Ảnh minh họa

Nguyên nhân là do xăng dầu chính là nguyên liệu đầu vào của hầu hết các ngành sản xuất, đặc biệt là ngành vận tải. Lại cá»™ng thêm yếu tố tâm lý, bởi vá»›i quyết định tăng giá xăng thêm 700 đồng/lít vào ngày cuối cùng của tháng 6, thì chỉ trong vòng chÆ°a đầy má»™t tháng, xăng Ä‘ã hai lần tăng giá. Nếu tính từ đầu năm, thì Ä‘ây là lần tăng giá thứ năm, có thể khiến nguy cÆ¡ tái lạm phát càng trở nên Ä‘áng lo hÆ¡n.

Ná»—i lo này là có thá»±c, bởi từ nhiều năm nay, má»—i lần tăng giá xăng dầu, CPI đều tăng bất thường. Chẳng hạn, sau khi quyết định tăng giá xăng được Ä‘Æ°a ra vào ngày 25/2/2008, CPI tháng sau Ä‘ã tăng 2,99%. Trong tình hình suy giảm kinh tế hiện nay, người dân vẫn Ä‘ang trong xu hÆ°á»›ng thắt chặt chi tiêu, có thể tác Ä‘á»™ng của việc tăng giá xăng đối thị trường không mạnh nhÆ° các năm trÆ°á»›c, song hiệu ứng tăng giá là Ä‘iều gần nhÆ° không thể tránh khỏi. Trên thá»±c tế, các hãng vận tải cÅ©ng Ä‘ã rục rịch tính chuyện tăng giá và Ä‘iều Ä‘ó cÅ©ng có nghÄ©a là, sẽ có má»™t loạt mặt hàng sẵn sàng “ăn theo”.

CPI 6 tháng đầu năm chỉ tăng 2,68% so vá»›i tháng 12 năm ngoái, má»™t mức tăng khá thấp. Tuy nhiên, cÅ©ng cần phải thấy rằng, mặt bằng giá cả hiện nay vẫn tÆ°Æ¡ng đối cao, chính vì vậy, mức tăng này chÆ°a hẳn Ä‘ã là thấp. Vá»›i tình hình kinh tế hiện nay, chỉ số CPI năm nay hoàn toàn có thể kiềm giữ ở mức dÆ°á»›i 10% nhÆ° chỉ tiêu Quốc há»™i đề ra.

Song tái lạm phát là nguy cÆ¡ có thật và có thể, nó sẽ chỉ bá»™c lá»™ rõ rệt trong những tháng đầu năm 2010. Muốn giảm thiểu nguy cÆ¡ này, chỉ có má»™t cách, Ä‘ó là theo dõi chặt chẽ để sá»›m có những phản ứng chính sách Ä‘úng đắn và kịp thời. Phản ứng đầu tiên rất cần thiết và quan trọng, Ä‘ó là kiểm soát giá cả thật tốt để tránh tình trạng “té nÆ°á»›c theo xăng” nhÆ° từng thấy lâu nay.

Trên má»™t khía cạnh khác, cÅ©ng cần phải có biện pháp quản lý giá xăng dầu má»™t cách minh bạch và hợp lý hÆ¡n. Đây chính là Ä‘òi hỏi chính Ä‘áng của dÆ° luận. Bởi lẽ, nếu xem xét vào thời Ä‘iểm tháng 7 năm ngoái, khi giá xăng là 19.000 đồng/lít, thì giá dầu trên thị trường thế giá»›i khoảng 147 USD/lít. Còn tháng 7 năm nay, khi giá dầu thế giá»›i dao Ä‘á»™ng trên dÆ°á»›i 70 USD/thùng, thì giá xăng là 14.700 đồng/lít. NghÄ©a là, trong khi giá dầu thế giá»›i giảm tá»›i 50%, thì giá xăng trong nÆ°á»›c chỉ giảm khoảng 25%. Chính vì có sá»± khập khiá»…ng này, câu hỏi về chuyện có hay không sá»± hợp lý trong quyết định tăng giá xăng dầu trong nÆ°á»›c Ä‘ã được đặt ra.

Câu trả lời xem ra cÅ©ng khá hợp lý, Ä‘ó là sá»± khác nhau giữa chính sách thuế và chính sách Ä‘iều hành vào thời Ä‘iểm năm ngoái và năm nay. NhÆ°ng vấn đề là, dÆ° luận vẫn chÆ°a thá»±c sá»± thấy được doanh nghiệp xăng dầu Ä‘ã lá»— - lãi ra sao và cÆ¡ cấu giá xăng dầu cụ thể thế nào.

Dù là giá xăng dầu Ä‘ã được Ä‘iều hành theo cÆ¡ chế thị trường, doanh nghiệp được ấn định giá, nhÆ°ng Ä‘ây là má»™t mặt hàng quan trọng, nên vẫn cần phải kiểm soát chặt chẽ, nhất là trong những thời Ä‘iểm nhạy cảm. Các chuyên gia kinh tế Ä‘ã chỉ ra rằng, cần thiết phải vừa giám sát chặt chẽ các yếu tố hình thành giá của doanh nghiệp kinh doanh xăng dầu, vừa tăng cường kiểm soát thị trường, để hạn chế tình trạng tăng giá bừa bãi theo giá xăng.

Chuyện kiểm toán các doanh nghiệp xăng dầu để xác định rõ chuyện kinh doanh lá»— - lãi, từ Ä‘ó có cÆ¡ sở xác định má»—i lần doanh nghiệp đề nghị tăng, giảm giá có phù hợp không, có lợi cho nền kinh tế không cÅ©ng cần được đặt ra.