Theo chỉ đạo của Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ã gá»­i báo cáo Thủ tÆ°á»›ng việc kiểm tra làm rõ về tình hình kinh doanh xăng dầu những tháng đầu năm 2010 và Ä‘ánh giá thá»±c hiện Nghị định 84/2009/NĐ-CP (Nghị định 84) về kinh doanh xăng dầu theo cÆ¡ chế má»›i.

CôngThÆ°Æ¡ng -Tần suất Ä‘iều chỉnh không cao, giá bán không gây sốc

Theo kiểm tra của Tổ giám sát giá xăng dầu về tần suất Ä‘iều chỉnh trong 5 tháng qua (từ tháng 10/2009 đến hết tháng 2/2010) nhÆ° sau: TrÆ°á»›c ngày 15/12/2009: có 2 lần Ä‘iều chỉnh, má»—i lần cách nhau tối thiểu 20 ngày, Ä‘úng theo quy định của Nghị định 55/2007/NĐ-CP (thời Ä‘iểm này Nghị định 55 còn hiệu lá»±c- PV). Sau ngày 15/12/2009 đến hết tháng 2/2020, mặt hàng xăng Ä‘iều chỉnh 3 lần (1 lần giảm, 2 lần tăng); dầu diezel và mazut 3 lần tăng; dầu hỏa 1 lần tăng. Khoảng cách Ä‘iều chỉnh đều trên 30 ngày, trong khi Nghị định 84 cho phép Ä‘iều chỉnh trong vòng 10 ngày.

So sánh vá»›i số lần Ä‘iều chỉnh giá bán xăng dầu trong năm 2008 là 15 lần (tần suất 1,25 lần/tháng) và 9 tháng đầu năm 2009 là 13 lần (1,44 lần/tháng), Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ánh giá tần suất Ä‘iều chỉnh giá trong thời gian qua là bình thường, chỉ 1 lần/tháng.

Đánh giá về mức Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cho biết: mức Ä‘iều chỉnh giá má»—i lần không lá»›n nhÆ° những năm 2008 và đầu năm 2009, nhất là từ khi thá»±c hiện theo Nghị định 84. Tá»· lệ thá»±c tế Ä‘iều chỉnh đều trong phạm vi cho phép quy định của Nghị định 84. Ví dụ đối vá»›i mặt hàng xăng, trÆ°á»›c Ä‘ây mức Ä‘iều chỉnh má»—i lần thường thấp nhất là 500 đồng/lít và cao nhất lên tá»›i 4.500 đồng/lít. NhÆ°ng kể từ khi thá»±c hiện Nghị định 84, DN chỉ Ä‘iều chỉnh ở mức rất thấp, từ 450 đến 590 đồng/lít.

Petrolimex không lÅ©ng Ä‘oạn thị trường

Vừa qua, trên má»™t số phÆ°Æ¡ng tiện thông tin đại chúng Ä‘Æ°a tin, phân tích và bình luận về thị trường xăng dầu (có Ä‘Æ°a ý kiến má»™t số nhà nghiên cứu) cho rằng, không nên để cho DN tá»± định giá và vá»›i thị phần trên 60% của Tổng công ty Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex) thì quyền định giá do DN này dẫn dắt, dẫn đến triệt tiêu tính cạnh tranh, không có lợi cho người tiêu dùng… từ Ä‘ó kiến nghị Nhà nÆ°á»›c nên giám sát, cần tăng tính cạnh tranh trên thị trường… Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng trả lời, thông tin trên là thiếu chính xác, vì vá»›i cÆ¡ chế quản lý giá xăng dầu hiện nay, thÆ°Æ¡ng nhân kinh doanh xăng dầu đầu mối được tá»± quyết định giá nhÆ°ng theo nguyên tắc, phÆ°Æ¡ng pháp, mức tăng (giảm), quy trình… do Nhà nÆ°á»›c quy định tại Nghị định 84 và được sá»± giám sát của cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c là Bá»™ Tài chính và Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng. HÆ¡n nữa, cho đến nay, các thÆ°Æ¡ng nhân đều là DN nhà nÆ°á»›c và thá»±c tế Ä‘ã chứng minh là vào những lúc khó khăn nhất Ä‘ã có ý thức chính trị, chấp hành tốt chỉ đạo của Chính phủ nên không thể có chuyện DN chỉ nghÄ© đến lợi nhuận Ä‘Æ¡n thuần mà bỏ qua lợi ích Nhà nÆ°á»›c và người tiêu dùng… CÅ©ng vì cÆ¡ chế giám sát chặt chẽ này mà không có chuyện Petrolimex “dẫn dắt” hay lÅ©ng Ä‘oạn thị trường muốn tăng nhanh, giảm chậm được.

Hành lang pháp lý Nghị định 84 rõ ràng!

Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Ä‘ánh giá, hành lang pháp lý của Nghị định 84 rất rõ ràng, Nghị định tiếp tục thể hiện sá»± kiên định chuyển sang cÆ¡ chế thị trường của Chính phủ trong Ä‘iều hành xăng dầu. Qua theo dõi cho thấy, giá bán trong nÆ°á»›c Ä‘ã bắt dịp xu hÆ°á»›ng diá»…n biến giá thế giá»›i; tạo hành lang pháp lý rõ ràng hÆ¡n, giúp DN kinh doanh xăng dầu đầu mối tá»± quyết và tá»± chịu trách nhiệm cao hÆ¡n vá»›i quyết định giá của mình trÆ°á»›c cÆ¡ quan nhà nÆ°á»›c, trÆ°á»›c xã há»™i. Các DN đầu mối Ä‘ã thá»±c hiện việc Ä‘iều chỉnh giá theo Ä‘úng quy định pháp luật. Việc Ä‘iều chỉnh không quá dày, mức Ä‘iều chỉnh không gây sốc, các DN kinh doanh xăng dầu đầu mối chủ Ä‘á»™ng bảo đảm nguồn hàng, dá»± trữ lÆ°u thông, cung ứng kịp thời cho thị trường ná»™i địa.

Đặc biệt, vá»›i nguyên tắc quản lý giá bán xăng dầu theo Nghị định 84, cÆ¡ chế quản lý Ä‘ã tiến má»™t bÆ°á»›c, chuyển phÆ°Æ¡ng thức giám sát chuyển sá»± giám sát của Liên bá»™ Tài chính- Công ThÆ°Æ¡ng từ “tiền kiểm” sang “hậu kiểm” gần nhÆ° triệt tiêu được hiện tượng đầu cÆ¡, găm hàng, tạo nhu cầu áo trÆ°á»›c má»—i lần Ä‘iều chỉnh giá bán, góp phần ổn định thị trường xăng dầu trong nÆ°á»›c. Thậm chí, mặc dù theo quy định, giá bán được Ä‘iều chỉnh vá»›i khoảng cách 10 ngày/lần nhÆ°ng để ổn định thị trường có lúc kinh doanh tạm thời chịu lá»— nhÆ°ng DN vẫn chÆ°a Ä‘iều chỉnh giá, không nhÆ° má»™t số thông tin về việc DN “lạm quyền”, “trục lợi”…

Vì thế, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng kiến nghị vá»›i Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ: kiên quyết Ä‘iều hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế thị trường, có sá»± quản lý của nhà nÆ°á»›c Ä‘ã được quy định tại Nghị định 84/2009/NĐ-CP.

Thuế, phí vẫn chiếm tá»· lệ cao trong giá bán

Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng nêu lên những tồn tại khi thá»±c hiện Nghị định 84, Ä‘ó là trong cÆ¡ cấu giá bán hiện nay, chÆ°a kể khoản thu quỹ bình ổn giá, các loại thuế, phí (thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế VAT, phí xăng dầu) chiếm má»™t tỉ lệ lá»›n, khoảng 35% đối vá»›i mặt hàng xăng và gần 30% đối vá»›i các mặt hàng dầu. Nếu cân bằng lợi ích của Nhà nÆ°á»›c vá»›i kiểm soát lạm phát, lợi ích của người tiêu dùng, có thể Ä‘iều chỉnh theo thẩm quyền hoặc kiến nghị Chính phủ nếu vượt thẩm quyền tỉ lệ các khoản thu này để có cÆ¡ há»™i Ä‘Æ°a mặt bằng giá xăng dầu xuống thấp hÆ¡n.

Theo quy định hiện hành, việc trích quỹ bình ổn giá được tiến hành thường xuyên khi giá biến Ä‘á»™ng dÆ°á»›i 7%, vá»›i mức trích cố định 300 đồng/lít,kg trên lượng bán ra được kết cấu trong giá bán xăng dầu. Tuy nhiên, cần phải tính toán việc trích lập để khống chế quy mô của Quỹ, trong trường hợp Æ°u tiên kiềm chế lạm pháp, có thể tạm dừng trích quỹ này tạo cÆ¡ há»™i cho DN Ä‘Æ°a mặt bằng giá xuống thấp.

Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng thừa nhận, cả cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c và DN chÆ°a chủ Ä‘á»™ng tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền để các cÆ¡ quan hoạch định, giám sát chính sách vÄ© mô ở các lÄ©nh vá»±c khác (tài chính- tiền tệ, giao thông, xây dá»±ng…), báo giá»›i, cá»™ng đồng DN và người tiêu dùng hiểu rõ hÆ¡n cÆ¡ chế và quá trình Ä‘iều hành giá xăng dầu theo cÆ¡ chế, dẫn đến sá»± hiểu lầm, suy Ä‘oán chÆ°a chính xác về số lần Ä‘iều chỉnh, cÆ¡ cấu giá bán, kết quả giám sát của Liên bá»™ Tài chính- Công ThÆ°Æ¡ng…Có lúc, DN chọn thời Ä‘iểm Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu (nhÆ° ngày 21/2 vừa qua), theo quy định là không sai, nhÆ°ng không phù hợp vá»›i tập quán, thói quen, tâm lý của người tiêu dùng nên không tạo được sá»± đồng thuần của dÆ° luận xã há»™i.

Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng cho biết, thời gian tá»›i sẽ chủ Ä‘á»™ng thông tin đến báo chí. Theo Ä‘ó từ 8/3, trên các ấn phẩm định kỳ là bản tin “Thị trường”, bản tin “Giá cả thị trường vật tÆ°” sẽ chính thức công bố giá xăng dầu (giá platt’s Singapore), bảng tính giá cÆ¡ sở theo quy định của Nghị định 84 để giúp DN, người tiêu dùng, giá»›i nghiên cứu và các cÆ¡ quan hoạch định chính sách.

Baocongthuong