Phía cÆ¡ quan quản lý nhà nÆ°á»›c Ä‘ã khẳng định việc tăng giá xăng lần này là Ä‘úng quy định, có đầy đủ các lý do. Có cả lý do về giá xăng trÆ°á»›c Ä‘ây tăng mà ta chÆ°a tăng, rồi bối cảnh giá xăng các nÆ°á»›c xung quanh cao hÆ¡n dẫn đến buôn lậu, quỹ bình ổn Ä‘ã hết... Những người có trách nhiệm thì khẳng định việc tăng giá xăng là bình thường. NhÆ°ng giải thích của những người có trách nhiệm lại khiến người tiêu dùng không phục. Người dân bức xúc cÅ©ng có cái lý của họ.
 

Tôi cho rằng cÆ¡ chế Ä‘iều hành giá có vấn đề. Nhìn lại má»™t chút thì năm 2010 có 3 lần Ä‘iều chỉnh giá, năm 2011 Ä‘iều chỉnh 3 lần, sang 2012 thì Ä‘iều chỉnh 12 lần. Trong 12 lần Ä‘iều chỉnh của năm 2012 thì có 5 lần tăng, 7 lần giảm. Tổng tăng là 5.170Ä‘, tổng giảm là 3.800Ä‘. Bù trừ tăng giảm thì giá xăng tăng 1.350Ä‘. Đó là bối cảnh Ä‘iều chỉnh giá xăng trong 3 năm liên tiếp. Lần tăng giá này nằm trong bối cảnh giá xăng dầu thế giá»›i giảm liên tiếp gần 1 tháng trÆ°á»›c Ä‘ó.
 

Điều chỉnh giá là Ä‘úng, để giá cả hợp vá»›i quy luật thị trường, nhÆ°ng Ä‘iều chỉnh tăng bao nhiêu và tăng vào thời Ä‘iểm nào thì lại là vấn đề cần phải bàn. Điều chỉnh tăng cao nhÆ° vậy trong bối cảnh giá xăng dầu thế giá»›i giảm suốt cả tháng rồi thì rõ ràng là có 2 cái không hợp lý. Mức Ä‘iều chỉnh không hợp lý. Thời Ä‘iểm Ä‘iều chỉnh không hợp lý. Điều này làm cho dÆ° luận cảm thấy bức xúc và đặt ra câu hỏi liệu có Ä‘iều gì khuất tất, liệu có lợi ích nhóm?

TS Nguyá»…n Đình DÆ°Æ¡ng, Viện trưởng Viện Nghiên cứu phát triển  Kinh tế - Xã há»™i Hà Ná»™i.

Không có cái tầm của người quản lý
 

Có người nghi ngờ về chuyện lợi ích nhóm trong việc này, quan Ä‘iểm của ông thế nào?
 

Có lợi ích nhóm hay lợi ích cục bá»™ hay không, Ä‘iều này tôi không dám bình luận vì mình không có bằng chứng gì cả. Xung quanh chuyện quỹ bình ổn giá, đầu cÆ¡ găm hàng... thì phải có các cÆ¡ quan chức năng có chuyên môn làm việc thì má»›i Ä‘Æ°a ra kết luận. Mình chỉ thấy rằng mức tăng Ä‘á»™t ngá»™t nhÆ° vậy là quá cao. Tại sao không rút kinh nghiệm nhÆ° năm 2012 là má»—i lần tăng vá»›i má»™t mức vừa phải để không tạo ra những cú sốc lá»›n cho thị trường. 
 

Chắc hẳn các nhà quản lý cÅ©ng phải tính toán đến tác Ä‘á»™ng của nền kinh tế?
 

Chính vì thế mà tôi đồng tình vá»›i má»™t số ý kiến cho rằng việc Ä‘iều hành giá xăng dầu là có vấn đề, chÆ°a thể hiện sá»± thông minh và cái tầm của người quản lý. Nhà nÆ°á»›c nên quản lý theo hÆ°á»›ng có má»™t công cụ để Ä‘iều tiết thị trường chứ không phải trá»±c tiếp định giá nhÆ° thế này. Cách làm của ta hiện nay không linh hoạt, không nhạy bén theo cÆ¡ chế thị trường. Nó gây nên nhiều hậu quả, thậm chí là hậu quả trầm trọng đối vá»›i nền kinh tế. Nếu có sá»± linh hoạt trong quản lý thì người tiêu dùng sẽ không bức xúc nhÆ° thế này.
 

Theo ông thì tác Ä‘á»™ng của lần tăng giá xăng này lên thị trường giá cả sẽ nhÆ° thế nào?
 

Người tiêu dùng chịu tác Ä‘á»™ng của việc tăng giá xăng ở 2 mức. Má»™t mức là chi tiêu trá»±c tiếp hàng ngày từ phÆ°Æ¡ng tiện Ä‘i lại. Mức nữa là giá các hàng hóa tiêu dùng thứ cấp sẽ tăng theo. Tiêu dùng xã há»™i sẽ bị giảm sau khi tăng giá xăng dầu khoảng 2 tháng. Nếu không có các biện pháp khác thì sau 2 tháng nữa sẽ nhìn thấy ảnh hưởng của giá xăng đến giá cả. 

 

Đừng Ä‘Æ°a ra những lý do hài hÆ°á»›c!
 

Theo ông thì vấn đề tồn tại nhất trong cách Ä‘iều hành giá xăng dầu hiện nay là gì?
 

Cách Ä‘iều hành, kinh doanh của doanh nghiệp còn nặng tính Ä‘á»™c quyền. Cứ khó khăn là tăng giá vá»›i lý do này lý do kia. Vấn đề là kinh tế thị trường nó nhÆ° thế, làm thế nào để có mức giá hợp lý, người tiêu dùng chấp nhận. Giờ mà cho đến 5 hãng kinh doanh khác nhau cạnh tranh kinh doanh xăng dầu thì hẳn là giá cả sẽ khác ngay. Bởi thế các doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu phải xem lại cách làm của mình. Chứ đừng chỉ vì lợi ích của mình mà Ä‘Æ°a ra những lý do hài hÆ°á»›c. Bản chất của nó theo tôi là sá»± không cố gắng để hòa nhập kinh tế thị trường thá»±c sá»± nên má»›i nhÆ° thế. 
 

Tôi tưởng bản chất là lợi nhuận của họ chứ?
 

Thì làm gì có doanh nghiệp nào làm mà không vì lợi nhuận? Nếu không vì lợi nhuận thì doanh nghiệp nên giải tán Ä‘i. NhÆ°ng lợi nhuận phải dá»±a trên sá»± năng Ä‘á»™ng, tài giỏi của mình chứ không thể dá»±a vào Ä‘á»™c quyền, á»· thế vào những Æ°u Ä‘ãi riêng để đẩy gánh nặng cho người dân thì không được và cÅ©ng không bền vững.
 

Vì sao lại không bền vững ạ, lợi nhuận càng nhiều thì doanh nghiệp càng phát triển bền vững chứ?
 

Nếu làm cho người dân cảm thấy bức xúc, có nhiều phản cảm thì bản thân Nhà nÆ°á»›c cÅ©ng sẽ thấy không ổn và sẽ phải rà soát lại xem làm ăn có chá»— nào khuất tất, có chá»— nào không minh bạch. Thế là doanh nghiệp cứ chỉ lo giải trình, lo báo cáo thì cÅ©ng mệt, chẳng còn sức để hưởng thụ lợi nhuận. 
 

Cái này thì nên hỏi trá»±c tiếp lãnh đạo Bá»™ Tài chính, Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng. Cần thiết thì tranh luận, đối thoại công khai giữa người tiêu dùng, doanh nghiệp, nhà khoa học vá»›i các cÆ¡ quan bá»™, ngành.