Bản thông cáo ngày 25/10 do Chánh văn phòng Bá»™ Tài chính, Nguyá»…n Đức Chi ký nhấn mạnh: "Giá cÆ¡ sở của các loại xăng, dầu làm căn cứ để xem xét giá bán ở trong nÆ°á»›c tính tại thời Ä‘iểm ngày 25/10/2011 phải được tính giá Platt Singapore bình quân 30 ngày (từ ngày 25/9/2011 đến ngày 24/10/2011), không phải theo giá chào bán tại má»™t thời Ä‘iểm má»™t vài ngày để làm căn cứ tính toán giá xăng dầu trÆ°á»›c khi Ä‘iều chỉnh".

 

Không có bất cứ Ä‘iểm sai sót nào ở Ä‘ây, tất cả đều theo Ä‘úng Nghị định 84 về cách tính giá cÆ¡ sở và quy định dá»± trữ lÆ°u thông. Tuy nhiên, bản thông cáo này chỉ có giá trị đối vá»›i thời Ä‘iểm ngày 25/10. Mức giá cÆ¡ sở tại thời Ä‘iểm ngày 25/10 theo nhÆ° công bố của Bá»™ Tài chính Ä‘úng là cao hÆ¡n giá bán hiện hành. Cụ thể nếu trừ khoản lợi nhuận định mức, tại thời Ä‘iểm ngày 25/10, giá xăng vẫn Ä‘ang lá»— 287 đồng/lít, giá dầu diesel Ä‘ang lãi 318 đồng/lít, dầu hỏa lãi 244 đồng/lít, mazut lãi 81 đồng/lít. Trên thá»±c tế nếu tính cả lợi nhuận định mức cho doanh nghiệp là 300 đồng/lít, hiện chỉ có mặt hàng dầu diesel lãi 18 đồng/lít. Căn cứ vào các con số này và căn cứ vào quy định của Nghị định 84, không ai có thể phủ nhận quyết định không giảm giá xăng dầu của Liên bá»™ Tài chính - Công ThÆ°Æ¡ng ngày 25/10 là Ä‘úng.

"Bản chất của cách lấy giá trị trung bình là thá»±c tế doanh nghiệp có thể lãi hoặc lá»— hÆ¡n so vá»›i giá cÆ¡ sở tính trên giá trị trung bình. Bởi vì trong 30 ngày Ä‘ó, giá xăng dầu thế giá»›i thay đổi liên tục, doanh nghiệp có thể thá»±c lãi nếu nhập được vào thời Ä‘iểm giá xuống thấp và cÅ©ng có thể lá»— nếu nhập Ä‘úng thời Ä‘iểm giá lên cao". TS Nguyá»…n Minh Phong,  (Viện nghiên cứu và phát triển KTXH Hà Ná»™i)

Tuy nhiên lấy tính toán giá cÆ¡ sở riêng ngày 25/10 để Ä‘ánh đồng vá»›i "thời Ä‘iểm hiện nay" nhÆ° Ä‘oạn khẳng định sau Ä‘ó của thông cáo thì rất khó thuyết phục. Sau khi Ä‘Æ°a ra tính toán giá cÆ¡ sở cho ngày 25/10, thông cáo của Bá»™ Tài chính tiếp tục: "Tại thời Ä‘iểm hiện nay, do giá cÆ¡ sở các mặt hàng xăng dầu đều Ä‘ang cao hÆ¡n giá bán hiện hành (trừ mặt hàng diesel) nên chÆ°a thể giảm giá bán lẻ mặt hàng xăng dầu trong nÆ°á»›c".  Sẽ thuyết phục hÆ¡n, nếu Bá»™ Tài chính công bố mức giá cÆ¡ sở theo cách tính nhÆ° vá»›i ngày 25/10, tại thời Ä‘iểm các ngày:  24/10, 23/10, 22/10... Nếu quả thá»±c giá cÆ¡ sở tại liên tiếp các ngày từ thời Ä‘iểm Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu gần nhất (10/10) đều cao hÆ¡n giá bán hiện hành thì sẽ không ai có quyền phản bác quyết định không giảm giá xăng dầu trong "thời Ä‘iểm hiện nay" của cÆ¡ quan quản lý.

 

Theo Nghị định 84, cho đến năm 2025, thÆ°Æ¡ng nhân kinh doanh xuất khẩu, nhập khẩu xăng dầu phải bảo đảm ổn định mức dá»± trữ lÆ°u thông xăng dầu tối thiểu bằng 30 ngày cung ứng cả về cÆ¡ cấu chủng loại, theo kế hoạch tiêu thụ được xác định hàng năm của thÆ°Æ¡ng nhân. Mức dá»± trữ lÆ°u thông tối thiểu 30 ngày cÅ©ng được áp dụng vá»›i thÆ°Æ¡ng nhân sản xuất xăng dầu có hệ thống phân phối trên thị trường trong nÆ°á»›c. Quy định này là cần thiết để đảm bảo an toàn cho hệ thống cung ứng xăng dầu. Vì quy định này, nên trong cách tính giá cÆ¡ sở của Nghị định 84, giá cÆ¡ sở phải được tính trên bình quân 30 ngày dá»± trữ lÆ°u thông.

NhÆ°ng nhÆ° các chuyên gia kinh tế Ä‘ã nhiều lần nhấn mạnh, giá cÆ¡ sở được tính bình quân 30 ngày là để đảm bảo cho quyền lợi của doanh nghiệp, gắn liền vá»›i trách nhiệm của họ phải dá»± trữ lÆ°u thông 30 ngày. Giá này không phản ánh thá»±c tế lãi lá»— của doanh nghiệp. Mặt khác, việc ấn định lấy giá Platt Singapore bình quân 30 ngày để tính giá cÆ¡ sở cÅ©ng gây nhiều băn khoăn. Tại sao lại là Singapore mà không phải thị trường khác, liệu Ä‘ây là giải pháp tối Æ°u cho các Ä‘Æ¡n vị nhập khẩu xăng dầu? Về phía 11 đầu mối nhập khẩu xăng dầu, cÆ¡ chế hiện hành có đảm bảo tính tích cá»±c của doanh nghiệp trong việc tìm kiếm thị trường tốt, cÅ©ng nhÆ° nắm bắt thông tin thị trường, nhập khẩu hàng hoá vào thời Ä‘iểm giá thế giá»›i tốt để nhập khẩu?