Người tiêu dùng sẽ được giám sát việc tăng, giảm giá xăng dầu

Việc Liên bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng bắt tay sá»­a đổi cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu Ä‘ang được dÆ° luận chú ý. Vấn đề được quan tâm nhất là cÆ¡ chế má»›i có trị được căn bệnh cố hữu “tăng nhanh, giảm chậm” của giá xăng dầu trong nÆ°á»›c hay không? 

Tăng, giảm giá theo cÆ¡ chế xin - cho

Sau hai năm thá»±c hiện Nghị định 55/2007/NĐ-CP về kinh doanh xăng dầu, việc Ä‘iều hành giá xăng dầu… Ä‘ã bá»™c lá»™ những bất ổn, gây khó khăn cho việc ra quyết định của cả doanh nghiệp và cÆ¡ quan quản lý Nhà nÆ°á»›c.

Nghị định 55 nêu rõ, áp dụng nguyên tắc giá bán xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường, có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c; doanh nghiệp (DN) được tá»± quyết định giá xăng...

Quy định rất rõ ràng, nhÆ°ng trên thá»±c tế, các DN đầu mối chÆ°a được quyết định giá bán. Giá xăng dầu bị dồn nén quá lâu, khi tăng Ä‘á»™t biến, Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên gây “sốc” cho thị trường và người tiêu dùng.

Nhá»› lại ngày 21/7/2008, người tiêu dùng Ä‘ón nhận tin không mấy dá»… chịu khi giá xăng tăng Ä‘á»™t biến 4.500 đồng/lít. Còn gần Ä‘ây, nhất là từ quý II/2009, khi giá xăng dầu thế giá»›i có xu hÆ°á»›ng tăng lên, thì giá trong nÆ°á»›c vẫn không thay đổi, kinh doanh xăng dầu trong nÆ°á»›c rÆ¡i vào tình trạng lá»— nặng.

Trao đổi vá»›i phóng viên, ông VÆ°Æ¡ng Thái DÅ©ng, Phó Tổng giám đốc Petrolimex khẳng định, những ngày đầu tháng 6, cá biệt có thời Ä‘iểm giá dầu thế giá»›i vượt trên 75 - 76USD/thùng. Tính trung bình, giá dầu trong 20 ngày vào khoảng 72USD/thùng. Má»—i lít xăng bán ra, DN lá»— tá»›i hÆ¡n 2.000 đồng, má»™t lít dầu lá»— 2.000 đồng, 1kg mazut lá»— hÆ¡n 2.000 đồng. Má»—i ngày Petrolimex lá»— tá»›i 50 - 60 tá»· đồng, kéo dài từ đầu tháng 5 đến nay. Các DN đầu mối khác cÅ©ng rÆ¡i vào hoàn cảnh tÆ°Æ¡ng tá»±.

Bên cạnh Ä‘ó, kể từ ngày 18/9/2008, Nhà nÆ°á»›c chấm dứt bù lá»— cho xăng dầu. Kinh doanh xăng dầu bị thua lá»— khiến nhiều DN nhÆ° ngồi trên “đống lá»­a” và vì thế kể từ cuối tháng 5/2009, hàng loạt DN đầu mối đều có công văn đăng ký tăng giá bán xăng dầu. Tuy nhiên, Liên Bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng Ä‘ã hai lần nói không vá»›i đề nghị tăng giá của các DN. Nhiều DN Ä‘ã tỏ ra bức xúc và cho rằng, việc kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường nhÆ°ng vẫn nặng nề cÆ¡ chế xin - cho. Thá»±c tế, DN muốn tăng hoặc giảm giá xăng dầu thì phải chờ Liên Bá»™ Tài chính - Công thÆ°Æ¡ng “đồng ý”.

Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, việc thá»±c hiện cÆ¡ chế DN được quyết định giá song vẫn phải được sá»± chấp thuận của cÆ¡ quan quản lý Nhà nÆ°á»›c để Ä‘iều chỉnh giá, ngoài việc gây “khó khăn” cho DN thì thông tin DN xin tăng giá có thể bị lá»™ ra ngoài, việc găm hàng chờ giá tăng để trục lợi là khó tránh khỏi…

Bên cạnh Ä‘ó, nếu vẫn thá»±c hiện cÆ¡ chế này sẽ dẫn tá»›i tình trạng DN thá»±c hiện theo kiểu đối phó. Khi giá xăng dầu trên thế giá»›i má»›i có xu hÆ°á»›ng tăng lên thì DN Ä‘ã đăng ký giá bán tăng từ trÆ°á»›c, chờ đến lúc được chấp thuận tăng giá là vừa. Hoặc trong trường hợp, giá giảm thì DN sẽ từ từ giảm giá, khi Ä‘ó cÆ¡ quan quản lý Nhà nÆ°á»›c lại phải ra văn bản nhắc nhở.

NhÆ° vậy, sá»± vận Ä‘á»™ng lên/xuống của giá xăng dầu sẽ không phản ánh Ä‘úng theo cÆ¡ chế thị trường, tính minh bạch cÅ©ng bị mất Ä‘i khi người tiêu dùng không có cÆ¡ chế để giám sát.

Mặt khác, khi giá xăng dầu bị dồn nén quá mức, tá»›i lúc buông ra, giá tăng Ä‘á»™t biến, người tiêu dùng và thị trường sẽ không có thời gian để thích nghi và thay đổi hành vi tiêu dùng.

Sẽ sá»­a đổi cÆ¡ chế Ä‘iều hành

Việc kiên quyết không quay lại cÆ¡ chế bù lá»—, thá»±c hiện kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c là chủ trÆ°Æ¡ng Ä‘úng. Có Ä‘iều, cần phải rạch ròi trong công tác quản lý và kinh doanh, tránh tình trạng xin - cho.

Trao đổi vá»›i phóng viên, ông Võ Văn Quyền, Phó Vụ trưởng Vụ Thị trường trong nÆ°á»›c (Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng) thừa nhận, trÆ°á»›c Ä‘ây Nghị định 55 có quy định về giá nhÆ°ng quy định Ä‘ó chÆ°a đủ làm rõ thiết chế lúc nào Nhà nÆ°á»›c can thiệp, lúc nào sá»­ dụng công cụ bình ổn giá, lúc nào DN được quyền chủ Ä‘á»™ng. Lần soạn thảo nghị định má»›i, thay thế Nghị định 55 thì tÆ° tưởng vẫn theo cÆ¡ chế thị trường có sá»± kiểm soát của Nhà nÆ°á»›c, trong Ä‘ó có quy định rõ hÆ¡n, khi nào Nhà nÆ°á»›c trá»±c tiếp can thiệp vào thị trường xăng dầu, khi nào DN được quyết định giá... Và tâm Ä‘iểm được mọi người chú ý vẫn là cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu. Theo Ä‘ó, khi giá xăng dầu trên thế giá»›i biến Ä‘á»™ng, giá của hàng dá»± trữ (bao gồm giá đầu vào, phí, thuế…) được tính bình quân trong 30 ngày so vá»›i giá bán hiện tại xem giá này vượt lên mức biên Ä‘á»™ bao nhiêu thì DN được phép Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu trong phạm vi biên Ä‘á»™ Ä‘ó mà không cần phải xin phép.

Ông Quyền cho hay, cÆ¡ quan quản lý Nhà nÆ°á»›c Ä‘ang thá»±c hiện việc thống kê, tính toán sá»± biến Ä‘á»™ng của giá xăng dầu từ năm 2007 đến nay để xác định biên Ä‘á»™ và khoảng cách giữa hai lần tăng giá là bao nhiêu thì hợp lý.

Ông Quyền tiết lá»™, cÅ©ng có ý kiến tính toán biên Ä‘á»™ ở mức +/- 5%. Để được tăng giá, DN phải chờ má»™t thời gian vì có quy định giữa hai lần tăng giá và mức tăng giá cÅ©ng không vượt quá 5%... Ngược lại, khi giá trên thế giá»›i giảm và giá bình quân dá»± trữ 30 ngày giảm quá 5%, mức giảm giá tối Ä‘a của DN ở mức 5%, khi Ä‘ó sẽ hình thành được quỹ bình ổn giá xăng dầu.

NhÆ° vậy, khi cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu má»›i được hình thành, người tiêu dùng sẽ có cÆ¡ chế được giám sát việc tăng, giảm giá xăng dầu, và họ có thể tiên lượng việc tăng, giảm giá xăng dầu để Ä‘iều chỉnh hành vi tiêu dùng, tránh được những “cú sốc” khi giá tăng./.

( VOVNews )