“Giá xăng dầu ở Việt Nam năm 2012 gần nhÆ° thấp nhất Đông Nam Á… Giá Ä‘iện bình quân có trọng số ở Việt Nam hiện nay thấp hÆ¡n hầu hết các nÆ°á»›c trong khu vá»±c… Khoảng cách Ä‘ó, cho phép má»™t biên Ä‘á»™ rá»™ng để tăng giá bán trong nÆ°á»›c…”.

Đây là những khái quát chính trong đề tài nghiên cứu của Trung tâm Phân tích và Dá»± báo (CAF) thuá»™c Viện Hàn lâm Khoa học xã há»™i Việt Nam. Tuy nhiên CAF cÅ©ng đặt vấn đề phải tính kỹ câu chuyện tăng giá. Bởi má»—i lần tăng giá kéo theo bao hệ lụy mà ảnh hưởng lá»›n nhất là tá»›i những người nghèo.

Cần chú ý tá»›i khía cạnh phúc lợi xã há»™i và tâm lý xã há»™i trÆ°á»›c má»—i lần tăng giá xăng dầu

Theo CAF, đến năm 2030 nhu cầu trong nÆ°á»›c về các sản phẩm xăng dầu được dá»± báo là tăng gấp Ä‘ôi so vá»›i hiện nay. Vá»›i việc tiêu dùng dá»± Ä‘oán vượt năng lá»±c sản xuất, Việt Nam được cho rằng sẽ trở thành nÆ°á»›c nhập khẩu dầu thô thuần và 70% sản phẩm xăng dầu tinh chế trong vòng 5 năm tá»›i, khi giá dầu thế giá»›i luôn biến Ä‘á»™ng thất thường. Bên cạnh Ä‘ó, nhiều nguồn dá»± báo cÅ©ng cho rằng giá thế giá»›i sẽ tăng trong năm 2013 do khan hiếm nguồn dầu thô dá»± trữ.

Kịch bản tăng giá Ä‘iện trong năm 2013 cÅ©ng Ä‘ã được dá»± trù theo những diá»…n biến của các năm trÆ°á»›c. Từ năm 2007, hầu nhÆ° năm nào cÅ©ng tăng giá Ä‘iện, riêng năm 2012 Ä‘iện tăng giá tá»›i 2 lần (tháng 7 và tháng 12).

Theo dá»± thảo quy định về cÆ¡ chế quản lý và Ä‘iều chỉnh giá bán lẻ Ä‘iện được Bá»™ Công ThÆ°Æ¡ng đệ trình má»›i Ä‘ây, khoảng cách giữa má»—i lần tăng giá Ä‘iện là 3 tháng và mức tăng tối Ä‘a EVN được tá»± quyết là 5%. NhÆ° vậy, tối Ä‘a trong năm giá Ä‘iện có thể tăng tá»›i 20% là việc nằm trong tầm tay của EVN.

Cùng vá»›i tình hình hạn hán làm giảm sản lượng thuá»· Ä‘iện, ngành Ä‘iện cÅ©ng có thể phải tăng thêm 1,8 tá»· kWh từ nhiệt Ä‘iện chạy bằng dầu diezel. Và dá»±a trên những dá»± báo về giá xăng dầu thế giá»›i tăng, theo CAF, nhiều khả năng giá Ä‘iện sẽ tăng 7,2% trong năm nay.

NhÆ° vậy, câu chuyện tăng giá xăng, Ä‘iện lại thêm má»™t lần gây nên những xáo trá»™n không nhỏ đến đời sống xã há»™i. Mặc dù, bấy lâu nay, những ông lá»›n kinh doanh 2 mặt hàng thiết yếu là xăng dầu và Ä‘iện luôn biết “khéo léo” Ä‘Æ°a ra các mức tăng giá mà họ cho rằng sẽ “không gây ảnh hưởng Ä‘áng kể tá»›i những đối tượng thu nhập thấp”.

Đơn cá»­ nhÆ° đợt tăng giá Ä‘iện ngày 22/12/2012 vừa qua, EVN cho biết, các há»™ sá»­ dụng Ä‘iện sinh hoạt bình thường tăng chỉ 6.600 – 38.200 đồng/tháng. Mức tăng giá này, tính má»™t cách cÆ¡ học được cho là không tác Ä‘á»™ng lá»›n đến hoạt Ä‘á»™ng sản xuất kinh doanh và sinh hoạt của nhân dân.

Tuy nhiên, theo phản ánh của nhiều người dân vá»›i nhóm nghiên cứu của CAF, mặc dù tiền họ phải trả trá»±c tiếp cho Ä‘iện, xăng sau má»—i lần tăng giá không nhiều, nhÆ°ng ảnh hưởng của nó đến đời sống kinh tế của họ là không hề nhỏ, do tác Ä‘á»™ng của việc tăng giá cá»™ng hưởng khác. Và dường nhÆ° Ä‘ã trở thành quy luật, cứ sau má»—i lần Ä‘iện, xăng tăng giá là báo hiệu má»™t đợt lạm phát tiếp theo. Nghiên cứu này cÅ©ng Ä‘ã Ä‘Æ°a ra giả định, nếu trong má»™t năm, giá Ä‘iện và giá xăng dầu đều tăng 20% sẽ kéo theo lạm phát tăng lên 4%.

Quan Ä‘iểm của CAF là không thể tránh được chuyện xăng, Ä‘iện tăng giá. NhÆ°ng khi bàn chuyện tăng giá phải tính cả lợi ích kinh tế, phúc lợi xã há»™i, cÅ©ng nhÆ° khía cạnh tâm lý xã há»™i. Nếu không “chính sách Ä‘úng cÅ©ng sẽ trở thành má»™t chính sách “lạnh lùng”. CAF khuyến nghị, phải để ý đến các tác Ä‘á»™ng này để tính toán kỹ khi quyết định tăng giá Ä‘iện, giá xăng khi ban hành các quyết định quan trọng đến cÆ¡ chế và quản lý giá các mặt hàng này.

Bá»™ Tài chính Ä‘ang hÆ°á»›ng tá»›i xây dá»±ng kế hoạch ngân sách trung hạn. Khi xây dá»±ng kế hoạch này vấn đề đầu tiên là tính bền vững của chính sách. Điều này phụ thuá»™c vào yếu tố quan trọng, là bù đắp cho người nghèo để phúc lợi của họ không giảm.

TS. Võ Trí Thành - Phó Viện trưởng CIEM

Người nghèo được há»— trợ giá Ä‘iện má»—i lần giá tăng, nhÆ°ng những khoản khác mà họ phải chi lá»›n hÆ¡n rất nhiều so vá»›i khoản mà họ được há»— trợ. Điện chỉ tăng 500 đồng nhÆ°ng kéo các loại giá hàng hóa dịch vụ khác tăng cá»™ng hưởng theo tá»›i 3.500 đồng.

Nguyễn Thị Thu Phương, CAF

Ở má»™t phía tích cá»±c, Ä‘iện, xăng tăng giá góp phần thúc đẩy người dân tiết kiệm hÆ¡n, nhất là khi kinh tế khó khăn. NhÆ°ng hãy hình dung xem, vá»›i má»™t gia Ä‘ình nghèo tắt bá»›t Ä‘i má»™t bóng Ä‘iện thôi là ảnh hưởng đến chất lượng cuá»™c sống tá»›i Ä‘âu? Vậy chuyện tăng giá ảnh hưởng đến phúc lợi xã há»™i thế nào?

TS. VÅ© Thành Tá»± Anh, ChÆ°Æ¡ng trình Giảng dạy Kinh tế Fulbright

Nguồn tin: vietstock