Theo thuyết đỉnh cầu của dầu mỏ, tổng lượng dầu tiêu thụ toàn cầu sẽ chạm đỉnh trong vòng 20-25 năm tá»›i và từ Ä‘ó bắt đầu Ä‘i xuống.

Giá dầu Ä‘ã rÆ¡i không phanh kể từ tháng 6.2014, giảm tá»›i hÆ¡n 70% và chạm mức thấp nhất kể từ năm 2004 tá»›i nay. Hồi giữa tháng 1, giá dầu có lúc xuống dÆ°á»›i mức 30 USD/ thùng, trÆ°á»›c khi bắt đầu hồi phục lại và tạm vượt ngưỡng 40 USD/thùng vào cuối tuần qua.

Lên rồi phải xuống

Tại trung tâm dầu khí của Mỹ là Texas, các chỉ số hoạt Ä‘á»™ng kinh tế của bang này Ä‘ã xuống mức thấp nhất kể từ tháng 4.2009. Thuế dầu khí của 4 tháng đầu năm tài khóa 2016 cÅ©ng Ä‘ã giảm tá»›i 49% so vá»›i năm ngoái.

Ở Ả rập Saudi, chính phủ nÆ°á»›c này Ä‘ã siết chặt ngân sách hồi tháng 12 vừa qua, sau khi phải đối mặt vá»›i tình hình tài chính tồi tệ nhất trong vòng 15 năm qua. Theo IMF Æ°á»›c tính, các nÆ°á»›c vùng Vịnh Ä‘ã thất thu 300 tỉ USD trong năm ngoái do giá dầu Ä‘i xuống. Chỉ khi giá dầu quay lại mức 75 USD/thùng, các nÆ°á»›c này má»›i có thể cân đối ngân sách.

Để thá»±c hiện chính sách kích cầu, quốc gia sản xuất dầu lá»›n nhất Tây Âu là Na Uy Ä‘ã quyết định dùng tá»›i tiền từ quỹ đầu tÆ° quốc gia, lần đầu tiên kể từ khi thành lập quỹ cách Ä‘ây 26 năm. Ngân hàng Trung Æ°Æ¡ng Na Uy dá»± báo chính phủ nÆ°á»›c này sẽ phải rút 10 tỉ USD trong năm nay, cao gấp 18 lần so vá»›i dá»± toán hồi tháng 10 năm ngoái.

Theo thống kê của Công ty tÆ° vấn Graves & Co hồi tháng 11.2015, tổng số người mất việc trong ngành dầu khí vì khủng hoảng giá dầu Ä‘ã lên tá»›i 250.000 và con số này chÆ°a có dấu hiệu dừng lại. Từ Ä‘ó tá»›i nay, má»™t loạt các hãng lá»›n Ä‘ã công bố thêm kế hoạch cắt giảm tiếp nhân sá»±, nhÆ° Royal Dutch Shell (10.000 người), Chevron (7.200 người) và BP (8.000 người). Tại Việt Nam, Vietsovpetro vừa cho biết Công ty Ä‘ang chuẩn bị phÆ°Æ¡ng án giảm hÆ¡n 2.000 nhân viên (gần 30% nhân sá»±) trong 5 năm tá»›i, sau khi Ä‘ã giảm 600 người trong 2 năm qua.

Lý do khiến giá dầu giảm mạnh và đẩy các nhà sản xuất dầu vào tình trạng bết bát chính là quy luật cung cầu Ä‘Æ¡n giản. Việc giá dầu lên tá»›i gần 120 USD/thùng vào đầu năm 2011, cá»™ng thêm tình trạng lãi suất thấp ká»· lục tại Mỹ, Ä‘ã dẫn tá»›i việc gia tăng mạnh đầu tÆ° vào các công nghệ khai thác mà trÆ°á»›c Ä‘ó bị xem là không có lãi, đặc biệt là khai thác từ Ä‘á phiến và cát tại Bắc Mỹ. Trong giai Ä‘oạn 2010-2013, các khoản đầu tÆ° vào ngành dầu khí toàn cầu Ä‘ã tăng đều đặn 12%/năm. CÅ©ng theo Ä‘ó, từ cuối năm 2011 đến nay, sản lượng dầu của Mỹ Ä‘ã gia tăng hÆ¡n 70%, tăng thêm gần 4 triệu thùng/ngày, hầu hết là nhờ các dàn khoan dầu Ä‘á phiến ở Bắc Dakota.

Chênh lệch cung và cầu dầu mỏ toàn cầu khiến giá dầu giảm mạnh
Các thay đổi về chính trị cÅ©ng góp phần không nhỏ vào hiện tượng tăng cung mạnh. Việc Nga bị cấm vận và trì trệ kinh tế khiến nÆ°á»›c này tăng sản lượng dầu lên mức cao nhất từ năm 1990 tá»›i nay để bù đắp lại. Họ có thể dá»… dàng làm được Ä‘iều này vì ngành dầu khí Nga vẫn có lãi vá»›i giá 20 USD/thùng, theo phân tích từ Citigroup. Ngoài ra, việc Iran vừa được dỡ cấm vận gần Ä‘ây cÅ©ng khiến cho lượng dầu xuất khẩu của nÆ°á»›c này tăng theo.

Trong khi Ä‘ó, vấn đề từ Trung Quốc cÅ©ng Ä‘ang làm nhiều người trong ngành dầu khí mất ăn mất ngủ, nhất là trong bối cảnh nền kinh tế lá»›n thứ 2 thế giá»›i Ä‘ang tăng trưởng chậm lại. Năm 2015, nhu cầu tiêu thụ dầu của Trung Quốc chỉ tăng 2,5%, theo tính toán của Reuters. ExxonMobil thì dá»± Ä‘oán rằng con số này chỉ tăng thêm 2,2%/năm từ Ä‘ây cho tá»›i năm 2025.

Lý thuyết đỉnh cầu

Theo số liệu má»›i nhất từ Baker Hughes, số lượng các dàn khoan dầu khí Ä‘ang hoạt Ä‘á»™ng tại Bắc Mỹ Ä‘ã giảm 17% so vá»›i đầu tháng 2.2016 và giảm gần 58% so vá»›i cùng kỳ năm ngoái. Theo dá»± báo từ CÆ¡ quan Thông tin Năng lượng Mỹ (EIA), mặc dù sản lượng dầu nÆ°á»›c này Ä‘ang trên Ä‘à Ä‘i xuống và sẽ đạt mức ổn định vào cuối năm nay, nhÆ°ng khi Ä‘ó, sản lượng vẫn là 8,5 triệu thùng, cao hÆ¡n gần 55% so vá»›i mức hồi cuối năm 2011. Theo chuyên gia Arthur Berman, người có 36 năm kinh nghiệm trong ngành dầu khí, mặc dù các công ty dầu Ä‘ang lá»— nhÆ°ng việc khai thác khó có thể ngừng hẳn, vì họ vẫn cần phải có tiền mặt để thanh toán nợ.

Ngoài ra, vẫn còn Ä‘ó má»™t lượng dầu dá»± trữ toàn cầu lên tá»›i hÆ¡n 3 tỉ thùng và lượng dá»± trữ này sẽ tiếp tục tăng cho đến hết năm 2017. Phân tích của Arthur Berman cÅ©ng cho thấy lượng dá»± trữ dầu ở các kho chứa lá»›n nhất nÆ°á»›c Mỹ đều Ä‘ang ở mức 83-89% tổng sức chứa. “Giá dầu rất khó tăng lại trừ khi con số này tụt xuống dÆ°á»›i 80%”, ông nói.

Nói về việc cung cầu dầu mỏ, không thể không nói đến ngành xe hÆ¡i, vốn thường xuyên tiêu thụ từ 40-45% lượng dầu. Trong vài năm qua, công nghệ xe hÆ¡i Ä‘iện (EV) Ä‘ã có nhiều tăng trưởng vượt bậc và không sá»›m thì muá»™n cÅ©ng sẽ làm giảm nhu cầu tiêu thụ dầu.

Hôm 25.2, Bloomberg Ä‘ã công bố má»™t báo cáo về triển vọng của ngành EV trong 20 năm tá»›i. Theo Ä‘ó, đến năm 2040, EV sẽ chiếm tá»›i 35% tổng số xe hÆ¡i má»›i được bán ra trên toàn cầu. Nếu tốc Ä‘á»™ tăng trưởng của thị trường EV cứ nhÆ° hiện nay là 60%/năm, đến năm 2024, lượng dầu tiêu thụ sẽ giảm Ä‘i 2 triệu thùng/ngày.

Nhìn toàn cảnh hÆ¡n, có má»™t chủ đề khác mà giá»›i chuyên gia năng lượng Ä‘ang sôi nổi thảo luận trong vòng 1 năm trở lại Ä‘ây. Ðó là lý thuyết về đỉnh cầu của dầu mỏ (Peak Oil Demand Theory). Theo những người tin vào thuyết này, tổng lượng dầu tiêu thụ toàn cầu sẽ chạm đỉnh trong vòng 20-25 năm tá»›i và từ Ä‘ó bắt đầu Ä‘i xuống, do dầu mỏ sẽ phải nhường chá»— cho các dạng năng lượng khác.

Trên thá»±c tế, Ä‘iều này Ä‘ã xảy ra ở các nÆ°á»›c phát triển. EIA Ä‘ánh giá rằng nÆ°á»›c Mỹ Ä‘ã chạm đỉnh cầu xăng dầu vào năm 2007. Mức tiêu thụ dầu tại châu Âu trong năm qua Ä‘ã rÆ¡i xuống mức thấp nhất kể từ giữa thập niên 1990. Theo CEO Ian Taylor của công ty giao dịch dầu lá»›n nhất toàn cầu Vitol, thế giá»›i có thể sẽ chạm mức đỉnh cầu vào năm 2030. Ông Taylor nói thêm: “Tôi tin rằng chúng ta sẽ không bao giờ còn thấy dầu lên giá 100 USD/thùng lần nào nữa”.

Còn theo chuyên gia Amy M. Jaffe của Ðại học UC Davis, người Ä‘ang giữ chức Chủ tịch Há»™i đồng về TÆ°Æ¡ng lai Ngành dầu khí của Diá»…n Ä‘àn Kinh tế Thế giá»›i (WEF), các tiến bá»™ công nghệ trong thời gian tá»›i sẽ làm giảm Ä‘áng kể nhu cầu tiêu thụ dầu toàn cầu. Má»™t ví dụ rất Ä‘áng chú ý là việc tổng quãng đường Ä‘i lại của các xe cá nhân tại Mỹ Ä‘ã liên tục gia tăng trong vòng 5 năm qua, nhÆ°ng tổng lượng xăng tiêu thụ thì Ä‘ang chững lại và có dấu hiệu sẽ Ä‘i xuống, do các tiến bá»™ về công nghệ tiết kiệm nhiên liệu. Ngoài ra, chỉ riêng các ứng dụng di Ä‘á»™ng giúp tài xế tìm đường tốt hÆ¡n và tránh kẹt xe Ä‘ã giúp nÆ°á»›c Mỹ tiết kiệm 11 tỉ lít xăng má»—i năm. Nghiên cứu của Ðại học UC Berkeley thì cho thấy rằng việc xuất hiện các dịch vụ kinh tế chia sẻ nhÆ° Uber hay Lyft Ä‘ã làm giảm Ä‘áng kể tỉ lệ sở hữu xe riêng.

Theo nhận định từ McKinsey, các dá»± Ä‘oán chính thống rằng nhu cầu tiêu thụ dầu toàn cầu sẽ tăng đều đặn 1,1% hằng năm trong vòng 25 năm tá»›i khó có thể trở thành hiện thá»±c. Thay vào Ä‘ó, McKinsey dá»± Ä‘oán rằng tổng nhu cầu năng lượng toàn cầu của năm 2040 có thể chỉ tăng vỏn vẹn 4% so vá»›i năm 2010.

Nguồn tin: Nhipcaudautu