Khi thời hạn cho má»™t thỏa thuận giữa Iran và các cường quốc thế giá»›i về chÆ°Æ¡ng trình hạt nhân của Tehran Ä‘ã lá»›n dần, các nhà phân tích Ä‘ang tranh luận xung quanh các cÆ¡ há»™i cÅ©ng nhÆ° rủi ro có thể mở ra tại Iran, Trung Đông và xa hÆ¡n.

Đại diện đến từ Mỹ, Anh, Pháp, Đức, Nga và Trung Quốc (còn được gọi là P5 + 1) gặp nhau má»™t lần nữa vào hôm qua cùng vá»›i các quan chức Iran tại Lausanne, Thụy SÄ©, trong má»™t ná»— lá»±c để Ä‘àm phán má»™t thỏa thuận trÆ°á»›c thời hạn ná»­a Ä‘êm.

Đàm phán này diá»…n ra sau má»™t bế tắc kéo dài 12 năm giữa Há»™i đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và Iran sau cáo buá»™c quốc gia Hồi giáo Cá»™ng hòa này Ä‘ang ná»— lá»±c thiết kế xây dá»±ng má»™t kho vÅ© khí hạt nhân.

Nếu má»™t thỏa thuận đạt được trÆ°á»›c hạn chót , nó có thể mở đường cho má»™t loạt các lệnh cấm vận quốc tế áp đặt vào Iran được dỡ bỏ, mà trong Ä‘ó Ä‘ang hạn chế xuất khẩu dầu cÅ©ng nhÆ° gấy ra những tổn hại nghiêm cho nền kinh tế Iran.

Farouk Soussa, kinh tế trưởng khu vá»±c Trung Đông tại Citi nhận xét rằng nếu lệnh trừng phạt được dỡ bỏ, thì mật Ä‘á»™ dân số có nền giáo dục tốt và các cÆ¡ sở công nghiệp vững chắc có thể phát triển mạnh.

Ông Soussa cho biết ông Ä‘ã có nhiều buổi nói chuyện vá»›i khách hàng ở Dubai, những người Ä‘ang chờ đợi sá»± mở cá»­a của Iran và cho rằng quốc gia này có má»™t “cÆ¡ há»™i ồ ạt” trong khu vá»±c.

“Tôi nghÄ© rằng má»™t khi thị trường này mở cá»­a thì không chỉ Iran được hưởng lợi mà sẽ là cả khu vá»±c Trung Đông nói chung đặc biệt là Dubai, nÆ¡i mà tôi cho rẳng sẽ có nhiều công ty sẽ đặt trụ sở tại Ä‘ó để tìm kiếm cÆ¡ há»™i kinh doanh tại Iran… Tôi cÅ©ng cho rẳng Oman sẽ nhận được những ích lợi to lá»›n từ Ä‘iều này.”

Cơ hội ồ ạt

Iran was "absolutely desperate for a deal" from an economic point of view, Soussa added.

Từ quan Ä‘iểm kinh tế, ông Sousa nhận xét rằng Iran Ä‘ã “hầu nhÆ° tuyệt vọng để cò má»™t thỏa thuận.”

"Tin xấu ngày hôm nay có nghÄ©a là đồng Rial của Iran sẽ tiếp tục lao dốc…Những biện pháp trừng phạt Ä‘ang làm tê liệt và nó Ä‘ang thật sá»± làm tổn thÆ°Æ¡ng nền kinh tế Iran và Ä‘ang trở thành mối Ä‘e dọa hiện hữu đến thể chế chính trị tại Iran.”

Mặc dù các kỳ vọng cho má»™t thỏa thuận có thể làm sống lại nền kinh tế của Iran, vẫn còn có những nghi ngờ về khả năng má»™t thỏa thuận có thể đạt được trÆ°á»›c hạn chót,  vá»›i má»™t số quan chức nói rằng chỉ có 50-50 cÆ¡ há»™i thành công.

Mặc dù P5 + 1 thiết lập hạn chót Ä‘àm phán là đến nữa Ä‘êm thứ Ba, thì các Ä‘iều khoản chi tiết  trong hiệp Æ°á»›c không cần phải được hoàn thành cho đến ngày 30/06 tá»›i Ä‘ây.

Kết thúc không có hậu?

Có thể thấy trÆ°á»›c rằng, thỏa thuận tiềm năng Ä‘ang thu hút rất nhiều lời chỉ trích, đạc biệt trong bối cảnh bạo lá»±c bùng phát tại Yemen noi nhóm nổi dậy được cho là Ä‘ang nhẫn hậu thuẫn từ Iran, kiểm soát các khu vá»±c quan trọng của đất nÆ°á»›c, bất chấp các cuá»™c không kích do Saudi dẫn đầu Ä‘ang tấn công nhóm này.

Trong bối cảnh gia tăng căng thẳng tại Trung Đông, chủ yếu là tại các quốc gia Hồi giáo Sunni, nhÆ° là Saudi Arabia, cảm thấy bị “phản bá»™i” bởi các nÆ°á»›c phÆ°Æ¡ng Tây Ä‘ang ná»— lá»±c tìm kiếm 1 hiệp Æ°á»›c vá»›i quốc gia Hồi giáo Shiite Iran.

Bất kỳ niềm tin nào cho rằng hiệp Æ°á»›c này có thể tạo ra tính ổn định hÆ¡n trong khu vá»±c Trung Đông trong thời Ä‘iểm này là không Ä‘úng lúc.

"Có quan Ä‘iểm cho rằng má»™t hiệp Æ°á»›c sẽ có nghÄ©a là má»™t sá»± ấm lên của các mối quan hệ trên khắp khu vá»±c vùng Vịnh và rằng, má»™t cách Ä‘á»™t ngá»™t, sá»± kình địch giữa người Hồi giáo Sunni-Shia (chẳng hạn giữa Iran và Saudi Arabia) sẽ biến mất và cuối cùng mọi người sẽ bắt đầu má»™t cuá»™c sống hòa bình hạnh phúc. Tôi cho rằng quan Ä‘iểm này hoàn toàn sai lầm.”

Các cuá»™c Ä‘àm phán có thể dẫn đến việc người Saudi sẽ phát triển má»™t liên minh vá»›i Ai Cập và các nÆ°á»›c khác, trong ná»— lá»±c tạo ra má»™t mặt trận Hồi giáo Sunni Ä‘oàn kết trong bối cảnh sá»± gia tăng ảnh hưởng trong khu vá»±c của Iran.

"Vì vậy, thay vì Ä‘àm phán này có thể làm cho căng thẳng chính trị trong khu vá»±c giảm dần, tôi lại nghÄ© rằng má»™t hiệp Æ°á»›c nhÆ° vầy có thể  thởi bùng lên những bất an căng thẳng.”

Căng thẳng Mỹ-Israel

Israel là má»™t quốc gia lá»›n khác phản đối hiệp Æ°á»›c này, vì nÆ°á»›c Do Thái này tin rằng mình có thể đối mặt mối nguy hiểm an ninh do Iran luôn được xem là mối Ä‘e dọa lá»›n nhất của Tel Aviv.

Hôm thứ Ba, Thủ tÆ°á»›ng Israel Benyamin Netanyahu Ä‘ã tuyên bố:. "Người ta không thể hiểu rằng khi nào các lá»±c lượng há»— trợ của Iran tiếp tục xâm phạm lãnh thổ ở Yemen, ở Lausanne họ Ä‘ang nhắm mắt làm ngÆ¡ trÆ°á»›c hành Ä‘á»™ng xâm lăng này ... Israel sẽ không làm ngÆ¡ và chúng ta sẽ tiếp tục hành Ä‘á»™ng chống lại mọi mối Ä‘e dọa."

Ở Mỹ cÅ©ng vậy, các nhà lập pháp thuá»™c đảng Cá»™ng hòa Ä‘ang rất tức giận do má»™t quyết định dỡ bỏ trừng phạt Iran của Nhà Trắng có thể không cần thông qua Quốc há»™i.

Ben White, phóng viên kinh tế trưởng tại trang web chính trị Politico nói rằng bất kỳ thỏa thuận  nào đều có thể sẽ gây ra ảnh hưởng ná»™i bá»™ tại Mỹ.

"Các sảnh Israel ở Mỹ là rất mạnh mẽ và đảng Cá»™ng hòa không muốn được ở bên sai (nó) ... nói rằng Ä‘ây là má»™t việc xấu," ông nói. "Nếu có sá»± đối nghịch này vá»›i nó, nó sẽ là nguy hiểm về chính trị để Ä‘i ra trong lợi của nó."

Các nhóm vận Ä‘á»™ng hành lang của Israel tại Mỹ rất quyền lá»±c và người Cá»™ng hòa không mong muốn bị không còn được nhóm này quý mến… nói rằng Ä‘ây là má»™t thỏa thuận tồi. Nếu có má»™t sá»± đối nghịch, thì Ä‘ó sẽ là nguy hiểm về mặt chính trị sẽ xuất hiện.”

Nguồn: xangdau.net