Sáng nay (24/3), Cổng Thông tin Ä‘iện tá»­ Chính phủ Ä‘ã tổ chức tọa Ä‘àm trá»±c tuyến về việc việc Ä‘iều hành giá mặt hàng xăng dầu theo tinh thần Nghị định 84/2009/NĐ-CP.

CôngThÆ°Æ¡ng - Tọa Ä‘àm có sá»± tham gia của Thứ trưởng Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng Nguyá»…n Cẩm Tú, bà Nguyá»…n Thanh HÆ°Æ¡ng- Phó Cục trưởng Cục Quản lý Giá Bá»™ Tài chính, ông Bùi Ngọc Bảo- Tổng giám đốc Tổng công ty xăng dầu Việt Nam.

Chính phủ có quyền Ä‘iều tiết giá xăng dầu

Trong buổi tọa Ä‘àm trá»±c tuyến tại Cổng thông tin Ä‘iện tá»­ Chính phủ

Trả lời câu hỏi vì sao Nghị định 84/2009/NĐ-CP Ä‘ã trao quyền tá»± quyết định giá xăng dầu, nhÆ°ng ngày 22/3 má»›i Ä‘ây Bá»™ Tài chính vẫn có văn bản yêu cầu các doanh nghiệp (DN) chÆ°a tăng giá bán lẻ mặt hàng này, Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú cho biết: “Nói rằng Nhà nÆ°á»›c trao quyền quyết định giá xăng dầu cho doanh nghiệp là hoàn toàn chÆ°a chính xác. Vì theo Nghị định 84, DN có má»™t phần quyền quyết định giá xăng dầu. NhÆ°ng tại mục a, khoản 1 Ä‘iều 26 Nghị định 84 có quy định: Giá xăng dầu được quyết định theo giá thị trường có sá»± quản lý của nhà nÆ°á»›c. Mà sá»± quản lý của Nhà nÆ°á»›c được thể hiện ở nhiều Ä‘iều khoản dÆ°á»›i nhiều hình thức khác nhau, trong Ä‘ó có quy định nguyên tắc, thời Ä‘iểm, mức Ä‘á»™, phÆ°Æ¡ng pháp thay đổi giá…Văn bản Bá»™ Tài chính vận dụng quy tắc này. Cụ thể ở mục c, khoản 3 Ä‘iều 27 trong Nghị định 84 có quy định: Khi giá thị trường có thể tác Ä‘á»™ng tá»›i các chỉ tiêu kinh tế- xã há»™i, Chính phủ có quyền Ä‘iều tiết việc tăng giảm giá của doanh nghiệp.

Thứ trưởng cÅ©ng cho biết thêm, trong trường hợp vì chÆ°a tăng giá mà DN thua lá»—, trÆ°á»›c hết DN phải tiết giảm chi phí, nhÆ°ng nếu tiếp tục thua lá»—, ảnh hưởng đến hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh thì DN báo cáo Liên bá»™ Tài chính- Công ThÆ°Æ¡ng để có biện pháp xá»­ lý hợp lý.

Giá xăng trong nÆ°á»›c có cao hÆ¡n giá xăng thế giá»›i hay không, Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú giải thích: Chúng ta hay lẫn 2 khái niệm xăng vá»›i dầu. Tuy có cùng nguồn gốc nhÆ°ng Ä‘ây là 2 mặt hàng khác nhau. Lấy xăng làm ví dụ, từ khi Nghị định 84 có hiệu lá»±c (15/12/2009) đến nay, xăng chỉ Ä‘iều chỉnh 3 lần, 1 lần giảm, 2 lần tăng. Nếu lấy ngày 15/12/2009 làm mốc, giá bình quân mặt hàng xăng thế giá»›i 30 ngày trÆ°á»›c Ä‘ó là 79,576 USD/thùng tá»›i ngày 14/1 tăng giá lần đầu, lúc Ä‘ó giá bình quân 30 ngày là 82,026 USD/thùng. NhÆ° vậy, trong khi giá xăng thế giá»›i khi Ä‘ó tăng 3%, doanh nghiệp tăng từ 15.950 lên 16.400 đồng/lít, chỉ tăng 2,8%.

TÆ°Æ¡ng tá»± nhÆ° vậy, từ 14/1 đến 24/1, giá thế giá»›i tăng 3,9%, giá xăng dầu trong nÆ°á»›c chỉ tăng 3,6%. Vì thế, dÆ° luận cho rằng giá xăng trong nÆ°á»›c tăng cao hÆ¡n giá thế giá»›i là không Ä‘úng.

Bà Nguyá»…n Thanh HÆ°Æ¡ng- Cục phó Cục Quản lý Giá- giải thích thêm: Tôi xin Ä‘ính chính lại, Ä‘úng là 5 lần Ä‘iều chỉnh, nhÆ°ng tùy từng mặt hàng, đối vá»›i mặt hàng xăng chỉ có 3 lần Ä‘iều chỉnh: 2 lần 1 tăng, 1 giảm. CÆ¡ quan chúng tôi, vá»›i chức năng nhiệm vụ được Chính phủ giao cùng vá»›i Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng giám sát DN Ä‘iều chỉnh giá thì chúng tôi Ä‘ã lấy ý kiến Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, kể cả Vụ Thị trường trường nÆ°á»›c và Cục quản lý cạnh tranh và Ä‘i đến thống nhất là sá»± Ä‘iều chỉnh là hợp lý. Chúng tôi Ä‘ã báo cáo lãnh đạo 2 bá»™ chấp nhận phÆ°Æ¡ng án giá DN Ä‘iều chỉnh.

TrÆ°á»›c ý kiến cho rằng tăng giá vào dịp sau tết là nhạy cảm, ảnh hưởng đến tâm lý người dân, Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú trả lời: Chúng ta phải nhìn nhận vấn đề má»™t cách tổng thể. Trong nền kinh tế thị trường thì thị trường quyết định giá, doanh nghiệp có quyền thay đổi giá theo tín hiệu thị trường. Tất nhiên, trong nền kinh tế thị trường định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a thì có sá»± Ä‘iều tiết của Nhà nÆ°á»›c. Đứng ở góc Ä‘á»™ này, thì sẽ thấy các lần tăng giá xăng dầu vừa qua là Ä‘úng quy trình và Ä‘úng mức Ä‘á»™ cho phép. Còn về thời Ä‘iểm, cá nhân tôi cho rằng, việc chọn ngày đầu tiên Ä‘i làm sau má»™t kỳ nghỉ Tết dài để tăng giá, đứng dÆ°á»›i góc Ä‘á»™ nào Ä‘ó quả là chúng ta chÆ°a “nhạy cảm”. Vì phải hiểu là chúng ta xây dá»±ng nền kinh tế thị trường định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a chÆ°a lâu, người dân chÆ°a thá»±c sá»± quen vá»›i việc xác định giá theo thị trường, đặc biệt là giá xăng dầu được giữ rất lâu và tá»± do hóa theo lá»™ trình chậm hÆ¡n các mặt hàng khác. NhÆ°ng chúng ta sẽ phải làm quen vá»›i việc Ä‘iều chỉnh này. Trong má»™t năm, có rất nhiều thời Ä‘iểm được Ä‘ánh giá là nhạy cảm, sau Tết sẽ đến các ngày lá»…, chẳng hạn nhÆ° ngày 8/3, rồi 30/4… NhÆ° vậy, chúng ta không thể lấy lý do này để ngăn cản các doanh nghiệp hoạt Ä‘á»™ng kinh doanh má»™t cách hợp pháp và thu lợi nhuận má»™t cách hợp pháp.

Vá»›i câu hỏi, giá xăng dầu tăng sẽ tác Ä‘á»™ng đến các lÄ©nh vá»±c khác nhau của nền kinh tế nhÆ° vận tải và đến cả đời sống người dân, bà Nguyá»…n Thanh HÆ°Æ¡ng cho rằng: “Chúng ta cần quen dần vá»›i cÆ¡ chế thị trường có quản lý nhà nÆ°á»›c. TrÆ°á»›c Ä‘ây nhà nÆ°á»›c giữ giá trong thời gian dài hÆ¡n nên mức Ä‘á»™ má»—i lần Ä‘iều chỉnh có thể cao hÆ¡n, còn hiện nay, doanh nghiệp Ä‘iều chỉnh vá»›i tần suất ngắn vá»›i mức Ä‘á»™ thấp hÆ¡n. Đúng là giá xăng dầu có tác Ä‘á»™ng trá»±c tiếp cÅ©ng nhÆ° gián tiếp tá»›i nền kinh tế quốc dân. Tuy nhiên, mức Ä‘á»™ tăng giá của doanh nghiệp rất thấp, cho nên ảnh hưởng không lá»›n, nhÆ° việc tăng giá xăng 590 đồng/lít chỉ tác Ä‘á»™ng làm tăng chỉ số CPI 0,01%. Còn tác Ä‘á»™ng tá»›i người tiêu dùng thì cá nhân Ä‘i xe máy thì 1 tháng, việc chi tiêu cho xăng dầu cÅ©ng không nhiều, khoảng từ 10.000- 15.000 đồng. Nếu chúng ta kéo giãn thời gian Ä‘iều chỉnh dài hÆ¡n nữa thì tần suất Ä‘iều chỉnh, mức giá Ä‘iều chỉnh sẽ lá»›n hÆ¡n nên mức tác Ä‘á»™ng tá»›i CPI và nền kinh tế sẽ lá»›n hÆ¡n”.

Bổ sung câu hỏi trên, Thứ trưởng Tú trả lời: “Nói về xăng dầu thì Ä‘úng là mặt hàng nhạy cảm, nhÆ°ng trong nền kinh tế của chúng ta không chỉ có xăng dầu là nhạy cảm. Tôi xin lấy ví dụ là gạo. Nếu không có gạo ăn thì tác Ä‘á»™ng cÅ©ng rất lá»›n, nhÆ°ng chúng ta Ä‘ã quen dần vá»›i giá gạo theo thị trường từ lâu, chúng ta không cảm thấy sốc. Và chúng ta phải quen vá»›i giá xăng dầu nhÆ° giá gạo… Chúng ta đừng lấy những sá»± tăng giá nho nhỏ để nói là có tác Ä‘á»™ng lá»›n, mà quên rằng những lần Ä‘iều chỉnh lá»›n Ä‘ã được nhà nÆ°á»›c Ä‘iều tiết”.

Quy định trong Nghị định 84, cứ cách 10 ngày DN được quyền tăng giá có phải là mật Ä‘á»™ khá dày hay không? Thứ trưởng Tú cho rằng: Nghị định 84 Ä‘ã trù liệu được vấn đề này trong tiết d khoản 1 Ä‘iều 26. Còn dày hay không thì không thể Ä‘ánh giá má»™t cách cảm tính mà phải nhìn vào thá»±c tiá»…n diá»…n ra. Kể từ ngày 15/12/2009 khi Nghị định 84 có hiệu lá»±c cho đến ngày hôm nay, DN má»›i thay đổi giá có 2 lần, bình quân 1 tháng rưỡi má»›i tăng giá 1 lần. Cụ thể hÆ¡n nữa, từ lần tăng giá thứ nhất (ngày 14/1) đến lần tăng giá thứ hai (21/2) là 38 ngày. NhÆ° vậy, 10 ngày quy định trong Nghị định 84 chÆ°a khi nào bị doanh nghiệp lợi dụng. Đừng quên là theo tiết a, khoản 1 Ä‘iều 26, Nghị định 84, nhà nÆ°á»›c giám sát doanh nghiệp, nếu doanh nghiệp làm sai sẽ có xá»­ lý, kể cả xá»­ phạt. NhÆ°ng đến giờ này Nhà nÆ°á»›c chÆ°a xá»­ lý vì doanh nghiệp chÆ°a vi phạm. Còn nâng lên 20 ngày hoặc 30 này thì cÅ©ng là để tăng khả năng quản lý của nhà nÆ°á»›c lên, chúng ta có quyền làm vậy nếu doanh nghiệp lợi dụng quy định 10 ngày. NhÆ°ng theo tôi thì Ä‘iều này chÆ°a cần thiết bởi những lý do ở trên.

Khẳng định Petrolimex không Ä‘á»™c quyền

CÅ©ng tại buổi tọa Ä‘àm, Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú má»™t lần nữa khẳng định, Petrolimex không Ä‘á»™c quyền, Petrolimex nằm dÆ°á»›i sá»± quản lý chặt chẽ của Nhà nÆ°á»›c. Thứ trưởng nói: “ChÆ°a bao giờ DN này có thể sá»­ dụng quyền, lợi thế của mình để gây ảnh hưởng tá»›i cạnh tranh thị trường. Ngoài ra chúng ta có Luật Cạnh tranh, mọi hành Ä‘á»™ng cạnh tranh không công bằng đều bị xá»­ phạt. Chúng ta, từ trÆ°á»›c tá»›i nay chÆ°a phải sá»­ dụng tá»›i do chÆ°a có doanh nghiệp nào vi phạm. Nói về tá»· trọng lá»›n của Petrolimex. Chúng ta Ä‘ã có sá»± hiểu lầm lá»›n, tôi xin cung cấp má»™t số số liệu mà chỉ cần làm phép tính cá»™ng trừ là thấy rõ. Hiện trên tổng số 10.000 cây xăng trên toàn quốc, tổng số cây xăng của Petrolimex chỉ có 1.995, chiếm khoảng gần 20%. Còn lại, Petrolimex chiếm khoảng 40% số đại lý trên thị trường. NhÆ° vậy, Petrolimex chỉ có Æ°u thế khoảng trên 20% thị trường mà thôi so vá»›i hệ thống bán lẻ. Còn các đại lý có quyền ký vá»›i Ä‘Æ¡n vị khác nếu các Ä‘Æ¡n vị khác tạo Ä‘iều kiện thuận lợi cho người ta, ở Ä‘ây chúng ta cạnh tranh công bằng. Còn nếu có doanh nghiệp không cạnh tranh nổi việc ký vá»›i các địa lý thì doanh nghiệp phải tá»± hỏi tại sao mình không làm được Ä‘iều Ä‘ó. Về số liệu thứ 2, nếu lấy số liệu bán của Petrolimex xem xét, sẽ thấy, trong Ä‘ó, 30% là Petrolimex bán buôn cho các doanh nghiệp, cái này do đấu thầu, ai cÅ©ng công bằng nhÆ° ai. Hệ thống đại lý, tổng địa lý Petrolimex chiếm 45%. 45% này cÅ©ng cạnh tranh công bằng. Petrolimex chỉ có lợi thế là có khoảng 20- 25% tá»± bán thông qua hệ thống của mình. NhÆ° vậy, chỉ có thể nói Petrolimex có Æ°u thế hÆ¡n các Ä‘Æ¡n vị khác trong má»™t số lÄ©nh vá»±c mà thôi”.

Về thông tin cho rằng Petrolimex tăng giá thì tất cả đều tăng, giảm tất cả cùng giảm, Thứ trưởng đặt câu hỏi: Chúng ta cần suy nghÄ© kỹ, vá»›i tá»· trọng 60% bán trên thị trường, nếu Petrolimex tăng mà các Ä‘Æ¡n vị khác không tăng, ai sẽ thiệt hại? Đương nhiên các Ä‘Æ¡n vị không tăng được lợi, lập tức chiếm hết thị phần, đại lý của Petrolimex. Nếu Petrolimex tăng giá, các Ä‘Æ¡n vị khác hoàn toàn có thể không tăng nếu không muốn. Ngược lại nếu Petrolimex giảm giá, nếu các Ä‘Æ¡n vị khác không giảm thì lập tức Petrolimex chiếm hết các đại lý, tá»· trọng. NhÆ° vậy, vai trò Petrolimex là vai trò khi Nhà nÆ°á»›c cần giảm giá nhiều hÆ¡n là tăng. Thá»±c tế trong suốt thời gian vừa qua, Nhà nÆ°á»›c, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, Bá»™ Tài chính đều sá»­ dụng Petrolimex để Ä‘iều tiết giá trong những lúc cần giảm.

Ông Bùi Ngọc Bảo- Tổng giám đốc Petrolimex- cho biết thêm: Những thông tin Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú vừa đề cập đến chính là báo cáo của chúng tôi lên liên Bá»™, cÅ©ng là kết quả giám sát của các cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c trong những năm qua. NhÆ°ng phải nói thêm là tá»· trọng thị trường của Petrolimex không phải là đều nhÆ° nhau ở các vùng. Ở các vùng có cạnh tranh cao nhÆ° Hà Ná»™i hoặc TP Hồ Chí Minh thì thị phần của Petrolimex chỉ trên dÆ°á»›i 40%. NhÆ°ng ở các vùng nhÆ° SÆ¡n La, Lai Châu, Tây Nguyên thì có nÆ¡i thị phần của chúng tôi gần nhÆ° 100%. Ở Ä‘ó, chúng tôi chủ yếu thá»±c hiện nhiệm vụ chính chị, chi phí không đủ để cho các doanh nghiệp có lãi.

TrÆ°á»›c ý kiến cho rằng nên sá»­a Nghị định 84 theo hÆ°á»›ng không giao quyền quyết giá xăng dầu cho doanh nghiệp, Thứ trưởng Nguyá»…n Cẩm Tú cho biết: Theo tôi, trong lá»™ trình thị trường hóa giá xăng dầu cÅ©ng nhÆ° má»™t số mặt hàng nhà nÆ°á»›c quản lý khác, chúng ta Ä‘ã Ä‘i qua má»™t chặng đường khá dài, từ Quyết định 187 đến Nghị định 55. Nghị định 84 là má»™t bÆ°á»›c tiến bá»™ so vá»›i Nghị định 55, Nghị định 84 Ä‘ã mở ra quyền tá»± chủ cho các doanh nghiệp trong phạm vi nhất định. Chúng ta còn phải tiếp tục lá»™ trình này vì định hÆ°á»›ng lá»›n của nhà nÆ°á»›c là xây dá»±ng nền kinh tế thị trường định hÆ°á»›ng xã há»™i chủ nghÄ©a. Muốn xây dá»±ng kinh tế thị trường nhÆ° vậy thì các mặt hàng phải theo cÆ¡ chế thị trường. Chúng ta không thể Ä‘i giật lùi khỏi định hÆ°á»›ng lá»›n Ä‘ó của Đảng, Nhà nÆ°á»›c. Nếu má»—i lần khó khăn mà Ä‘i giật lùi thì không bao giờ có thể Ä‘i tá»›i Ä‘ích.

baocongthuong