Những dá»± án tỉ USD

Dầu khí là ngành mang lại nhiều lợi nhuận nhất cho Việt Nam vì Ä‘ã Ä‘óng góp cho ngân sách khoảng 144.000 tỉ đồng (năm 2012), chiếm 19,5% tổng thu ngân sách.

 

Việt Nam hiện có má»™t nhà máy lọc dầu là Dung Quất tại Quảng Ngãi do Tập Ä‘oàn Dầu khí Việt Nam (PVN) làm chủ đầu tÆ° vá»›i công suất lọc dầu 6,5 triệu tấn dầu thô /năm, Ä‘áp ứng 1/3 nhu cầu tiêu thụ xăng dầu trong nÆ°á»›c. Tập Ä‘oàn này Ä‘ang muốn đầu tÆ° thêm ít nhất 2 tỉ USD vào nhà máy Dung Quất để nâng công suất lên 10 triệu tấn/năm.

 

NhÆ°ng bom tấn chỉ thá»±c sá»± phát nổ khi Tập Ä‘oàn PTT (Thái Lan) tuyên bố sẽ triển khai dá»± án lọc dầu vá»›i giá trị ít nhất 27 tỉ USD tại NhÆ¡n Há»™i, Bình Định. Nếu được thá»±c hiện, Ä‘ây sẽ là dá»± án đầu tÆ° trá»±c tiếp nÆ°á»›c ngoài lá»›n nhất từ trÆ°á»›c đến nay tại Việt Nam. Hồi tháng 5, Thủ tÆ°á»›ng Ä‘ã đồng ý cho phép triển khai dá»± án này.

Dá»± án NhÆ¡n Há»™i được thiết kế vá»›i công suất lọc dầu 30 triệu tấn dầu thô/năm (gấp gần 5 lần quy mô của nhà máy Dung Quất hiện giờ), sẽ đứng trong top 6 nhà máy lọc dầu lá»›n nhất thế giá»›i và đứng hàng thứ năm tại châu Á - Thái Bình DÆ°Æ¡ng. Khi hoàn thành, dá»± án này không chỉ Ä‘áp ứng được nhu cầu tiêu thụ xăng dầu trong nÆ°á»›c mà còn cho xuất khẩu sang các nÆ°á»›c lân cận, đặc biệt là Trung Quốc và Nhật.

 

Sá»± góp mặt của PTT Ä‘ã làm cho cuá»™c Ä‘ua nóng lên, khiến các chủ đầu tÆ° khác phải vá»™i vã đẩy mạnh dá»± án để tranh phần. Dá»± án lọc dầu Nghi SÆ¡n, Thanh Hóa, chẳng hạn, Ä‘ã có tín hiệu má»›i sau má»™t thời gian dài trì hoãn. Má»™t trong những chủ đầu tÆ° là Idemitsu Kosan (Nhật) cho biết Ä‘ã nhận được thỏa thuận tài trợ từ các tổ chức tài chính, Ä‘Æ°a quy mô đầu tÆ° của dá»± án lên 9 tỉ USD. Dá»± án dá»± kiến được khởi công vào tháng 7.2013 vá»›i công suất ban đầu khoảng 10 triệu tấn dầu thô/năm, có thể mở rá»™ng lên đến 20 triệu tấn/năm.

 

Hồi tháng 5, chủ đầu tÆ° Technostar Management (Anh) cÅ©ng quyết định nâng vốn đầu tÆ° dá»± án lọc dầu VÅ©ng Rô thuá»™c tỉnh Phú Yên lên 3,18 tỉ USD, vá»›i công suất thiết kế 8 triệu tấn/năm. Theo dá»± kiến, dá»± án cÅ©ng sẽ được khởi công ngay trong năm nay.

 

Ước tính sÆ¡ bá»™, tổng công suất của các dá»± án lọc dầu tại Việt Nam Ä‘ã lên tá»›i hÆ¡n 50 triệu tấn dầu thô/năm. Nếu chúng được triển khai Ä‘úng kế hoạch, Việt Nam sẽ đủ khả năng cạnh tranh vá»›i Singapore, trung tâm lọc hóa dầu lá»›n nhất Đông Nam Á hiện nay.

 

Nhà đầu tÆ° chọn Việt Nam đều căn cứ trên các Ä‘iều kiện hiện tại và triển vọng tÆ°Æ¡ng lai. Việt Nam Ä‘ang có má»™t số lợi thế lá»›n nhÆ° lá»±c lượng lao Ä‘á»™ng dồi dào, chi phí nhân công thuá»™c dạng cạnh tranh trong khu vá»±c và tình hình chính trị xã há»™i ổn định.

 

Vị trí địa lý là má»™t lợi thế khác của Việt Nam vì nằm trên tuyến đường giao thông biển huyết mạch nối liền Thái Bình DÆ°Æ¡ng - Ấn Độ DÆ°Æ¡ng, châu Âu - châu Á, Trung Đông - châu Á, thuận tiện cho việc vận chuyển năng lượng đến các nÆ°á»›c trong vùng.

 

Việt Nam được dá»± Ä‘oán sẽ là má»™t trong những nền kinh tế má»›i nổi hấp dẫn nhất khu vá»±c. Theo má»™t cuá»™c khảo sát năm 2012 do Ngân hàng Hợp tác Quốc tế Nhật (JBIC) thá»±c hiện, Việt Nam đứng vị trí thứ năm trong số các quốc gia và vùng lãnh thổ hứa hẹn trong trung và dài hạn cho các doanh nghiệp Nhật, về thị trường tiêu thụ và vị trí đặt đại bản doanh sản xuất.

 

Sau 2-3 năm nữa, cá»™ng đồng kinh tế ASEAN sẽ được thành lập. Khi Ä‘ó, 10 nÆ°á»›c Đông Nam Á sẽ là má»™t thị trường chung vá»›i quy mô 600 triệu dân, kéo theo nhu cầu tiêu thụ năng lượng tăng lên. “Chúng tôi chuẩn bị cho cá»™ng đồng kinh tế ASEAN được thành lập vào năm 2016. Nhu cầu năng lượng trong khu vá»±c sẽ gia tăng trong các năm tá»›i nhờ tốc Ä‘á»™ tăng trưởng kinh tế ổn định”, Tổng Giám đốc Pailin Chuchottaworn của PTT giải thích vì sao đầu tÆ° vào dá»± án NhÆ¡n Há»™i.

 

Đó còn là cÆ¡ há»™i về thÆ°Æ¡ng mại sau khi Việt Nam gia nhập Hiệp định Đối tác xuyên Thái Bình DÆ°Æ¡ng (TPP) hay Hiệp định Đối tác Kinh tế toàn diện khu vá»±c (RCEP).

 

Theo hãng nghiên cứu thị trường có trụ sở đặt tại Anh Business Monitor International (BMI), trong 10 năm tá»›i Việt nam sẽ tăng trưởng vá»›i tốc Ä‘á»™ trung bình khoảng 6,7%/năm và nhu cầu tiêu thụ dầu vào năm 2022 sẽ tăng 1,5 lần so vá»›i hiện nay.

Vá»›i những lợi thế và nguồn lá»±c sẵn có, Việt Nam hoàn toàn có thể vÆ°Æ¡n lên ngôi vị số 1 về lọc dầu ở Đông Nam Á. HÆ¡n nữa, theo ông Đỗ Hòa, người từng có 6 năm giữ chức Giám đốc Chiến lược và Marketing của Tập Ä‘oàn Shell tại châu Á - Thái Bình DÆ°Æ¡ng, hiện nay công nghệ lọc dầu của Singapore được xem là Ä‘ã lạc hậu. “Nếu Việt Nam có công nghệ má»›i, tạo ra sản phẩm tốt thì sẽ có lợi thế cạnh tranh”, ông nói.

Ná»—i lo ô nhiá»…m môi trường

 

Nếu được triển khai, các dá»± án lọc dầu sẽ tạo tác Ä‘á»™ng rất lá»›n đến nền kinh tế Việt Nam. Má»™t phần sản phẩm của các dá»± án này sẽ phục vụ thị trường ná»™i địa và phần lá»›n sẽ xuất khẩu, tức Ä‘óng góp lá»›n vào tăng trưởng tổng sản phẩm quốc ná»™i của Việt Nam.

Vá»›i việc cung cấp sản phẩm dầu khí trong nÆ°á»›c gần nhÆ° do PVN Ä‘á»™c quyền, các dá»± án nói trên sẽ góp phần Ä‘a dạng hóa sản phẩm, giảm giá bán năng lượng.

 

Đối vá»›i các địa phÆ°Æ¡ng có dá»± án, hẳn sẽ rất vui mừng khi được lợi về nhiều mặt. Chẳng hạn, nếu dá»± án VÅ©ng Rô Ä‘i vào hoạt Ä‘á»™ng, nó có thể Ä‘óng góp cho ngân sách 111 triệu USD/năm và tạo ra 1.300 việc làm trá»±c tiếp. Ngoài ra, còn kéo theo việc phát triển cÆ¡ sở hạ tầng, thÆ°Æ¡ng mại và là Ä‘á»™ng lá»±c để phát triển công nghiệp phụ trợ. “Giống nhÆ° Singapore, trung tâm lọc dầu Ä‘ã kích thích kinh tế, quá trình công nghiệp hóa, phát triển các ngành vận tải, hậu cần và nhất là hệ thống cảng biển”, ông Hòa nhận xét.

 

Tuy vậy, những dá»± án này cÅ©ng mang lại không ít thách thức. Đó là thách thức về quy hoạch, trong Ä‘ó lợi ích cụm ngành có thể sẽ không được khai thác tối Ä‘a vá»›i việc phân chia dàn trải đầu tÆ° tại các tỉnh nhÆ° hiện nay. Vá»›i quy hoạch này, Việt Nam sẽ tốn rất nhiều tiền để xây dá»±ng cÆ¡ sở hạ tầng, các ngành công nghiệp há»— trợ cho đồng bá»™ vá»›i các dá»± án tại nhiều địa phÆ°Æ¡ng khác nhau, tức tính hiệu quả sẽ giảm xuống.

 

Má»™t thách thức khác là nguy cÆ¡ ô nhiá»…m môi trường. Nếu công nghệ do đối tác nÆ°á»›c ngoài Ä‘Æ°a vào không phải là công nghệ hiện đại thì sẽ hạn chế khả năng cạnh tranh của Việt Nam, đồng thời ảnh hưởng đến môi trường và sức khỏe con người qua việc thải ra chất thải Ä‘á»™c hại. Đặc biệt, các dá»± án quá lá»›n này thường chiếm nhiều đất nhÆ° dá»± án NhÆ¡n Há»™i chiếm đến 2.000 ha, có thể khiến cho công tác kiểm soát ô nhiá»…m gặp khó khăn.

Các vụ kiện tụng liên quan đến chế biến và lọc dầu không phải là hiếm. Năm 2012, tập Ä‘oàn dầu khí Anh BP Ä‘ã phải chi 8 triệu USD tiền phạt và 400 triệu USD để nâng cấp hệ thống kiểm soát ô nhiá»…m tại nhà máy lọc dầu Midwest (Mỹ). Gần Ä‘ây, hÆ¡n 2.000 người ở thành phố Côn Minh, Trung Quốc Ä‘ã biểu tình phản đối việc xây dá»±ng nhà máy lọc dầu do PetroChina làm chủ đầu tÆ° vì lo sợ chất paraxylene sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe của họ.

 

Các dá»± án lọc dầu của Việt Nam, má»™t khi thành hiện thá»±c, còn sẽ phải cạnh tranh tìm thị trường tiêu thụ và nguyên liệu đầu vào cho nhà máy. Theo nghiên cứu của BMI, dá»± trữ dầu mỏ của Việt Nam sẽ sụt giảm trong những năm tá»›i nếu không khám phá ra các mỏ dầu má»›i.

Để phần nào chủ Ä‘á»™ng nguồn cung, các chủ đầu tÆ° cho biết sẽ nhập khẩu dầu từ Trung Đông, châu Phi và châu Mỹ Latinh. Tuy nhiên, Ä‘ây không phải là nguồn tài nguyên vô tận. Theo báo cáo “Năng lượng năm 2050” của Ngân hàng HSBC, nguồn cung dầu mỏ thế giá»›i có thể sẽ cạn kiệt vào năm 2060. 

 

Nguồn tin: (NCĐT)