Nếu có và nếu được quyền trao giải thưởng “phát ngôn ấn tượng nhất trong tuần”, tuần này, cá nhân người viết xin mạnh dạn đề xuất nên dành cho Chủ tịch Tập Ä‘oàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) Bùi Ngọc Bảo, vá»›i khẳng định “giá cả xăng dầu là minh bạch nhất trong tất cả các loại hàng hiện nay”, khi chủ trì họp báo ra mắt Hiệp há»™i Xăng dầu Việt Nam (VINPA) vừa diá»…n ra tại Hà Ná»™i.

Giá xăng dầu có minh bạch thật hay không, hãy hỏi ý kiến các cÆ¡ quan truyền thông và dÆ° luận xã há»™i. Mà nếu thật sá»± “minh bạch” má»™t cách “vô đối” nhÆ° vậy, Petrolimex có cần trao cho VINPA chức năng là cầu nối giữa doanh nghiệp, người tiêu dùng và cÆ¡ quan quản lý nhằm góp phần minh bạch hóa giá xăng dầu? 

Ảnh MH

NhÆ°ng trÆ°á»›c hết, hãy nghe cho hết lý giải của người đứng đầu Petrolimex về sá»± “minh bạch nhất” này. Theo ông Bảo: “Xăng dầu trong nÆ°á»›c bị cuốn theo thứ chúng ta không Ä‘ánh giá và phân tích được chính là giá thế giá»›i”.

Câu nói Ä‘ó sẽ là chấp nhận được, hay cứ tạm được chấp nhận, nếu ông Bảo phát ngôn vào khoảng 10 năm trÆ°á»›c, khi mà Internet chÆ°a phổ cập và người dân trong nÆ°á»›c cÅ©ng không có thói “lÆ°á»›t mạng” nhÆ° bây giờ. Giá xăng dầu thế giá»›i sáng nay ra sao, chiều nay thế nào, so vá»›i tuần trÆ°á»›c hay chỉ má»™t ngày trÆ°á»›c là tăng giảm bao nhiêu, dá»± báo tuần sau sẽ ra sao… Tất cả đều được cập nhật khá chi tiết trên rất nhiều trang thông tin Ä‘iện tá»­ ngay trong nÆ°á»›c chứ không cần phải của thế giá»›i. Chỉ số chứng khoán Mỹ lên hay xuống có tác Ä‘á»™ng rất quan trọng của giá xăng dầu, Ä‘ó là má»™t bằng chứng cho sá»± minh bạch của loại hàng hóa này. Nếu Ä‘ã xác định “trong quá trình há»™i nhập, xăng dầu trong nÆ°á»›c phải mua theo giá thế giá»›i” và “Việt Nam phải chấp nhận cuá»™c chÆ¡i quốc tế”, thì có nghÄ©a “người ta” lên, “ông” cÅ©ng phải lên và ngược lại. NhÆ° thị trường trong nÆ°á»›c thì không thế. “Người ta” xuống, “ông” không muốn xuống và quyết không xuống – Ä‘iều quá quen thuá»™c ở thị trường bán lẻ trong nÆ°á»›c – vá»›i đủ lý do Ä‘Æ°a ra: thời gian tính giá chÆ°a đến, bù lá»— chÆ°a xong… Có ai được quyền kiểm tra mức lá»— của các doanh nghiệp phân phối và kinh doanh xăng dầu bán lẻ trong nÆ°á»›c hay không, hay chỉ là từ báo cáo của chính các doanh nghiệp này? Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng không biết, Bá»™ Tài chính cÅ©ng không biết; bằng chứng là trong các cuá»™c họp có mở rá»™ng vá»›i giá»›i truyền thông thời gian qua, cả 2 Bá»™ này, nhất là Bá»™ Tài chính đều yêu cầu các doanh nghiệp phải minh bạch về giá nhập, giá bán ở má»—i thời Ä‘iểm cụ thể, từ Ä‘ó má»›i tính ra được lá»— lãi. 

Quy luật thông thường trong kinh doanh có tăng thì phải có giảm. Thế nhÆ°ng, có lẽ thị trường xăng dầu bán lẻ trong nÆ°á»›c không nằm trong quy luật Ä‘ó: giá bán lẻ quốc tế nhúc nhích má»™t chút là trong nÆ°á»›c tăng ngay, còn giảm thì.... Theo quy định tại Nghị định 84/2009/NĐ-CP của Chính phủ (quy định việc Ä‘iều chỉnh tăng giá bán lẻ xăng dầu) thì giá bán lẻ xăng dầu được hình thành từ giá cÆ¡ sở trong khoảng thời gian 30 ngày. Giá cÆ¡ sở được tính bằng giá mua tại cảng, cá»™ng các khoản thuế và phí, chi phí lÆ°u thông, dá»± trữ, lợi nhuận định mức. 

Tuy vậy, trong tất cả những đợt Ä‘iều chỉnh giá gần Ä‘ây, chÆ°a má»™t lần nào mốc 30 ngày được tuân thủ. Má»—i lần đề xuất Ä‘iều chỉnh tăng giá (và gần nhÆ° lần nào cÅ©ng được chấp thuận), các doanh nghiệp đầu mối nhập khẩu xăng dầu lại lấy ngày có mức giá cao gần nhất để tính giá cÆ¡ sở và chu kỳ tính giá trung bình chỉ 10 ngày. Cứ cho Ä‘ó là cách tính toán của nhà kinh doanh: Đầu vào tăng thì đầu ra phải tăng, Ä‘ó má»›i là thá»±c sá»± nằm dÆ°á»›i sá»± Ä‘iều tiết của thị trường và linh hoạt theo thị trường, chứ không có cứng nhắc theo ngày giờ gì cả. Cứ cho lý luận Ä‘ó là được Ä‘i. Vậy khi giá đầu vào hạ thì sao? 

TrÆ°á»›c Ä‘ây khi giá thế giá»›i biến Ä‘á»™ng tăng, theo thông lệ 10 ngày, doanh nghiệp đầu mối ngay lập tức gá»­i đăng ký Ä‘òi tăng giá lên liên Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng - Tài chính và có những Ä‘á»™ng thái tạo sức ép lên cÆ¡ quan quản lý: Giá thế giá»›i tăng cao, doanh nghiệp lá»— nặng, cắt giảm chi phí hoa hồng… Thế nhÆ°ng khi giá thế giá»›i xuống thấp (lấy ví dụ giai Ä‘oạn đầu quý IV/2012, giá quốc tế xuống thấp và kéo dài), doanh nghiệp vẫn im hÆ¡i lặng tiếng (Ä‘Æ°Æ¡ng nhiên, chẳng ai dại gì tá»± xin giảm lợi nhuận của mình), còn cÆ¡ quan quản lý cÅ©ng “trùm chăn ngủ kỹ”. Hẳn do doanh nghiệp chÆ°a “xin” thì chÆ°a “cho”? Hay các doanh nghiệp đầu mối vá»›i sá»± thống lÄ©nh của Petrolimex vẫn chÆ°a tính toán xong giá giảm cho hợp lý, cứ tính Ä‘ã, bá»™ chủ quản có hỏi thì trả lời: “Ä‘ang tính”, đợi ít hôm nữa (may ra) giá quốc tế tăng trở lại là vừa.

Hiện thị trường xăng dầu nÆ°á»›c ta có 13 doanh nghiệp đầu mối, trong Ä‘ó, riêng Petrolimex Ä‘ã chiếm tá»›i hÆ¡n 60% thị phần. Đã nắm được thị trường là có quyền chi phối giá cả. Khi doanh nghiệp thống lÄ©nh Petrolimex Ä‘iều chỉnh, các doanh nghiệp khác cÅ©ng phải Ä‘iều chỉnh. Nếu Petrolimex không có Ä‘á»™ng tÄ©nh, dám thá»­ doanh nghiệp nào tá»± tăng hay giảm? Đó là thá»±c tế của thị trường xăng dầu bán lẻ của nÆ°á»›c ta hiện nay. Minh bạch hay không, tá»± bạn đọc xem xét. Kinh nghiệm nhÆ° tại Singapore cho thấy, có doanh nghiệp tá»± ý tăng giá nhÆ°ng chỉ sau má»™t ngày không thấy các ông lá»›n Ä‘á»™ng tÄ©nh, họ buá»™c phải hạ giá về mức ban đầu. Bởi Ä‘ó là má»™t thị trường cạnh tranh sòng phẳng, ai cÅ©ng nhÆ° ai, chứ không có “ông Ä‘á»™c quyền” nào thống lÄ©nh được thị trường cả.

Và, đấy má»›i là minh bạch!

Nguồn tin: GD&TĐ