Áp dụng Luáºt Cạnh tranh chống Ä‘á»™c quyá»n, thì vá»›i những doanh nghiệp (DN) có thị phần trên 30% thì phải bị chia nhá». Äồng nghÄ©a vá»›i việc Nhà nÆ°á»›c phải thiết láºp cÆ¡ chế cạnh tranh bằng cách chia nhá» Petrolimex để DN này không tiếp tục khống chế thị trÆ°á»ng.
Äây là ý kiến của TS Nguyá»…n Quang A tiếp sau cuá»™c đối thoại được coi là có phần "nặng lá»i" giữa Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính VÆ°Æ¡ng Äình Huệ vá»›i đại diện các DN đầu mối kinh doanh xăng dầu hôm 20.9.
Lúng túng trong Ä‘iá»u hành giá
Theo các chuyên gia kinh tế: Việc Ä‘iá»u hành thị trÆ°á»ng xăng dầu thá»i gian qua rÆ¡i vào bế tắc nhÆ° hiện nay có nguyên nhân chính là sá»± ná»a vá»i trong thá»±c hiện NÄ 84 vá» quản lý, kinh doanh xăng dầu. Việc có NÄ nhÆ°ng không thá»±c hiện theo NÄ, DN đổ lá»—i cho cÆ¡ quan quản lý; cÆ¡ quan quản lý lúng túng trong những thá»i Ä‘iểm Ä‘òi há»i phải Ä‘Æ°a ra quyết định; rút cuá»™c, NTD gánh chịu.
NÄ 84 cho phép DN được Ä‘iá»u chỉnh tăng giá trong trÆ°á»ng hợp các yếu tố cấu thành biến Ä‘á»™ng làm cho giá cÆ¡ sở tăng so vá»›i giá bán lẻ trong mức 7%, DN được tăng 7%; trÆ°á»ng hợp vượt 7-12%, thì DN được quyá»n tăng tăng 7%, cá»™ng thêm 60% của mức giá cÆ¡ sở tăng từ 7-12%, 40% còn lại sá» dụng Quỹ Bình ổn giá để bù đắp theo hÆ°á»›ng dẫn của Bá»™ Tài chính. Tuy nhiên, trong những thá»i Ä‘iểm nhạy cảm khi giá thế giá»›i tăng cao, vượt quá sức chịu Ä‘á»±ng của DN, Bá»™ Tài chính vẫn Ä‘á» nghị DN giữ ổn định giá bán.
NhÆ° váºy, việc Ä‘iá»u hành xăng dầu Ä‘ang cùng lúc đặt ra quá nhiá»u mục tiêu, nhÆ°ng Ä‘á»u bất khả thi. Muốn ổn định thị trÆ°á»ng xăng dầu nhÆ°ng bản thân luôn phụ thuá»™c vào nguồn cung và giá cả thế giá»›i; việc nháºp khẩu phụ thuá»™c phần lá»›n vào các DN đầu mối, trong khi lại chÆ°a tạo ra má»™t thị trÆ°á»ng minh bạch, bình đẳng. Là ngÆ°á»i theo dõi lâu năm lÄ©nh vá»±c giá, ông Nguyá»…n Tiến Thá»a - Cục trưởng Cục Quản lý giá (Bá»™ Tài chính) - cÅ©ng chua xót thừa nháºn: “Giá xăng dầu chÆ°a hoàn toàn được váºn hành theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng”.
Vì sao không cạnh tranh thá»±c sá»±?
Vấn đỠđặt ra đối vá»›i thị trÆ°á»ng xăng dầu hiện nay là bản thân việc thiết kế thị trÆ°á»ng Ä‘ã không minh bạch. TS Nguyá»…n Quang A cho rằng: “Vì sao thị trÆ°á»ng có tá»›i 11 đầu mối kinh doanh xăng dầu, nhÆ°ng Ä‘á»u nghe ngóng vào Ä‘á»™ng thái của “ông lá»›n” Petrolimex. Petrolimex tăng, các DN khác tăng, Petrolimex giảm, các DN khác giảm. Vì thế bảo Petrolimex phải minh bạch giá nháºp khẩu, chi phí kinh doanh là chuyện khó tin”.
Äồng tình vá»›i quan Ä‘iểm này, PGS-TS Ngô Trí Long cho rằng: “Xuất phát Ä‘iểm của các DN có sá»± chênh lệch lá»›n nhÆ° lợi thế hạ tầng kỹ thuáºt; năng lá»±c vá» cầu cảng, kho chứa; mạng lÆ°á»›i phân phối, vốn, thị phần..., nhÆ°ng lại Ä‘Æ°a vá» cùng má»™t mặt bằng để cạnh tranh vá»›i nhau, dẫn đến DN mạnh càng có cÆ¡ há»™i chiếm lÄ©nh thị trÆ°á»ng; DN nhá» phải nhìn DN lá»›n”.
Hiện NÄ 84 quy định khống chế chi phí kinh doanh định mức cho tất cả các đầu mối xăng dầu tối Ä‘a là 600Ä‘/lít, cÅ©ng không hợp lý do những yếu tố chủ yếu dẫn đến chi phí đầu vào khác nhau, giá vốn khác nhau nên chi phí hình thành giá 1 lít xăng của DN cÅ©ng khác nhau. Theo TS Long, nguyên tắc quản lý theo cÆ¡ chế thị trÆ°á»ng là nếu sản phẩm có tính Ä‘á»™c quyá»n thì phải do Nhà nÆ°á»›c kiểm soát bằng hình thức định giá. Chỉ giao việc định giá cho DN quyết định khi thị trÆ°á»ng cạnh tranh thá»±c sá»±.
Äể có giải pháp cho vấn Ä‘á» này, theo TS Nguyá»…n Quang A: Áp dụng Luáºt Cạnh tranh chống Ä‘á»™c quyá»n, thì vá»›i những DN có thị phần trên 30% thì phải bị chia nhá». Äồng nghÄ©a vá»›i việc Nhà nÆ°á»›c phải thiết láºp cÆ¡ chế cạnh tranh bằng cách chia nhá» Petrolimex để DN này không tiếp tục khống chế thị trÆ°á»ng. Cùng vá»›i việc chia nhá» Petrolimex, các DN đầu mối còn lại cần được sáp nháºp lại để còn khoảng 2-3 DN lá»›n có thị phần tÆ°Æ¡ng Ä‘Æ°Æ¡ng, cạnh tranh nhau, từ Ä‘ó có lợi cho NTD. Còn TS Ngô Trí Long gút lại: Giai Ä‘oạn trÆ°á»›c mắt, cần chấm dứt giao quyá»n tá»± định giá cho DN Ä‘á»™c quyá»n, có thiết chế cÆ¡ quan Ä‘á»™c láºp kiểm soát giá.
Nguồn tin: Báo Lao Äá»™ng