Vẫn chÆ°a bàn ra phÆ°Æ¡ng án cuối cùng về cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá xăng dầu trong thời gian tá»›i. Tuy nhiên, tại há»™i thảo góp ý dá»± thảo nghị định má»›i về kinh doanh xăng dầu do Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng tổ chức ngày 29-7, Ä‘ã có những tranh luận nảy lá»­a về Ä‘iều hành giá làm sao để người dân có lợi...

Nhiều ý kiến đề nghị phải cổ phần hóa các cây xăng của Petrolimex. Trong ảnh: nhân viên Ä‘iều chỉnh giá xăng tại má»™t cá»­a hàng xăng dầu ở Q.Phú Nhuận, TP.HCM - Ảnh: Thanh Đạm

Có nhiều ý kiến trái chiều đến mức có đại biểu Ä‘ã bỏ về giữa chừng để phản đối.

Hai bá»™, ba phÆ°Æ¡ng án

Thay mặt Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng, ông Võ Văn Quyền - vụ phó Vụ Thị trường trong nÆ°á»›c - nói phÆ°Æ¡ng án của Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng có Ä‘iểm má»›i nhất là công khai cách tính giá xăng dầu. Theo Ä‘ó, giá cÆ¡ sở gồm: giá CIF (gồm giá xăng dầu thế giá»›i và phí bảo hiểm, cÆ°á»›c vận tải về đến cảng VN) nhân vá»›i tỉ giá, cá»™ng các loại thuế, phí, mức trích quỹ bình ổn, chi phí kinh doanh, lợi nhuận định mức của doanh nghiệp và các khoản trích ná»™p khác. Các khoản trên được tính bình quân trong số ngày dá»± trữ lÆ°u thông.

Dá»±a vào công thức trên, nếu giá cÆ¡ sở tăng từ trên 3-12% so vá»›i giá hiện hành, doanh nghiệp được quyền tăng giá. Mức tăng giá không vượt quá 50% mức tăng giá cÆ¡ sở. NhÆ° vậy, nếu giá cÆ¡ sở tăng 12%, doanh nghiệp cÅ©ng chỉ được tăng 6%. Mười ngày sau nếu giá không giảm, doanh nghiệp má»›i được quyền tăng tiếp. Nếu giá cÆ¡ sở tăng trên 12%, doanh nghiệp phải đăng ký để được tăng giá cao hÆ¡n. Sau ba lần liên tiếp tăng mà các yếu tố cấu thành giá cÆ¡ sở vẫn tăng trên 12% hoặc ảnh hưởng đến phát triển kinh tế - xã há»™i, Nhà nÆ°á»›c sẽ áp dụng các biện pháp bình ổn giá.

Ngược lại, khi giá cÆ¡ sở giảm từ trên 3-12%, doanh nghiệp cÅ©ng phải giảm giá, mức giảm không thấp hÆ¡n 50% mức giảm của giá cÆ¡ sở. Nếu giá cÆ¡ sở giảm trên 12%, doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối phải giảm giá, không hạn chế khoảng thời gian giữa hai lần giảm. PhÆ°Æ¡ng án của Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng yêu cầu doanh nghiệp phải nhập số lượng xăng dầu đủ dá»± trữ cho 20 ngày lên 30 ngày.

Sau khi Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°a ra dá»± thảo nghị định, ông Nguyá»…n Tiến Thỏa, cục trưởng Cục Quản lý giá, đại diện Bá»™ Tài chính Ä‘ã đề xuất ba phÆ°Æ¡ng án quản lý Ä‘iều hành giá xăng dầu riêng. PhÆ°Æ¡ng án 1 của Bá»™ Tài chính tÆ°Æ¡ng tá»± của Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng. Vá»›i phÆ°Æ¡ng án 2, Bá»™ Tài chính đề nghị cho doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu đầu mối được Ä‘iều chỉnh giá theo thị trường đến 10%. Nếu giá vốn tăng từ 10-15%, doanh nghiệp chỉ tăng 60% mức tăng giá vốn, 40% còn lại lấy quỹ bình ổn giá xăng dầu bù đắp. Nếu giá vốn tăng tá»›i trên 15% (được coi là mức tăng Ä‘á»™t biến), Nhà nÆ°á»›c sẽ áp dụng biện pháp bình ổn giá.

Theo ông Thỏa, phÆ°Æ¡ng án này có Æ°u Ä‘iểm là giá trong nÆ°á»›c bám sát giá thế giá»›i, rạch ròi lúc nào Nhà nÆ°á»›c can thiệp... NhÆ°ng phÆ°Æ¡ng án này, doanh nghiệp được quyền tá»± Ä‘iều chỉnh tá»›i 10% giá là khá cao, dá»… gây sốc. PhÆ°Æ¡ng án 3 cho phép doanh nghiệp đầu mối được tá»± Ä‘iều chỉnh giá đến 7%. Nếu giá vốn tăng trên 7-12%, doanh nghiệp được tăng 60% mức 7-12%, 40% còn lại được bù đắp bằng quỹ bình ổn.

Phải cổ phần hóa 6.000 cây xăng

Khá bất ngờ là phần tranh luận căng thẳng nhất lại xảy ra giữa Thứ trưởng Bá»™ Công thÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú vá»›i phó giám đốc Sở Công thÆ°Æ¡ng VÄ©nh Phúc Nguyá»…n Thanh Toản. Ông Nguyá»…n Cẩm Tú khẳng định không có Ä‘á»™c quyền trong kinh doanh xăng dầu nhÆ° báo chí nói. Hiện tại, dù quy mô doanh nghiệp lá»›n nhÆ°ng họ không thể quyết định giá, ngừng bán nên không ảnh hưởng tiêu cá»±c đến thị trường.

Ông Nguyá»…n Thanh Toản cho rằng giá xăng dầu VN có khi tăng cao hÆ¡n nÆ°á»›c ngoài mà doanh nghiệp luôn lá»—, là “do có cái gì Ä‘ó”. Ông Toản nói vẫn còn những ông lá»›n nên thị trường xăng dầu chÆ°a thể hoạt Ä‘á»™ng hiệu quả. Chẳng hạn Petrolimex không giảm giá thì các doanh nghiệp khác cÅ©ng không giảm, ông Toản cho rằng ông Tú nói có doanh nghiệp chiếm 60% thị phần nhÆ°ng không có ảnh hưởng gì là không Ä‘úng lý thuyết thị trường.

Ngắt lời, ông Nguyá»…n Cẩm Tú khẳng định trong hai năm trở lại Ä‘ây, dù tăng hay giảm giá, kiểu gì doanh nghiệp cÅ©ng luôn lá»—, người tiêu dùng VN vẫn luôn được dùng xăng dầu dÆ°á»›i giá thành.

Thông tin Petrolimex không những Ä‘ang chiếm 60% thị phần, mà còn giữ 6.000 cá»­a hàng bán xăng dầu chiếm vị trí đẹp, ông Toản cho rằng nhiều doanh nghiệp Ä‘ang muốn đầu tÆ° lá»›n nhÆ° Petrolimex. “Nhiều doanh nghiệp muốn cạnh tranh, dù có bán giá rẻ cÅ©ng không thể Ä‘Æ°a được hàng vào hệ thống hÆ¡n má»™t ná»­a số cây xăng trên toàn quốc của Petrolimex” nên ông Toản đề nghị phải có cÆ¡ chế tách các cá»­a hàng xăng dầu ra. “Chỉ khi các cây xăng không trá»±c thuá»™c doanh nghiệp nào thì họ má»›i tìm chá»— rẻ để mua. Nếu cứ giữ nhÆ° hiện tại, rất khó tham gia thị trường xăng dầu vì công ty má»›i không thể chen vào mạng lÆ°á»›i các cây xăng” - ông Toản nhấn mạnh.

TS Nguyá»…n Minh Phong, Viện Kinh tế xã há»™i Hà Ná»™i, cho rằng Nhà nÆ°á»›c nên công bố giá xăng dầu tối thiểu, gồm giá thế giá»›i cá»™ng các chi phí vận hành, hÆ° hao xăng dầu và lợi nhuận của doanh nghiệp. Còn các khoản thuế, phí, quỹ chỉ là doanh nghiệp thu há»™ nên tính riêng. Làm được Ä‘iều này, ông Phong cho rằng sẽ giải quyết được tình trạng lập lờ giữa yếu tố tăng giá do Nhà nÆ°á»›c, do giá thế giá»›i và do doanh nghiệp. Ông Phong cÅ©ng ủng há»™ phải cổ phần hóa các cây xăng của Petrolimex vì “gạo quan trọng thế mà còn thị trường hóa được, xăng dầu cÅ©ng dứt khoát nên theo thị trường, cây xăng cÅ©ng vậy”.

Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú cho rằng không có lý do gì phải định rõ giá tối thiểu bởi ai cần thì chỉ cần trừ các khoản thuế, phí, quỹ Ä‘i là xong, ngay rau ngoài chợ cÅ©ng không ai hỏi người bán giá thành là bao nhiêu. Sau nhiều đối Ä‘áp về sá»± cần thiết của minh bạch thông tin, ông Nguyá»…n Minh Phong Ä‘ã bỏ về giữa há»™i thảo để bày tỏ sá»± thất vọng.

tuoitre