Nguồn: VEF.VN

Thị trường xăng dầu vẫn chÆ°a yên ổn, bất chấp những tuyên bố mạnh mẽ của cÆ¡ quan quản lý rằng, nguồn cung không hề thiếu và sẽ rút giấy phép các cây xăng bán cầm chừng. Đâu là ẩn số đằng sau sá»± "náo loạn" trên thị trường hiện nay?

Những ngày qua, tình trạng các cây xăng Ä‘óng cá»­a vẫn liên tục diá»…n ra. Giống nhÆ° vết dầu loang, "Ä‘óng cá»­a" trở thành há»™i chứng lan tỏa từ miền Bắc tá»›i miền Nam, kể cả thành phố và nông thôn. Tính tá»›i thời Ä‘iểm nay, ngay tại TP HCM, Ä‘ã có tá»›i 26 cây xăng bị phát hiện ngừng bán hàng, nhÆ°ng chỉ lập biên bản được... 3 cây xăng. Lý do không thể hợp lý hÆ¡n là gián Ä‘oạn nguồn cung, không nhập được hàng, lượng xăng dầu còn trong bồn chứa không đủ để bÆ¡m ra cây xăng.

Có chuyện đầu mối không hoàn thành nhiệm vụ

Các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu liên tục khẳng định Ä‘ã phải nhập hàng tăng rất mạnh so vá»›i cùng kỳ năm ngoái, vượt xa hạn mức được giao.

Má»›i hôm chủ nhật, 20/2 vừa qua, Tổng công ty xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) Ä‘ã tổ chức hẳn má»™t cuá»™c họp mặt báo chí Ä‘á»™t xuất để chính thức tuyên bố thông Ä‘iệp: Ä‘ã cung ứng đủ xăng dầu. Số liệu được dẫn ra nhÆ° má»™t lời cam kết mạnh mẽ về tính trung thá»±c của tuyên bố này: Trong tháng 1 và 15 ngày đầu tháng 2, Ä‘Æ¡n vị Ä‘ã nhập xăng dầu tăng tá»›i 20% so vá»›i hạn mức và 22% so vá»›i cùng kỳ năm 2010.

Lúc này, có lẽ, má»™t trong số những người nắm rõ nhất thá»±c chất nguồn cung xăng dầu có tắc hay không là ông Nguyá»…n Hoài Giang, Tổng giám đốc Công ty lọc hóa dầu Bình SÆ¡n, Ä‘Æ¡n vị phân phối xăng dầu Dung Quất. Ông này cười to, nói vá»›i Diá»…n Ä‘àn kinh tế Việt Nam: "Các doanh nghiệp vẫn tranh nhau mua của chúng tôi. Nhà máy hiện nay Ä‘ã chạy công suất bằng 105% so vá»›i thiết kế. Phần 5% thừa ra Ä‘ó là bán cho doanh nghiệp cả. Ví dụ vá»›i PVoil, chúng tôi vừa má»›i xuất thêm cho họ 20.000 tấn sản phẩm xăng dầu".

Ông Đặng Vinh Sang, Tổng giám đốc SaigonPetro, má»™t khách hàng lá»›n của lọc dầu Dung Quất tiếp lời: "30% lượng hàng của chúng tôi là nhập từ Dung Quất. Má»—i tháng, chúng tôi vẫn bán đều ra thị trường ná»™i địa là 100.000 m3, tấn xăng dầu nhÆ° trÆ°á»›c."

Sau các tuyên bố đảm bảo nguồn cung xăng dầu, hôm 22/2, chia sẻ vá»›i Diá»…n Ä‘àn kinh tế Việt Nam, thứ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, ông Nguyá»…n Cẩm Tú còn cho biết thêm, tổng nguồn cung xăng dầu cả nÆ°á»›c vừa qua Ä‘ã tăng 17%."

NhÆ°ng, ông Tú lÆ°u ý: "Tuy nhiên, không có nghÄ©a, 17% tăng thêm Ä‘ó chia đều cho 12 doanh nghiệp đầu mối và tất nhiên, không chia đều cho tất cả các Tổng đại lý xăng dầu hiện nay. Có nÆ¡i, cá»­a hàng xăng dầu của Petrolimex bán gấp 11 lần so vá»›i mức bình thường."

Bức tranh trên Ä‘ã cho thấy có sá»± vênh nhau má»™t trời má»™t vá»±c giữa các con số và thá»±c tế cung cầu trên thị trường!

Có hiện tượng các cá»­a hàng xăng dầu Ä‘óng cá»­a ở nhiều địa phÆ°Æ¡ng. Ảnh: Thanh Thúy

Vì lẽ Ä‘ó mà má»™t vị doanh nghiệp Ä‘ã thẳng thắn nói rằng: "Tôi biết, má»™t số Ä‘Æ¡n vị Ä‘ã "ngừng nhập hàng".

17% tổng nguồn cung tăng lên trên thị trường xăng dầu là dồn vào chỉ má»™t vài doanh nghiệp, nhìn thấy rõ hiện nay là có Petrolimex. Còn lại, chắc chắn Ä‘ã có những Ä‘Æ¡n vị không chịu nhập hàng, hoặc nhập hàng nhỏ giọt", ông này nhấn mạnh.

Theo qui định, má»—i đại lý xăng dầu sẽ chỉ được làm đại lý, phép lấy hàng của má»™t doanh nghiệp đầu mối. Cả nÆ°á»›c chỉ có 12 doanh nghiệp đầu mối và họ sẽ chỉ có quyền chọn 1 trong số 12 doanh nghiệp Ä‘ó. NhÆ° vậy, những đại lý, Tổng đại lý thuá»™c những doanh nghiệp đầu mối yếu kém, không nhập hàng chắc chắc Ä‘ã bị đứt nguồn cung.

Các Ä‘Æ¡n vị bán lẻ xăng dầu nếu có chuyển sang cầu cứu những doanh nghiệp đầu mối khác, cÅ©ng không ăn thua vì hoặc vừa không được phép, hoặc vừa không thể được Ä‘áp ứng.

Xăng dầu tắc ở Ä‘âu?

Má»™t lãnh đạo doanh nghiệp xăng dầu Ä‘ã bày tỏ, tình hình kinh doanh lá»— nhÆ° thế này và sá»›m muá»™n gì, giá cÅ©ng phải tăng, đầu cÆ¡, găm hàng là hệ lụy tất yếu. Ai cÅ©ng có thể tính ngay được, má»™t khối xăng dầu giờ nếu tăng 3.000 đồng/lít, là Ä‘ã tăng thêm 3 triệu đồng. Má»™t xe bồn khoảng 16 khối nhập về, nếu tăng giá xăng cÅ©ng Ä‘ã có thêm mấy chục triệu đồng. Không cứ là xăng dầu, vàng, ngoại tệ cÅ©ng thế!

"NhÆ°ng cÆ¡ quan cứ Ä‘i kiểm tra, sẽ không biết Ä‘âu mà lần!", vị này cảnh báo.

Trên sổ sách, doanh nghiệp đầu mối bán cho Tổng đại lý là nhÆ° thế, đến đại lý kiểm tra, họ có thể nói hết hàng bởi nhu cầu tăng, nhÆ°ng không mua được hàng kịp thời. Xe bồn xăng chở đến, nhÆ°ng họ không bÆ¡m hết vào cây xăng và để lại trong xe bồn.

Các doanh nghiệp vẫn cam kết cung cấp xăng dầu đầy đủ. Ảnh: Phạm Huyền

Tuy nhiên, dù găm hàng đầu cÆ¡, hay là chính đại lý, tổng đại lý cố tình không nhập hàng thì mấu chốt sá»± náo loạn xăng dầu hiện nay chính là giá.

Má»™t sá»± thật không thể phủ nhận là, càng bán nhiều xăng dầu hiện nay, doanh nghiệp càng lá»— nặng. Nói cách khác, Ä‘Æ¡n vị nào làm tốt nhiệm vụ cung ứng đủ nhu cầu thị trường thì sẽ thiệt hại kinh tế đầu tiên.

Khi tất cả cùng khó khăn ngang ngá»­a nhau, doanh nghiệp đầu mối không cho thanh toán trả chậm, còn đại lý bán lẻ cÅ©ng vì lá»—, không trả nợ ngay được nên cÅ©ng không thể nhập tiếp hàng. Việc này lại nằm trong các Ä‘iều khoản hợp đồng mua bán giữa 2 bên, Nhà nÆ°á»›c cÅ©ng khó mà vá»›i tay can thiệp!

Trong bối cảnh nhÆ° vậy, các doanh nghiệp đầu mối, là Ä‘Æ¡n vị của nhà nÆ°á»›c, còn trông mong việc "biết Ä‘âu" có thể được bù lá»— từ Ngân sách. NhÆ°ng vá»›i các Tổng đại lý và đại lý, Ä‘a phần là doanh nghiệp tÆ° nhân, cổ phần, hoặc há»™ kinh tế gia Ä‘ình, lá»— sẽ không có ai bù nên chẳng có lý do, Ä‘á»™ng cÆ¡ nào thúc đẩy họ hoàn thành tốt nghÄ©a vụ vá»›i người tiêu dùng.

Theo các doanh nghiệp xăng dầu, chiết khấu hoa hồng cho các đại lý giờ giảm rất thấp, khoảng 100 đồng/lít xăng dầu. Trong khi để đảm bảo lợi nhuận, bù chi phí tiền Ä‘iện, tiền cÆ°á»›c vận chuyển, mức chiết khấu phải ít nhất là 400 đồng/lít. Do vậy, các cá»­a hàng bán lẻ lách luật, bán cầm chừng, hoặc Ä‘óng cá»­a mà cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c khó bắt bẻ nổi.

Phía các doanh nghiệp đầu mối cÅ©ng vậy, khoản 100 đồng chiết khấu Ä‘ó được cho là khoản bấm bụng chi ra vì nhiệm vụ chính trị. Vì bản thân, họ Ä‘ã lá»— 3000 đồng/lít.

Má»™t vị chuyên gia trong ngành xăng dầu cho rằng, tình hình thị trường xăng dầu trở nên phức tạp hÆ¡n nhiều so vá»›i thời kỳ còn cÆ¡ chế bù giá. Chính phủ  chỉ có thể nắm tóc được 12 doanh nghiệp đầu mối, nhÆ°ng hÆ¡n 10.000 cây xăng bán lẻ thì e là không thể!

Ở má»™t góc Ä‘á»™ nào Ä‘ó, chính cÆ¡ chế ghìm giữ giá xăng quá lâu hiện nay Ä‘ã gây ra tình trạng xáo trá»™n trên.

Trong khi Ä‘ó, sau vụ tá»· giá tăng ká»· lục tá»›i nay và sắp tá»›i, 1/3 là giá Ä‘iện, Bá»™ Tài chính khó lòng ra ngay quyết định tăng giá xăng dầu trùng thời Ä‘iểm tăng giá Ä‘iện. Bá»™ này vẫn Ä‘ang lấn cấn tính toán để làm sao giữ nổi CPI cả năm 7%!

Có phải vì thế, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng còn nÆ°Æ¡ng tay khi chÆ°a công bố danh tính những Ä‘Æ¡n vị xăng dầu Ä‘ã không hoàn thành nhiệm vụ của mình?