Tehran sẽ tăng số lượng dầu thô xuất khẩu lên thêm 500.000 thùng/ngày sau khi được dỡ bỏ lệnh trừng phạt

Tổng thống Iran Hassan Rouhani hôm 17-1 tuyên bố nÆ°á»›c này Ä‘ã mở ra má»™t chÆ°Æ¡ng má»›i trong mối quan hệ vá»›i thế giá»›i, má»™t ngày sau khi Mỹ và Liên minh châu Âu (EU) dỡ bỏ lệnh trừng phạt kinh tế đối vá»›i Tehran. Theo ông Rouhani, Ä‘ây là cÆ¡ há»™i để Iran giảm sá»± phụ thuá»™c vào dầu mỏ trong khi giá dầu Ä‘ang trượt dốc. “Thỏa thuận hạt nhân là cÆ¡ há»™i để chúng ta phát triển đất nÆ°á»›c, cải thiện phúc lợi xã há»™i, thiết lập sá»± ổn định và an ninh trong khu vá»±c” - Reuters trích dẫn phát biểu của Tổng thống Rouhani khi đệ trình quốc há»™i Iran dá»± thảo ngân sách cho năm tài chính má»›i.

CÆ¡ há»™i má»›i

TrÆ°á»›c Ä‘ó má»™t ngày, CÆ¡ quan Năng lượng Nguyên tá»­ quốc tế (IAEA) xác nhận Tehran Ä‘ã tuân thủ các Ä‘iều khoản trong thỏa thuận hạt nhân - đạt được giữa Iran và nhóm P5+1 (Mỹ, Anh, Pháp, Nga, Trung Quốc, Đức) hồi tháng 7-2015 nhằm ngăn chặn Iran phát triển vÅ© khí hạt nhân. Vì thế, theo thỏa thuận, phần lá»›n lệnh trừng phạt quốc tế đối vá»›i Tehran được dỡ bỏ, trong Ä‘ó có những biện pháp liên quan đến bán dầu và giao dịch tài chính. Căn cứ các sắc lệnh dỡ bỏ lệnh trừng phạt kinh tế do Tổng thống Barack Obama ký, theo kênh Fox News, Iran sẽ thu hồi lại hàng trăm tỉ USD, đồng thời nền kinh tế nÆ°á»›c này được hưởng rất nhiều lợi ích từ những cÆ¡ há»™i má»›i về dầu mỏ, thÆ°Æ¡ng mại và tài chính sau khi lệnh trừng phạt của phÆ°Æ¡ng Tây được dỡ bỏ.

Iran có thể bán dầu ra thị trường thế giá»›i sau khi lệnh trừng phạt được dỡ bỏ Ảnh: AP

Thứ trưởng Bá»™ Dầu mỏ Iran Amir Hossein Zamaninia hôm 17-1 cho biết nÆ°á»›c này sẵn sàng tăng số lượng dầu thô xuất khẩu lên thêm 500.000 thùng/ngày trong thời gian tá»›i. Còn theo CÆ¡ quan Năng lượng quốc tế, khoảng 38 triệu thùng dầu dá»± trữ ở Iran sẵn sàng tham gia thị trường. Ngoài ra, Tehran Ä‘ã lên kế hoạch sá»­ dụng hàng tỉ USD Ä‘ang bị phong tỏa để nhập khẩu các hàng hóa thiết yếu. Thống đốc Ngân hàng Trung Æ°Æ¡ng Iran (CBI) Valiollah Seif tuyên bố Iran có thể tiếp cận khoản tài chính trị giá 30 tỉ USD bị phong tỏa của nÆ°á»›c này ngay sau khi lệnh cấm vận được dỡ bỏ.

Chặng đường còn dài

Trong khi hầu hết các chính phủ phÆ°Æ¡ng Tây đều hoan nghênh Ä‘á»™ng thái dỡ bỏ lệnh trừng phạt thì Thủ tÆ°á»›ng Israel Benjamin Netanyahu cảnh báo Tehran còn muốn chế tạo bom hạt nhân. “Nếu thế giá»›i không có phản ứng thích Ä‘áng đối vá»›i từng vụ vi phạm, Iran sẽ nhận thức rằng họ có thể tiếp tục phát triển vÅ© khí hạt nhân, gây bất ổn khu vá»±c và lan truyền khủng bố” - ông Netanyahu nhấn mạnh. Phe Cá»™ng hòa ở Mỹ cÅ©ng lên tiếng phản đối mạnh mẽ. Chủ tịch Hạ viện Paul Ryan nhận định chính quyền Tổng thống Barack Obama Ä‘ã dỡ bỏ lệnh trừng phạt kinh tế đối vá»›i đất nÆ°á»›c tài trợ khủng bố hàng đầu. Trái lại, bà Hillary Clinton, ứng viên tổng thống của Đảng Dân chủ, cho rằng Ä‘ây là bÆ°á»›c tiến quan trọng khiến nÆ°á»›c Mỹ cùng các đồng minh và toàn thế giá»›i trở nên an toàn hÆ¡n. Dù vậy, bà Clinton kêu gọi thiết lập các lệnh trừng phạt má»›i đối vá»›i Iran vì chÆ°Æ¡ng trình thá»­ tên lá»­a đạn đạo của nÆ°á»›c này.

Những phản ứng trên phần nào cho thấy cả Mỹ và Iran vẫn còn má»™t chặng đường dài để có thể trở thành “bạn bè” thật sá»± của nhau. Trang The Huffington Post nhận định rằng việc chính quyền ông Obama quyết tâm cải thiện quan hệ vá»›i Iran, má»™t nÆ°á»›c theo dòng Hồi giáo Shiite, không chỉ gây chia rẽ ná»™i bá»™ nÆ°á»›c Mỹ mà còn vấp phải phản đối của các đồng minh theo dòng Hồi giáo Sunni tại Trung Đông, nổi bật là các nÆ°á»›c nÆ°á»›c vùng Vịnh vốn xem Tehran là mối Ä‘e dọa hàng đầu.

Má»™t thách thức khác, theo báo The Washington Post, là má»™t số lệnh trừng phạt Iran vẫn còn nguyên hiệu lá»±c, nhÆ° lệnh trừng phạt kinh tế được Mỹ áp đặt hàng chục năm qua, lệnh trừng phạt phi hạt nhân của Mỹ và EU liên quan đến khủng bố và các hoạt Ä‘á»™ng khác của Iran, lệnh trừng phạt đối vá»›i chÆ°Æ¡ng trình tên lá»­a đạn đạo của Tehran… Trong trường hợp Tehran vi phạm các Ä‘iều kiện của thỏa thuận hạt nhân, chế Ä‘á»™ trừng phạt trÆ°á»›c Ä‘ây sẽ tá»± Ä‘á»™ng phục hồi trong vòng 30 ngày. Theo Ä‘ài BBC, Tổng Giám đốc IAEA Yukiya Amano đến Tehran trong ngày 17-1 để bàn về cách tiếp tục theo dõi chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của Iran.

Trao đổi tù nhân

Tổng thống Obama hôm 16-1 quyết định ân xá cho 7 người Iran Ä‘áp lại việc Tehran phóng thích 4 công dân Mỹ trong má»™t thỏa thuận trao đổi tù nhân giữa 2 nÆ°á»›c. Bốn người Mỹ được trả tá»± do gồm phóng viên Jason Rezaian của báo The Washington Post, cá»±u lính thủy Ä‘ánh bá»™ Amir Hekmati, mục sÆ° Saeed Abedini và má»™t người tên Nosratollah Khosravi-Roodsari. Ngoài ra, Tehran còn thả sinh viên Mỹ Matthew Trevithick vốn không nằm trong thỏa thuận trao đổi tù nhân lần này.

Tuy nhiên, Iran đến giờ vẫn chÆ°a chịu trả tá»± do cho doanh nhân Mỹ gốc Iran Siamak Namazi, 44 tuổi (bị bắt vào tháng 10-2015), cÅ©ng nhÆ° tiếp tục im lặng về số phận của cá»±u nhân viên Cục Điều tra Liên bang Mỹ (FBI) Robert Levinson, 67 tuổi. Giá»›i chức Mỹ cho biết sẽ tiếp tục Ä‘àm phán vá»›i Iran để bảo đảm ông Namazi được tá»± do cÅ©ng nhÆ° thu thập thông tin về tung tích của ông Levinson, người Ä‘ã mất tích trên má»™t hòn đảo của Iran vào tháng 3-2007.

Theo hãng tin Reuters, thỏa thuận trên đạt được sau khi hai bên bí mật tiến hành Ä‘àm phán trong nhiều tháng. TrÆ°á»›c Ä‘ó, sóng gió Ä‘ã nổi lên vào cuối tháng rồi khi Ngoại trưởng Iran Javad Zarif cảnh báo người đồng cấp Mỹ John Kerry rằng thỏa thuận này có thể sụp đổ nếu Washington áp đặt lệnh trừng phạt má»›i nhằm vào Tehran do các vụ thá»­ tên lá»­a đạn đạo gần Ä‘ây. Sau má»™t loạt cuá»™c họp, giá»›i chức Mỹ Ä‘i đến kết luận rằng họ không để lỡ cÆ¡ há»™i giải cứu những công dân Ä‘ang bị Iran cầm giữ.

Không có gì khó hiểu khi thỏa thuận trao đổi tù nhân trên khiến phe Cá»™ng hòa “ngứa mắt”. Má»™t số thành viên đảng này cho rằng việc ông Obama đồng ý thả tù nhân Iran khiến nÆ°á»›c Mỹ trở nên “kém cỏi” trong mắt cá»™ng đồng thế giá»›i. Thượng nghị sÄ© Marco Rubio cho rằng hành Ä‘á»™ng này chỉ càng khuyến khích “kẻ thù Mỹ” bắt cóc thêm nhiều công dân Mỹ ở nÆ°á»›c ngoài. Đáp lại, nghị sÄ© Jared Huffman của Đảng Dân chủ cho rằng những ai chỉ trích thỏa thuận Ä‘ã quá ngây thÆ¡ và cố tình phá»›t lờ sá»± phức tạp của mối quan hệ Mỹ - Iran nói riêng và chính trường Trung Đông nói chung.

Nguồn tin: NLĐ