Iran yếu hơn và dễ bị tổn thương hơn so với những năm trước sau khi phải chịu một loạt đòn giáng lớn.
Trong năm 2024 đầy khắc nghiệt, Tehran chứng kiến tầm ảnh hưởng trong khu vực của mình bị suy giảm, khả năng răn đe quân sự đối với những kẻ thù không đội trời chung là Israel và Hoa Kỳ suy yếu, và nền kinh tế trì trệ.
Các chuyên gia cho biết nước cộng hòa Hồi giáo này phải đưa ra những quyết định khó khăn trong năm tới khi Tổng thống đắc cử Hoa Kỳ Donald Trump nhậm chức và thỏa thuận hạt nhân giữa Tehran và các cường quốc thế giới hết hạn.
"Tôi nghi ngờ năm 2025 sẽ là năm khó khăn và những lựa chọn khó khăn đối với Tehran khi chế độ này phải đối mặt với chính quyền Trump mới và cố gắng kiềm chế tác động của cách tiếp cận cứng rắn của Trump", Sanam Vakil, Giám đốc Chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại tổ chức tư vấn Chatham House có trụ sở tại London cho biết.
Trên thế bị động
Sự sụp đổ của Tổng thống Syria lâu năm Bashar al-Assad, một đồng minh, vào tháng 12 là một đòn giáng mạnh vào tham vọng khu vực của Iran.
Dưới thời Assad, Syria là thành viên của "trục kháng chiến" của Iran, mạng lưới lỏng lẻo các đại diện và đối tác khu vực của nước này, và cho phép Tehran cung cấp cho các đồng minh của mình.
Trong đó có Hezbollah, đảng phái chính trị và nhóm vũ trang ở Lebanon, cũng là đối tác quan trọng nhất của Iran trong nhiều thập kỷ.
Hezbollah từng là một thế lực đáng gờm, nhưng giờ chỉ còn là cái bóng của chính mình. Cuộc không kích và xâm lược trên bộ của Israel năm ngoái đã làm suy yếu nghiêm trọng năng lực quân sự của nhóm và tàn phá ban lãnh đạo cấp cao của nhóm.
Trong khi đó, cuộc chiến của Israel ở Dải Gaza chống lại nhóm khủng bố Palestine Hamas do Hoa Kỳ và EU chỉ định - một đồng minh khác của Tehran - đã khiến Iran không còn nhiều ảnh hưởng ở vùng đất Palestine này.
Trong nước, tình hình cũng không mấy khả quan hơn. Đồng tiền quốc gia này đã mất hơn 60 phần trăm giá trị so với đồng đô la Mỹ trong năm qua, trong khi chính quyền gác lại một đạo luật gây tranh cãi nhằm tăng cường thực thi hijab, hay khăn trùm đầu của người Hồi giáo, vì lo ngại công chúng nổi loạn.
Hamidreza Azizi, một thành viên của Viện các vấn đề quốc tế và an ninh Đức, cho biết giới chức giáo sĩ Iran đang trong "tình thế nguy cấp".
"Đây có thể là giai đoạn đầy thách thức nhất trong lịch sử [của nước cộng hòa Hồi giáo] kể từ cuộc chiến tranh với Iraq năm 1980-88 - hoặc thậm chí có thể còn nghiêm trọng hơn", ông lập luận.
Azizi nói thêm rằng ngay cả cơ sở ủng hộ cốt lõi của cơ quan này hiện cũng đang "đặt câu hỏi về tính hợp lệ" của các chính sách đối nội và đối ngoại của đất nước.
Điều khiến vấn đề trở nên tồi tệ hơn là năm 2025 có thể là năm thành bại đối với chương trình hạt nhân của Iran, khi thỏa thuận hạt nhân năm 2015 gần như đã hết hiệu lực sẽ hết hạn vào tháng 10 và phương Tây ngày càng mất kiên nhẫn với việc thiếu tiến triển trong các nỗ lực khôi phục thỏa thuận.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron tuần trước đã cảnh báo rằng chương trình hạt nhân của Tehran đang tiến gần đến "điểm không thể quay lại" trong những bình luận mà sau này Iran gọi là "lừa dối".
Theo Alex Vatanka, giám đốc Chương trình Iran tại Viện Trung Đông ở Washington, Iran đang phải đối mặt với hậu quả của nhiều năm đầu tư kém hiệu quả trong nước và quốc tế, điều này đã đưa nước này đến một "ngã rẽ" quan trọng.
"Iran cần liệu pháp sốc... Họ cần một cú sốc vào tận gốc rễ để có thể cứu vãn chế độ này", Vatanka nói.
Các nhà phân tích cho biết Tehran cần phải thực hiện những thay đổi chính sách lớn và đưa ra những quyết định khó khăn, chẳng hạn như hợp tác với chính quyền Trump, để ngăn chặn sự suy thoái hơn nữa.
Trong nhiệm kỳ đầu tiên của Trump từ năm 2017 đến năm 2021, chính quyền của ông đã theo đuổi chiến dịch "gây sức ép tối đa" lên Iran, bao gồm áp đặt các lệnh trừng phạt tàn khốc đối với Tehran.
"Có vẻ như ngày càng có sự đồng thuận trong giới chính trị ở Tehran rằng, xét đến sự phức tạp ở cả mặt trận trong nước và quốc tế, đạt được thỏa thuận là hành động thực tế nhất", Azizi nói.
Mặc dù "thế giới nên hoan nghênh" một thỏa thuận như vậy, nhưng có thể vẫn chưa đủ để cứu vãn chế độ giáo sĩ, Vatanka nói.
"Trump hay bất kỳ ai khác không thể làm gì để giải quyết vấn đề khó khăn mà chế độ ở Iran đang phải đối mặt, đó là họ đã mất đi chính người dân của mình", ông nói, ám chỉ đến sự bất mãn ngày càng tăng của công chúng trong nước trong những năm gần đây.
Nguồn tin: xangdau.net/ RFE/RL
