TS Phan Minh Ngọc cho rằng nhà máy Lọc dầu Dung Quất Ä‘ã có cả má»™t lá»™ trình nhiều năm để có những biện pháp đối phó khi thuế nhập khẩu sản phẩm xăng dầu từ má»™t số nÆ°á»›c và khu vá»±c được xóa bỏ hoặc hạ thấp nhÆ°ng họ Ä‘ã không quyết tâm thá»±c hiện.

Hiện nay báo chí đồng loạt Ä‘Æ°a tin Nhà máy lọc dầu Dung Quất đứng trÆ°á»›c nguy cÆ¡ phải Ä‘óng cá»­a hoặc giảm công suất do tồn kho lá»›n.

Theo Ä‘ó, PetroVietnam – công ty mẹ của Dung Quất - được cho là Ä‘ã nói rằng từ đầu năm 2016 thuế nhập khẩu xăng từ các nÆ°á»›c trong khu vá»±c ASEAN giảm từ 20% về 10% và thuế nhập khẩu diesel giảm về 0% theo lá»™ trình Ä‘ã định sẵn. Ngoài ra, thuế nhập khẩu vá»›i sản phẩm xăng từ Hàn Quốc cÅ©ng được Ä‘Æ°a về mức 10% theo biểu thuế nhập khẩu Æ°u Ä‘ãi đặc biệt của hiệp định thÆ°Æ¡ng mại tá»± do Việt Nam - Hàn Quốc.

Trong khi Ä‘ó, sản phẩm xăng dầu sản xuất tại Nhà máy lọc dầu Dung Quất bán ra thị trường ná»™i địa phải ná»™p Ä‘iều tiết dá»±a trên thuế suất thuế nhập khẩu chung và mức thuế họ Ä‘ang chịu là 20%, dẫn đến sản phẩm của Dung Quất khó cạnh tranh vá»›i sản phẩm nhập khẩu.

Tuy nhiên có má»™t số sá»± thật khác vá»›i lời trần tình bên trên của Petro Vietnam, nếu quả họ có nói nhÆ° thế.

Sá»± thật thứ nhất, về mức thuế Æ°u Ä‘ãi đặc biệt áp dụng cho xăng nhập khẩu từ khu vá»±c ASEAN, theo biểu thuế nhập khẩu Æ°u Ä‘ãi đặc biệt của Việt Nam để thá»±c hiện Hiệp định thÆ°Æ¡ng mại hàng hóa ASEAN (ATIGA) giai Ä‘oạn 2012-2014 và 2015-2018 được ban hành tÆ°Æ¡ng ứng trong Thông tÆ° số 161/2011/TT-BTC ngày 17/11/2011 và Thông tÆ° số 165/2014/TT-BTC ngày 14/11/2014 thì mặt hàng xăng Ä‘á»™ng cÆ¡ được phân loại dÆ°á»›i các mã số HS từ 27101211 đến 27101216, bao gồm các loại xăng RON 90, 97, hoặc loại khác, có hoặc không pha chì đều chịu chung má»™t thuế suất là 20% từ năm ít nhất là từ năm 2012 đến 2018.

Ngoài xăng Ä‘á»™ng cÆ¡ chịu thuế suất 20%, thì chỉ có xăng máy bay, vá»›i mã số HS 27101220, là mặt hàng được hưởng thuế Æ°u Ä‘ãi đặc biệt 10% từ năm 2015 đến năm 2018. Dẫu vậy, PetroVietnam cÅ©ng chỉ Ä‘úng má»™t ná»­a về mức thuế 10% này, vì mức thuế này có hiệu lá»±c ít nhất là từ năm 2012 (theo Thông tÆ° 161/2011/TT-BTC ngày 17/11/2011), chứ không phải 2016, để mà nói rằng Lọc dầu Dung Quất bây giờ má»›i bị ảnh hưởng bởi giảm thuế nhập khẩu cho khu vá»±c ASEAN.

NhÆ° vậy, PetroVietnam Ä‘ã không hoàn toàn Ä‘úng (hay báo chí trích dẫn PetroVietnam không chính xác?) khi nói rằng thuế nhập khẩu xăng dầu từ các nÆ°á»›c trong khu vá»±c ASEAN giảm từ 20% về 10%.

Chính xác ra thì phải nói chỉ có mặt hàng xăng máy bay là được giảm thuế về 10% (và Ä‘ã giảm từ 2012), chứ không thể nói chung chung, lập lờ nhÆ° trên, dá»… gây ra ngá»™ nhận cho công luận rằng tất cả các mặt hàng xăng nhập khẩu từ ASEAN đều được hưởng thuế nhập khẩu 10%, gây thiệt hại cho Lọc dầu Dung Quất khi nó phải chịu thuế là 20%.

Tuy vậy, sá»± thật thứ hai, có liên quan vá»›i sá»± thật thứ nhất, và trái vá»›i trần tình của Petro Vietnam là, mức thuế nhập khẩu Æ°u Ä‘ãi thông thường (tối huệ quốc, MFN) cÅ©ng Ä‘ang ở mức tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i mức thuế nhập khẩu Æ°u Ä‘ãi đặc biệt ATIGA, tức là 20% vá»›i xăng Ä‘á»™ng cÆ¡, và 10% vá»›i xăng máy bay, theo tra cứu biểu thuế trên trang chủ của Tổng cục Hải quan.

Nếu theo cÆ¡ chế áp dụng cho Lọc dầu Dung Quất là họ sẽ chịu thuế Ä‘iều tiết tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i thuế MFN thì có nghÄ©a là họ cÅ©ng chỉ Ä‘ang phải trả mức thuế bằng vá»›i mức thuế Æ°u Ä‘ãi đặc biệt ATIGA mà thôi. Chứ ở Ä‘ây không hề có chuyện họ Ä‘ang bị đối xá»­ bất công, thiệt thòi về mức thuế Ä‘iều tiết áp dụng cho họ cao hÆ¡n mức thuế Æ°u Ä‘ãi đặc biệt cho nhập khẩu xăng từ ASEAN.

Sá»± thật thứ ba, về mức thuế nhập khẩu Æ°u Ä‘ãi đặc biệt cho diesel, cÅ©ng theo 2 Thông tÆ° trên, mức thuế nhập khẩu Æ°u Ä‘ãi đặc biệt cho nhập khẩu sản phẩm này từ ASEAN là 5% (chứ không phải là 20%) trong giai Ä‘oạn 2012-2015 và giảm xuống còn 0% từ năm 2016. Hiện, mức thuế MFN, và tức là cho Lọc dầu Dung Quất, áp lên sản phẩm diesel Ä‘ang là 10%.

Quả là Lọc dầu Dung Quất Ä‘ang gặp bất lợi khi diesel nhập khẩu từ ASEAN không bị chịu thuế (0%) trong khi họ vẫn bị tính thuế Ä‘iều tiết 10%. NhÆ°ng cÅ©ng cần lÆ°u ý rằng họ Ä‘ã có cả má»™t lá»™ trình vài năm, ít nhất từ 2012, để chuẩn bị và đối phó vá»›i tình trạng “bất công” này, vì thuế nhập khẩu diesel không phải là bị giảm Ä‘á»™t ngá»™t, từ 10% (theo MFN) xuống ngay 0%, mà có lá»™ trình, giảm còn 5% từ 2012 đến 2015, sau Ä‘ó má»›i là 0% từ năm nay.

Đã có lá»™ trình nhiều năm rồi mà nhà máy này không biết làm thế nào để đối phó, cạnh tranh má»™t cách thành công được vá»›i hàng nhập khẩu thì thiết nghÄ© là cÅ©ng nên để thị trường trừng phạt họ, chứ không nên bao bọc bằng cách thêm các cÆ¡ chế Æ°u Ä‘ãi bên cạnh hàng loạt Æ°u Ä‘ãi nhÆ° hiện nay nữa.

Sá»± thật thứ tÆ° về cÆ¡ cấu nguồn nhập khẩu xăng dầu, không phải tất cả xăng dầu đều được nhập khẩu từ ASEAN hay Hàn Quốc. Theo số liệu thống kê xuất nhập khẩu của UN Comtrade, Việt Nam nhập khẩu xăng Ä‘á»™ng cÆ¡ (vá»›i mã HS 271012) vá»›i tổng khối lượng là 2,42 triệu tấn năm 2014 (chÆ°a có số liệu năm 2015).

Trong số này, nhập khẩu từ ASEAN (Singapore, Malaysia, Thái Lan và Myanmar) là 1,71 triệu tấn, và từ Hàn Quốc là 208 nghìn tấn. Tuy tá»· trọng của ASEAN chiếm đến 70,7% tổng nhập khẩu mặt hàng này của Việt Nam nhÆ°ng do thuế suất nhập khẩu từ ASEAN cho mặt hàng xăng Ä‘á»™ng cÆ¡ vẫn là 20%, bằng vá»›i thuế Ä‘iều tiết áp dụng cho nhà máy Dung Quất nên nhập khẩu xăng Ä‘á»™ng cÆ¡ từ ASEAN dù có lá»›n hÆ¡n thế nữa cÅ©ng không tác Ä‘á»™ng tiêu cá»±c lên nhà máy.

Trong khi Ä‘ó, tuy nhập khẩu xăng Ä‘á»™ng cÆ¡ từ Hàn Quốc được hưởng thuế Æ°u Ä‘ãi đặc biệt là 10% theo Hiệp định thÆ°Æ¡ng mại tá»± do Việt Nam Hàn Quốc (Ä‘úng nhÆ° Petro Vietnam trần tình), nhÆ°ng tiếc là tá»· trọng nhập khẩu mặt hàng này từ Hàn Quốc chỉ ở mức khá khiêm tốn, 8,6%, không đến mức trở thành mối Ä‘e dọa sống còn cho Lọc dầu Dung Quất.

HÆ¡n nữa, về nguyên tắc, nếu áp dụng mức thuế Æ°u Ä‘ãi đặc biệt 10% này cho nhà máy (thay vì mức MFN hay ATIGA là 20% nhÆ° nói ở trên) thì tá»± nhiên họ lại được hưởng lợi má»™t cách quá Ä‘áng, không có cÆ¡ sở, khi Ä‘a phần sản phẩm nhập khẩu vẫn phải chịu thuế suất 20%.

Vá»›i mặt hàng xăng máy bay và diesel, tiếc là UN Comtrade không báo cáo số liệu để ta có thể phân tích cÆ¡ cấu nhập khẩu tÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° trên, nhÆ°ng chắc chắn rằng nhập khẩu các sản phẩm này từ các khu vá»±c/quốc gia được Æ°u Ä‘ãi đặc biệt (ATIGA và Hàn Quốc) chỉ chiếm má»™t phần, nếu có, trong tổng lượng nhập khẩu các sản phẩm này của Việt Nam.

Bởi thế, cùng má»™t logic nhÆ° trên, không thể áp dụng các mức thuế Æ°u Ä‘ãi đặc biệt này cho nhà máy Dung Quất khi phần nhập khẩu từ các khu vá»±c và quốc gia khác vẫn phải chịu thuế Æ°u Ä‘ãi MFN thông thường.

Tóm lại, nhà máy Lọc dầu Dung Quất Ä‘ã có cả má»™t lá»™ trình nhiều năm để có những biện pháp đối phó khi thuế nhập khẩu sản phẩm xăng dầu từ má»™t số nÆ°á»›c và khu vá»±c được xóa bỏ hoặc hạ thấp nhÆ°ng họ Ä‘ã không quyết tâm thá»±c hiện.

HÆ¡n nữa, tá»· trọng nhập khẩu từ các nÆ°á»›c/khu vá»±c được Æ°u Ä‘ãi về thuế so vá»›i mức thuế Ä‘iều tiết mà Dung Quất Ä‘ang được hưởng không phải là quá lá»›n nên càng không vì việc PetroVietnam “đến hẹn lại lên” kêu ca liên tục từ năm này sang năm khác mà Chính phủ nên nhượng bá»™ bằng cách hạ thuế Ä‘iều tiết cho họ má»™t cách không thỏa Ä‘áng.

Bài viết thể hiện quan Ä‘iểm riêng của tác giả, TS. Phan Minh Ngọc, hiện là Phó giám đốc nghiên cứu doanh nghiệp của Ngân hàng Sumitomo Mitsui (SMBC) chi nhánh Singapore.

Nguồn tin: CafeF