Tiến tá»›i cÆ¡ chế thị trường, Bá»™ Tài chính giao quyền định giá cho doanh nghiệp má»›i chỉ làm được phần ngọn trong khi cái gốc của cạnh tranh lại chÆ°a đề cập tá»›i.

Lá»±a theo ý tứ Petrolimex

Chia sẻ vá»›i PV. VietnamNet, má»™t đại diện của SaigonPetro kể: "Petrolimex xin tăng giá 400 đồng/lít, má»™t công ty khác xin tăng 500 đồng nhÆ°ng đến lúc quyết, họ cÅ©ng có dám tăng hÆ¡n Petrolimex Ä‘âu? Nếu tăng cao hÆ¡n thì bán cho ai? Ngược lại, nếu tăng thấp hÆ¡n, người dân đổ xô đến mua xăng của mình, lượng hàng không đủ cung ứng thì cÅ©ng dở".

Nói tiếp về đợt tăng giá đồng loạt tối 20/7, vị đại diện doanh nghiệp trên thẳng thắn: "Lúc đăng ký giá thì má»—i doanh nghiệp đều có mức tăng khác nhau. Tuy nhiên, sau khi nhận được hồi âm của Cục Quản lý giá, chúng tôi phải 'alo' cho Petrolimex hỏi tin. Rốt cục, tất cả đồng loạt tăng 400 đồng cho xăng và dầu diezen, áp dụng từ 22h tối. Riêng dầu hỏa, Petrolimex tăng 300 đồng/lít, SaigonPetro tăng 400 đồng/lít".

"Văn bản chỉ đạo chung đều nhận nhÆ° nhau, doanh nghiệp nào cÅ©ng phải gọi Ä‘iện hỏi lẫn nhau và nghe theo ý tứ của Petrolimex. Chúng tôi không thể sá»­ dụng quyền tăng giá khác nhau được", vị này nói.

Ông Trần Ngọc Năm, Phó Tổng giám đốc Petrolimex, phân tích: "Chúng tôi tính toán giá trên căn cứ giá bình quân 30 ngày nên mức tăng thấp, song có doanh nghiệp lại căn cứ bình quân 10 ngày cuối, 20 ngày cuối nên giá má»›i 'dá»±ng' lên".

Ví dụ, ngày 2/7, lần giảm giá thứ 5 của xăng dầu, xăng thành phẩm tại Singapore má»›i chỉ có 101USD/thùng. Ngày 19/7, xăng thành  phẩm tăng lên 116 USD/thùng, tăng tá»›i 16%. Nếu tính chu kỳ 20 ngày thì rõ ràng, mức tăng giá sẽ rất cao. NhÆ°ng vì tính bình quân 30 ngày nêu mức tăng chỉ 2-3%.

Khi "ônglá»›n" Petrolimex vẫn nắm giữ hÆ¡n 60% thị phần, thị trường xăng dầu chÆ°a thể cạnh tranh (ảnh Tuổi Trẻ)

Ông Năm cÅ©ng bày tỏ: "Chúng tôi không thể bình luận gì về chuyện các doanh nghiệp thăm dò ý tứ của Petrolimex. Thông báo về tăng giá hôm 20/7 Ä‘ã được chúng tôi đăng ngay trên trang web của tập Ä‘oàn lúc 21h14, trÆ°á»›c khi áp dụng giá má»›i nên ai cÅ©ng có thể nắm bắt được".

Về chuyện tăng giá giống nhau, ông Nam cho rằng, Bá»™ Tài chính giao quyền định giá cho doanh nghiệp nhÆ°ng thá»±c chất, việc Ä‘iều chỉnh giá xăng dầu cÅ©ng không khác gì nhiều so vá»›i lúc bá»™ quyết định giá. Chênh lệch giá cÆ¡ sở và giá bán lẻ do Bá»™ gá»­i doanh nghiệp cÅ©ng là má»™t hình thức khống chế. Nếu doanh nghiệp nào tăng quá mức khung chênh lệch Ä‘ó, Bá»™ cÅ©ng sẽ tuýt còi. Còn khi Ä‘ã lá»— rồi, nếu DN tăng thấp hÆ¡n hoặc tăng chậm hÆ¡n vì càng phát sinh lá»—. Do Ä‘ó, chuyện xăng dầu vẫn cùng má»™t giá là dá»… hiểu.

TrÆ°á»›c Ä‘ó, ông Nguyá»…n Tiến Thỏa, Cục trưởng Cục Quản lý giá, Bá»™ Tài chính bày tỏ, lần này Bá»™ muốn để các DN tá»± quyết giá. CÆ¡ há»™i mở ra là má»—i DN có thể có mức giá bán khác nhau.

Tuy nhiên, Ä‘ó má»›i chỉ là kỳ vọng của Bá»™ Tài chính.

Còn Ä‘á»™c quyền, thả giá là sai lầm

Kể từ khi Nghị định 84 ra đời, theo Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng, thị phần các doanh nghiệp Ä‘ã có sá»± thay đổi. Ví dụ, Tổng công ty Dầu - Tập Ä‘oàn dầu khí Việt Nam Ä‘ã tăng thị phần từ 13% lên 16,4%. Công ty Xuất nhập khẩu xăng dầu Thanh Lá»… tăng thị phần từ 1,8% lên 5,7%. Ngược lại, công ty xăng dầu Quân Ä‘á»™i lại giảm thị phần từ 5,8% xuống còn 2,2%. Tổng công ty Hàng hải Việt Nam cÅ©ng bị giảm thị phần từ 2,2% xuống 0,3%. Bên cạnh Ä‘ó, thị trường Ä‘ã có thêm 3 doanh nghiệp tÆ° nhân tham gia là công ty Hải Hà, công ty cổ phần hóa dầu Quân Ä‘á»™i...

Điều Ä‘ó cho thấy thị trường xăng dầu Ä‘ã có sá»± cạnh tranh hÆ¡n.

Tuy nhiên, chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long cho rằng, vị thế của Petrolimex vẫn không thay đổi, chiếm tá»›i gần 60% thị phần. Việc doanh nghiệp phải dá»±a theo Petrolimex, nhìn nhau tăng giá nhÆ° vừa qua chính là hệ quả của việc còn Ä‘á»™c quyền, thị trường sẽ bị chi phối.

Lo ngại Ä‘á»™c quyền sẽ làm méo mó thị trường, chèn ép doanh nghiệp nhỏ, bắt tay làm giá, cùng tăng nhanh giảm chậm... Ä‘ã được dÆ° luận đặt ra những ngày qua. Song từ phía DN chịu búa rìu dÆ° luận nhiều nhất, ông Trần Ngọc Năm khẳng định, Petrolimex không thể thao túng thị trường và cÅ©ng chẳng được lợi gì nếu nhÆ° thá»±c sá»± là doanh nghiệp Ä‘á»™c quyền.

Theo phân tích của ông, nếu ở lÄ©nh vá»±c hàng hóa bình thường khác, DN Ä‘á»™c quyền có thể lợi dụng vị thế của mình để chèn ép DN nhỏ, làm lợi cho mình. Đơn cá»­ nhÆ° nếu lá»— tá»›i cả 1.000 đồng/lít nhÆ° trÆ°á»›c Ä‘ây, DN có quyền ngừng nhập xăng dầu, ngừng bán hàng, tăng giá mạnh. Song rõ ràng, DN xăng dầu không có quyền kinh doanh nhÆ° thế.

"Tuy thị phần lá»›n nhÆ°ng chúng tôi không có quyền định giá tá»± do thá»±c sá»±. Điều chỉnh giá thì vẫn phải báo cáo Bá»™, vẫn nằm trong khung định hÆ°á»›ng của Bá»™. Khi lá»— thì vẫn phải bán liên tục, nhập liên tục để đảm bảo lÆ°u thông", ông Năm nói.

Theo theo cÆ¡ chế thị trường, xăng dầu sẽ má»—i nÆ¡i má»™t giá, người dân có thể tùy chọn sản phẩm theo giá tốt nhất má»›i chỉ là lý thuyết, là tÆ°Æ¡ng lai xa. Hiện nay, các doanh nghiệp chÆ°a thể bắt nhịp nhÆ° vậy vì phải lo gánh nặng xá»­ lý tồn đọng cÅ©. Đến lúc nào thị trường xăng dầu vận hành đầy đủ, các DN chắc chắn sẽ phải tính toán để cạnh tranh, nâng cao thị phần.

Chuyên gia kinh tế Ngô Trí Long bình luận: "Nghị định 84 cho ra má»™t cÆ¡ chế thị trường kiểu ná»­a vời và nguy hại hÆ¡n, Nghị định này còn xuất phát từ quan Ä‘iểm, tÆ° duy kinh tế thị trường sai lầm".

Theo ông Long, không phải cứ Nhà nÆ°á»›c định giá là quay trở về cÆ¡ chế cÅ© và không phải cứ theo cÆ¡ chế thị trường là phải thả nổi giá cho doanh nghiệp tá»± do hoàn toàn.

Trong kinh tế thị trường, giá do Nhà nÆ°á»›c hay doanh nghiệp quyết định còn phải phụ thuá»™c vào hình thái thị trường của từng lÄ©nh vá»±c. Rõ ràng, nếu xăng dầu Ä‘ã có cạnh tranh thá»±c sá»± thì má»›i nên giao quyền định giá cho DN. Còn khi có Ä‘á»™c quyền, Nhà nÆ°á»›c định giá là tất yếu và Ä‘ó là xu thế Ä‘iều hành giá cả chung ở các nÆ°á»›c.

HÆ¡n nữa, Luật Cạnh tranh và Luật Giá vừa được Quốc há»™i thông qua cÅ©ng nêu rõ nguyên tắc đối vá»›i những hàng hóa còn có Ä‘á»™c quyền, có doanh nghiệp thống lÄ©nh thị trường thì Nhà nÆ°á»›c cần phải tham gia định giá, chÆ°a thể giao quyền cho doanh nghiệp.

Xăng dầu cần áp dụng Ä‘úng quy luật này và không nên "kỳ thị" quan Ä‘iểm Nhà nÆ°á»›c định giá là bÆ°á»›c thụt lùi của kinh tế thị trường.

Các nhà quản lý chỉ loanh quanh bàn chuyện lúc nào thì ôm giá, lúc nào thì giao cho doanh nghiệp định giá, luẩn quẩn vá»›i tính toán giá cÆ¡ sở. Trong khi Ä‘iều kiện quan trọng của thị trường là tạo sá»± cạnh tranh lại không bàn tá»›i, việc phân chia xăng dầu theo hình thái kinh tế nào cÅ©ng không được xác định. Vì thế, cÆ¡ chế kinh doanh xăng dầu phải sá»­a từ gốc tÆ° duy này, ông Long nhấn mạnh.

Nguồn tin: VEF