Bốn đầu mối ký hợp đồng trá»±c tiếp vá»›i Công ty Lọc hóa dầu Bình SÆ¡n (BSR) lần này là Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), Tổng công ty Dầu Việt Nam (PV Oil), Công ty ThÆ°Æ¡ng mại kỹ thuật và đầu tÆ° (Petech) và Công ty Xăng dầu Hàng không (Vinapco). Nhìn vào danh sách này có thể thấy rõ Tập Ä‘oàn Dầu khí Việt Nam (PVN) chẳng còn cách lá»±a chọn nào tốt hÆ¡n, bởi ngoài 2 thành viên của mình là PV Oil và Petech thì Petrolimex chiếm đến hÆ¡n 50% thị phần và Vinapco là nhà cung cấp nhiên liệu bay Jet A1 lá»›n nhất của cả nÆ°á»›c. Đây cÅ©ng được xem là khởi nguồn của các biến Ä‘á»™ng lá»›n trong kết quả sản xuất kinh doanh của NMLD Dung Quất nếu không tham gia vào hoạt Ä‘á»™ng mua bán xăng dầu ná»™i.

Khi “miếng bánh” có hạn

Theo hợp đồng được ký, năm tá»›i NMLD Dung Quất sẽ chính thức sản xuất 4,9 triệu tấn sản phẩm, trong Ä‘ó sản phẩm xăng dầu khoảng 4,6 triệu tấn (tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng khoảng 5,8 triệu m3). Nhà máy sẽ ngừng sản xuất 2 tháng để tiến hành cuá»™c bảo dưỡng lá»›n đầu tiên kể từ khi chính thức được nhà thầu bàn giao cho chủ đầu tÆ°. Khối lượng xăng dầu phân phối cho các Ä‘Æ¡n vị sẽ là: Petrolimex 2 triệu m3, PV Oil 1,5 triệu m3, Petech 1 triệu m3 và Vinapco là 200.000 m3 xăng Jet A1. NhÆ° vậy là so vá»›i năng lá»±c sản xuất của nhà máy trong năm 2011 thì cho tá»›i thời Ä‘iểm này vẫn còn 1,1 triệu m3 xăng dầu chÆ°a được phân phối. Điều này có nghÄ©a là các đầu mối kinh doanh xăng dầu còn lại vẫn còn cÆ¡ há»™i để mua xăng dầu ná»™i trong năm 2011.

Tuy vậy, do “miếng bánh” có hạn nên phần phân phối cho các đầu mối kinh doanh xăng dầu sẽ không thể đồng đều. Đại diện của Petrolimex cho hay, họ Ä‘ã đề nghị tá»· lệ được mua là theo thị phần chiếm giữ, tức là khi Petrolimex Ä‘ang chiếm 52% thị phần thì cÅ©ng được mua má»™t tá»· lệ tÆ°Æ¡ng tá»± trong phần xăng dầu ná»™i mang bán. NhÆ°ng do NMLD Dung Quất má»›i chỉ Ä‘áp ứng được khoảng hÆ¡n 30% nhu cầu xăng dầu của cả nÆ°á»›c nên PVN Ä‘ang có quyền lá»±a chọn những khách hàng lá»›n, có khả năng tiêu thụ lẫn khả năng thanh toán tốt để bán hàng. Đó là chÆ°a kể tá»›i việc Ä‘iều này sẽ tạo ra cÆ¡ há»™i có nguồn hàng dồi dào và đỡ áp lá»±c cân đối ngoại tệ cho 2 thành viên của PVN là PV Oil và Petech. Không kể phÆ°Æ¡ng thức Ä‘àm phán ký hợp đồng vá»›i khối lượng cụ thể này sẽ đỡ khó cho chính PVN và BSR vì nếu chọn phÆ°Æ¡ng án đấu thầu mua xăng dầu ná»™i thì chÆ°a chắc giá bán Ä‘ã được nhÆ° mong đợi. 

Hiện tồn tại hàng loạt vấn đề trong việc mua bán xăng dầu ná»™i khiến người mua không khỏi ấm ức

Việc ký hợp đồng mua bán xăng dầu cho năm 2011 Ä‘úng vào thời Ä‘iểm báo cáo Ä‘ánh giá về quá trình đầu tÆ° dá»± án NMLD Dung Quất, má»™t công trình trọng Ä‘iểm quốc gia thuá»™c diện giám sát của Quốc há»™i Ä‘ã được triển khai 13 năm - vừa được gá»­i tá»›i các đại biểu Quốc há»™i ngay sau câu chuyện ồn ào về tồn kho xăng dầu ná»™i cÅ©ng cho thấy chủ đầu tÆ° của dá»± án này không muốn nhận thêm các chỉ trích má»›i về tính hiệu quả của dá»± án.

Mua được hàng vẫn lo

Tuy nhiên, trên thá»±c tế, 4 hợp đồng vừa ký chÆ°a đủ đảm bảo cho xăng dầu ná»™i được mua bán suôn sẻ. Bằng chứng là ngay tại lá»… ký kết, ông Nguyá»…n Quang Kiên - Phó tổng giám đốc Petrolimex Ä‘ã nêu ra hàng loạt vấn đề còn tồn tại trong việc mua bán xăng dầu ná»™i khiến người mua không khỏi ấm ức vì phải chịu thiệt thòi khi tiêu thụ hàng trong nÆ°á»›c.

Theo ông Kiên, dù giá bán xăng dầu của NMLD Dung Quất tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i giá nhập khẩu từ thị trường Singapore về trong từng thời Ä‘iểm nhÆ°ng bởi thị trường không có duy nhất má»™t tá»· giá VND/USD nên mua xăng dầu ná»™i chÆ°a chắc Ä‘ã có có chi phí thấp hÆ¡n so vá»›i nhập khẩu, dù cùng Ä‘óng các khoản thu mang tên giống nhau. “Khi mua xăng dầu nhập khẩu, chúng tôi được tính thuế theo tá»· giá liên ngân hàng, nhÆ°ng khi mua xăng dầu của Dung Quất tá»· giá áp dụng để tính thuế và tính các vấn đề khác là tá»· giá của Vietcombank. Trên thá»±c tế hai tá»· giá này không phải là má»™t nên người mua sẽ phải trả nhiều hÆ¡n khi lấy xăng dầu ná»™i”, ông Kiên nói.

Việc áp dụng tá»· giá VND/USD của Vietcombank chứ không phải của liên ngân hàng cÅ©ng là Ä‘iều mà cả PVN lẫn BSR khó có cách lá»±a chọn nào khác. Nguyên do dầu thô đầu vào phục vụ cho sản xuất của NMLD Dung Quất nếu được nhập khẩu thì cÅ©ng phải tính ra USD để trả cho người bán. Ngay cả vá»›i dầu thô khai thác được trong nÆ°á»›c thì bởi không phải các nhà đầu tÆ° mỏ đều là doanh nghiệp Việt Nam nên vẫn phải có USD để trả cho phần lợi ích mà nhà đầu tÆ° nÆ°á»›c ngoài được hưởng. NhÆ° vậy, để có tiền trả khi mua dầu đầu vào, BSR cÅ©ng phải tìm đến má»™t ngân hàng thÆ°Æ¡ng mại để quy đổi VND thu được từ bán xăng dầu ná»™i sang USD. Khi Ä‘ó, ngân hàng thÆ°Æ¡ng mại chắc chắn phải áp dụng tá»· giá của mình chứ không phải là tá»· giá liên ngân hàng, chÆ°a kể còn phải thêm các phụ phí khác nếu tá»· giá trên thị trường tá»± do và tá»· giá liên ngân hàng cách nhau xa. HÆ¡n nữa trong hạch toán của doanh nghiệp không thể nay tính theo tá»· giá của ngân hàng thÆ°Æ¡ng mại, mai lại đổi sang tính theo tá»· giá liên ngân hàng, vì vậy ná»—i “ấm ức” của người mua xăng dầu ná»™i vẫn chÆ°a thể giải tỏa được.

29,8 tá»· USD dá»± kiến sẽ ná»™p vào ngân sách nhà nÆ°á»›c trong suốt quãng đời 25 năm vận hành nhà may

Điều cÅ©ng khiến các đầu mối mua xăng dầu của BSR quan tâm là vấn đề đảm bảo nguồn hàng liên tục. Do vị trí đặt NMLD Dung Quất có những yếu tố đặc biệt về mặt địa Ä‘iểm nên vào thời gian cao Ä‘iểm của mùa bão, các tàu (kể cả cấp dầu thô lẫn lấy sản phẩm từ NMLD Dung Quất) sẽ không thể cập bến để làm hàng. NhÆ° vậy không chỉ nhà máy có nguy cÆ¡ tồn đọng sản phẩm mà cả các đầu mối kinh doanh xăng dầu cÅ©ng sẽ bị Ä‘á»™ng trong phạm vi nhất định trong quá trình lấy hàng. Đó là chÆ°a kể tá»›i chuyện cảng xuất sản phẩm của NMLD Dung Quất chỉ cập được tàu 5.000 tấn nên việc cân đối nguồn hàng, thời gian giao hàng nếu không ăn khá»›p sẽ dẫn tá»›i việc tàu của các đầu mối tiêu thụ xăng dầu phải “ăn chá»±c, nằm chờ” để lấy hàng, làm gia tăng chi phí, dẫn tá»›i giá bán sẽ phải Ä‘á»™i lên nếu doanh nghiệp đầu mối không muốn bị lá»—.

Vá»›i 29,8 tá»· USD dá»± kiến sẽ ná»™p vào ngân sách nhà nÆ°á»›c trong suốt quãng đời 25 năm vận hành nhà máy nhÆ° tính toán của phía chủ đầu tÆ° khi báo cáo trÆ°á»›c Quốc há»™i má»›i Ä‘ây, NMLD Dung Quất có thể làm hài lòng nhiều người. Tuy nhiên cần phải nhắc rằng, Ä‘ây chỉ là phần thu há»™ cho ngân sách của NMLD mà thôi, bởi dù xăng dầu được sản xuất tại Việt Nam thì vẫn phải ná»™p thuế nhập khẩu nhÆ° xăng dầu ngoại theo mức được quy định. Tức là nếu dầu thô khai thác được ở các mỏ trong nÆ°á»›c nhÆ° Bạch Hổ, được Ä‘Æ°a vào sản xuất xăng dầu ở NMLD Dung Quất thì xăng dầu “ná»™i” vẫn phải chịu cả thuế xuất khẩu dầu thô lẫn thuế nhập khẩu xăng dầu trÆ°á»›c khi đến tay người tiêu dùng ná»™i địa.

Nguồn: DDDN