi trường đầu tÆ°, ngoài vấn đề chính trị không ổn định thời gian qua, Thái Lan vẫn được các nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài Ä‘ánh giá cao về chính sách rõ ràng và hấp dẫn, nên dòng vốn đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài vào sản xuất công nghiệp vẫn tăng trưởng tốt. Thêm nữa, nếu so sánh vị trí địa lý, Việt Nam không có lợi thế so vá»›i chính Thái Lan khi sá»­ dụng dầu thô đầu vào từ Trung Đông cho nhà máy lọc hóa dầu và sau Ä‘ó lại xuất khẩu.

Tuy nhiên, do Thái Lan Ä‘ã bão hòa nhu cầu, nên việc tìm đến má»™t thị trường còn Ä‘ang phát triển nhÆ° Việt Nam cÅ©ng là dá»… hiểu. “Chỉ có Ä‘iều, cần phải xem xét kỹ nguồn vốn của nhà đầu tÆ°, bởi dá»± án lọc dầu còn liên quan đến vấn đề an ninh năng lượng của quốc gia”, ông Dịnh nhấn mạnh.

Nguồn tin: baodautu.vn