Đóng góp lá»›n vào ngân sách nhà nÆ°á»›c, các khoản thu từ dầu thô luôn chiếm trên 21% tổng thu ngân sách trong suốt 10 năm từ năm 2000-2010, theo các con số thống kê được công bố. Tuy vậy, má»™t số khoản thu trong ngành công nghiệp khai thác dầu khí được cho là vẫn còn tồn tại những Ä‘iểm chÆ°a rõ ràng.

Báo cáo liên quan đến ngành khai khoáng do Phòng ThÆ°Æ¡ng mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) và Viện TÆ° vấn phát triển (CODE) đồng thá»±c hiện, vừa đề cập má»™t số phát hiện liên quan tá»›i nghÄ©a vụ tài chính của doanh nghiệp khai thác dầu khí trên thá»±c tế.

Cụ thể, theo quy định hiện hành của Luật Dầu khí, Tập Ä‘oàn Dầu khí Việt Nam (Petro Vietnam) có trách nhiệm cung cấp cÅ©ng nhÆ° thu má»™t khoản phí về mua, sá»­ dụng thông tin về dầu khí từ các doanh nghiệp thăm dò, khai thác dầu khí.

TrÆ°á»›c Ä‘ây, má»™t số hợp đồng đấu thầu thăm dò dầu khí Ä‘ã bao gồm cả khoản phí này vá»›i giá khoảng 200 nghìn USD/lô. Tuy nhiên, VCCI khẳng định hiện nay có những doanh nghiệp không phải chi trả khoản này.

Theo quy định, việc bán thông tin liên quan đến lô dầu khí được tiến hành trong quá trình Ä‘àm phán và được đề cập trong hợp đồng dầu khí. Thông thường những lô mà Petro Vietnam phải chi trả nhiều tiền thì má»›i thu phí, những lô phải chi phí ít và ở dạng khuyến khích đầu tÆ° thì không thu khoản phí này.

Và sá»± “không rõ ràng”, theo VCCI, là không có má»™t văn bản hay quy định công khai về việc quy định lô nào, dá»± án nào phải có nghÄ©a vụ chi trả khoản phí này.

TÆ°Æ¡ng tá»± là chuyện thu phí hoa hồng. Hiện nay, trong lÄ©nh vá»±c dầu khí ở Việt Nam vẫn áp dụng ba loại phí hoa hồng: hoa hồng chữ ký, hoa hồng phát hiện thÆ°Æ¡ng mại và hoa hồng sản xuất.

Phí hoa hồng chữ ký được doanh nghiệp thá»±c hiện ngay sau khi ký kết hợp đồng thăm dò, khai thác dầu khí. Phí hoa hồng phát hiện thÆ°Æ¡ng mại được thá»±c hiện khi doanh nghiệp thăm dò dầu khí phát hiện mỏ dầu có tính thÆ°Æ¡ng mại. Phí hoa hồng sản xuất được tính khi doanh nghiệp khai thác đạt tá»›i má»™t sản lượng nào Ä‘ó, thường khoảng 50 nghìn thùng/ngày.

“Nhìn chung, không có quy định cụ thể về giá»›i hạn mức giá các loại phí hoa hồng. Mức phí này được nhà thầu đề nghị trong khi đấu thầu đối vá»›i nÆ°á»›c chủ nhà. Tuy nhiên, nhiều lô dầu khí không được đấu thầu nên việc quy định và thu những khoản phí hoa hồng là thiếu rõ ràng”, báo cáo cho biết.

Trong khi phí hoa hồng chữ ký thông thường khoảng 5 triệu USD, phát hiện thÆ°Æ¡ng mại khoảng 10 triệu USD, sản xuất cÅ©ng khoảng 10 triệu USD, dẫn ý kiến của doanh nghiệp, Báo cáo cho rằng phí hoa hồng ở Việt Nam khá rẻ so vá»›i mặt bằng chung trên thế giá»›i.

Má»™t khoản khác là phí bảo vệ môi trường. Theo Nghị định số 63/2008 /NĐ-CP của Chính phủ về phí bảo vệ môi trường đối vá»›i khai thác khoáng sản (bao gồm cả dầu khí) thì các doanh nghiệp hoạt Ä‘á»™ng trong lÄ©nh vá»±c khai thác dầu khí phải ná»™p phí bảo vệ môi trường 100 nghìn đồng/thùng.

Tuy nhiên, nhiều dá»± án khai thác dầu khí không phải ná»™p phí bảo vệ môi trường mặc dù không phải dạng được khuyến khích đầu tÆ°. Việc quy định các dá»± án không phải ná»™p phí bảo vệ môi trường được thá»±c hiện bằng những văn bản công bố ná»™i bá»™ trong ngành dầu khí và Bá»™ Tài chính.

VCCI Æ°á»›c tính theo lý thuyết, phí bảo vệ môi trường đối vá»›i hoạt Ä‘á»™ng khai thác dầu khí trong năm 2009 lên tá»›i 1.600 tá»· đồng (khoảng 80 triệu USD). Tuy nhiên, các số liệu thống kê về nguồn thu cÅ©ng nhÆ° việc sá»­ dụng khoản thu này không được thể hiện trong các thống kê ngân sách nhà nÆ°á»›c, báo cáo lÆ°u ý.

Liên quan đến việc thu dọn các công trình cố định, thiết bị và phÆ°Æ¡ng tiện phục vụ dầu khí, theo Quyết định số 40/2007/QĐ-TTg ngày 21/3/2007 của Thủ tÆ°á»›ng Chính phủ, doanh nghiệp khai thác dầu khí phải ký quỹ má»™t khoản tiền để thu dọn dầu mỏ sau khai thác, mức trích ná»™p quỹ được tính dá»±a theo sản lượng khai thác hàng năm và có trách nhiệm gá»­i khoản tiền này vào má»™t tổ chức tín dụng có sinh lãi ở Việt Nam, tiền lãi phát sinh hàng năm được cá»™ng vào quỹ này.

Theo báo cáo tài chính của Công ty Tài chính Cổ phần Dầu khí (PVFC), Ä‘Æ¡n vị được giao quản lý quỹ thu dọn dầu mỏ, số dÆ° tính đến ngày 31/12/2009 là gần 1.314 tá»· đồng (tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng vá»›i khoảng 76,5 triệu Đô la Mỹ).

Hợp đồng số 1507/HDKT-DKVN giữa PVFC và Petro Vietnam nhận ủy thác “quỹ thu dọn mỏ” bằng USD áp mức lãi suất kỳ hạn 12 tháng bằng lãi suất công bố của Ngân hàng Công thÆ°Æ¡ng Việt Nam (Vietcombank) +0,75%/năm. Từ các thông tin này, báo cáo cho rằng có má»™t số Ä‘iểm thiếu rõ ràng trong việc quản lý số tiền gá»­i này.

Thứ nhất, PVFC là má»™t công ty con của Petro Vietnam nên việc PVFC được ủy thác quản lý quỹ này có vẻ thiếu phù hợp so vá»›i tinh thần của Quyết định số 40/2007/QĐ-TTg. Trong Ä‘ó, số tiền ký quỹ phải được gá»­i ở má»™t bên thứ ba.

Thứ hai, PVFC chỉ tính mức lãi suất có thời hạn là 12 tháng, trong khi việc thu dọn mỏ thường được tiến hành trong nhiều năm. Do vậy, nếu thời hạn gá»­i lâu hÆ¡n thì mức lãi suất sẽ cao hÆ¡n.

Thứ ba, lãi suất mà Petro Vietnam tính cho quỹ thu dọn mỏ không được công bố. Điều này rất khó để đảm bảo rằng mức lãi suất mà PVFC trả cho Petro Vietnam được tính trá»±c tiếp vào quỹ thu dọn mỏ.

Và cuối cùng, PVFC trả mức lãi suất cao hÆ¡n cả mức lãi suất chuẩn là 0,75%/năm. Vậy Ä‘âu là nguyên nhân cho mức lãi suất cao này? Liệu có việc số tiền ký quỹ này được Ä‘em sá»­ dụng vá»›i mục Ä‘ích khác, báo cáo đặt câu hỏi.

CÅ©ng theo các cÆ¡ quan thá»±c hiện báo cáo, việc sá»­ dụng, quản lý số tiền nói trên còn nhiều Ä‘iểm thiếu minh bạch, có nguyên nhân từ việc soạn thảo hÆ°á»›ng dẫn thi hành Quyết định số 40/2007/QĐ-TTg, được giao cho Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng và Bá»™ Tài chính, nhÆ°ng tính đến nay, văn bản hÆ°á»›ng dẫn này vẫn chÆ°a ra đời.

Nguồn: Vneconomy