Ngoài lý do tăng giá xăng kém thuyết phục, thời Ä‘iểm tăng giá rất bất lợi cho người tiêu dùng và sá»± ổn định của nền kinh tế nÆ°á»›c taNgày 21-2 (mùng 8 tháng giêng năm Canh Dần), trong lúc mọi người còn vui Xuân hoặc Ä‘ang trên đường từ quê trở về nÆ¡i làm việc, giá xăng bất ngờ tăng 590 đồng/lít mà không có bất kỳ lời báo trÆ°á»›c nào.

Lý do tăng chÆ°a thuyết phục

Người dân không hiểu có lý do nào bức bách đến mức các doanh nghiệp đầu mối xăng dầu phải tăng giá vào thời Ä‘iểm này. Vậy là trong tÆ°Æ¡ng lai, ná»—i ám ảnh của việc tăng giá xăng Ä‘á»™t ngá»™t sẽ cứ mãi Ä‘eo Ä‘uổi người tiêu dùng.

Má»™t quan chức của Tổng Công ty Xăng dầu VN (Petrolimex VN) phát biểu vá»›i báo chí rằng phải tăng giá bán lẻ xăng do giá dầu thế giá»›i Ä‘ã vượt quá 80 USD/thùng. Xem lại giá dầu thế giá»›i từ ngày 15-1-2010 đến ngày 15-2-2010 theo biểu đồ dÆ°á»›i Ä‘ây do Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) thông báo vào ngày 19-1-2010 thì không phải nhÆ° vậy. Cụ thể, giá dầu thô được giao chỉ là 77,51 USD/thùng và cùng ngày, IMF nâng dá»± báo giá dầu thô cho năm 2010 từ 76 USD/thùng lên 78,32 USD/thùng; cho năm 2011 lên mức 82,5 USD/thùng so vá»›i mức dá»± báo trÆ°á»›c Ä‘ây là 82 USD/thùng (hình 1).

Hình 1: Biểu đồ thông báo giá của IMF ngày 19-1-2010 cho thấy giá dầu thô được
giao năm 2010 không quá 80 USD/thùng. Ảnh: IMF

Hình thành mặt bằng giá má»›i

Không nghi ngờ gì nữa, tăng giá xăng vào thời Ä‘iểm ngay sau Tết này sẽ “đổ dầu vào lá»­a” cho đợt tăng giá thường vẫn diá»…n ra trên thị trường sau má»—i dịp Tết. Giá thá»±c phẩm, rau củ quả và chi phí Ä‘i lại Ä‘ã tăng lên sau Tết, nay lại được đợt tăng giá xăng dầu này tiếp tay vá»›i lý do chi phí vận tải tăng nên sẽ khó trở lại mức nhÆ° trÆ°á»›c Tết được.

Việc tăng giá Ä‘iện vào ngày 1-3 sắp tá»›i Ä‘ã được thông báo trÆ°á»›c, giá than cÅ©ng Ä‘ã được đẩy lên, giá nÆ°á»›c sinh hoạt ở Hà Ná»™i Ä‘ã lên mức 4.000 đồng/m3 (má»™t số địa phÆ°Æ¡ng khác chắc chắn sẽ tăng giá nÆ°á»›c tÆ°Æ¡ng tá»±). Giá các yếu tố đầu vào cho sản xuất tăng sẽ góp phần hình thành mặt bằng giá má»›i sau khi Ä‘ã tác Ä‘á»™ng liên ngành phụ thuá»™c vào hệ số theo mô hình “vào - ra” (input - output) của Leontiev (tên nhà khoa học người Mỹ gốc Nga Ä‘oạt giải Nobel kinh tế).

Ví dụ, sản xuất má»™t tấn thép, má»™t tấn xi măng cần bao nhiêu Ä‘iện, bao nhiêu xăng dầu, giá thép, giá xi măng sẽ tăng, kéo theo giá nhà tăng. Má»—i má»™t sản phẩm phụ thuá»™c vào hệ số liên ngành, ít nhiều đều phải chịu mức tăng nhất định, sau khoảng 3 tháng, sẽ hình thành mặt bằng giá cao hÆ¡n là không tránh khỏi. Vậy mà Bá»™ trưởng Bá»™ Tài chính VÅ© Văn Ninh, trong lần trả lời phỏng vấn Thời báo Kinh tế VN ngày 21-1, Ä‘ã tỏ ra lạc quan về việc kiềm chế lạm phát dÆ°á»›i mức 7%/năm và cho rằng việc tăng giá đầu vào, kể cả tăng lÆ°Æ¡ng, sẽ ảnh hưởng không Ä‘áng kể đến mặt bằng giá cả và các tác Ä‘á»™ng Ä‘ó đều “không có gì lo ngại” (?!). Những bà ná»™i trợ Ä‘ang hằng ngày trá»±c tiếp đối mặt vá»›i sá»± tăng giá các khoản chi tiêu trong thá»±c tế, quản lý ngân sách gia Ä‘ình rất vất vả, muốn được ông bá»™ trưởng giải thích sao cho thuyết phục hÆ¡n những diá»…n biến này (!).

Từ ngày 1-1-2010, hàng loạt Æ°u Ä‘ãi thuế Ä‘ã được bãi bỏ, Æ°u Ä‘ãi về thuế thu nhập doanh nghiệp không còn, Æ°u Ä‘ãi về thuế nhập khẩu và thuế trÆ°á»›c bạ cho ô tô cÅ©ng không còn... Những yếu tố trên chắc chắn sẽ góp phần tăng giá các mặt hàng liên quan. Qua Ä‘ó, có thể nói rằng chọn thời Ä‘iểm này để tăng giá bán lẻ xăng là sai lầm, thậm chí nguy hiểm cho cả nền kinh tế.

Làm tăng nguy cÆ¡ lạm phát

Sở dÄ© nói nhÆ° vậy bởi trong năm 2009, tín dụng Ä‘ã tăng 38% để đạt tốc Ä‘á»™ tăng trưởng GDP là 5,32%; nhÆ° vậy, cần tăng 7% tín dụng để đạt mức tăng 1% GDP. Năm nay, chỉ tiêu tăng trưởng GDP là 6,5% (tuy cao hÆ¡n năm 2009 nhÆ°ng còn thấp hÆ¡n mức trung bình nhiều năm trÆ°á»›c Ä‘ây), song mức tăng tín dụng dá»± kiến chỉ tăng 25%. Vậy là năm 2010 chỉ cần dÆ°á»›i 4% tăng tín dụng Ä‘ã có thể tăng 1% GDP, má»™t mức tăng hiệu quả đồng vốn quá cao trong khoảng thời gian rất ngắn, không biết có thành hiện thá»±c?

Hình 2: Vá»›i mức dÆ° nợ tín dụng này, sức ép tăng giá các mặt hàng thiết yếu nhÆ° xăng dầu sẽ đẩy CPI tăng, dá»… gây lạm phát

Nhìn vào biểu đồ tăng tín dụng (hình 2), chúng ta có thể thấy tín dụng Ä‘ã tăng rất mạnh từ tháng 2 đến tháng 6-2009, sau Ä‘ó bị hãm lại Ä‘á»™t ngá»™t tá»›i mức gần bằng 0 vào những tháng cuối năm, cho thấy cách Ä‘iều hành “giật cục” này Ä‘ã tạo ra sá»± khan hiếm thanh khoản không Ä‘áng có mà các ngân hàng thÆ°Æ¡ng mại và doanh nghiệp Ä‘ang gánh chịu.

Nếu tình hình thanh khoản tín dụng ngân hàng tiếp tục căng thẳng, sá»›m hay muá»™n cÅ©ng sẽ dẫn đến căng thẳng thanh khoản của doanh nghiệp và lan ra cả nền kinh tế. Lúc Ä‘ó, mục tiêu tăng trưởng sẽ bị ảnh hưởng. Kịch bản lạm phát cao hÆ¡n mục tiêu, tốc Ä‘á»™ tăng trưởng lại thấp hÆ¡n mục tiêu đề ra Ä‘ang lấp ló Ä‘âu Ä‘ó rất gần! Tuy nhiên, chúng ta vẫn còn khả năng để xá»­ lý nếu có biện pháp hữu hiệu, kịp thời và Ä‘ó là Ä‘iều người ndân mong đợi nhất.

nld