Các biện pháp trừng phạt má»›i của phÆ°Æ¡ng Tây nhằm vào lÄ©nh vá»±c năng lượng của Nga có thể buá»™c Moskva phải hÆ°á»›ng vào các đối tác hoặc các công nghệ khác để bù đắp vào những tổn thất tiềm năng từ các dá»± án thăm dò và khai thách khí Ä‘á phiến sét ở Bắc Cá»±c.

Ngày 12/9 vừa qua, Liên minh châu Âu (EU) và Mỹ công bố má»™t danh sách má»›i các lệnh trừng phạt năng lượng chống lại Moskva, nhằm vào các công ty dầu khí nhà nÆ°á»›c của Nga là Rosneft và Gazprom Neft, cÅ©ng nhÆ° các công ty tÆ° nhân Lukoil và Surgutneftegaz. Đây là lần đầu tiên tập Ä‘oàn năng lượng Gazprom xuất hiện trong danh sách, nhÆ°ng chỉ liên quan đến các dá»± án dầu.

Tổng thống Nga Vladimir Putin (trái) lắng nghe Giám đốc Ä‘iều hành của công ty dầu mỏ Rosneft Igor Sechin báo cáo trong má»™t cuá»™c họp tại Điện Kremlin. Ảnh: AP

Các lệnh trừng phạt má»›i cÅ©ng cấm các công ty dầu mỏ lá»›n của phÆ°Æ¡ng Tây, bao gồm ExxonMobil của Mỹ, Shell của Anh-Hà Lan, Total của Pháp và Statoil của Na Uy hợp tác vá»›i Nga trong các dá»± án thăm dò Ä‘á phiến sét và ở các vùng biển sâu cÅ©ng nhÆ° các hoạt Ä‘á»™ng ở thượng nguồn của Bắc Cá»±c. Điều này cÅ©ng có nghÄ©a là các công ty phÆ°Æ¡ng Tây sẽ bị buá»™c phải ngừng xuất khẩu sang Nga các thiết bị công nghệ cao được sá»­ dụng trong khai thác và sản xuất dầu khí.

Những dá»± án nào sẽ bị ảnh hưởng?

Vòng trừng phạt má»›i của phÆ°Æ¡ng Tây hạn chế việc tiếp cận nguồn vốn má»›i và cấm xuất khẩu sang Nga má»™t số loại thiết bị được sá»­ dụng trong việc thăm dò, sản xuất dầu và khí đốt. Chúng chủ yếu ảnh hưởng đến Rosneft, công ty Ä‘ang có má»™t số dá»± án chung vá»›i các công ty phÆ°Æ¡ng Tây ở Bắc Cá»±c và có kế hoạch mở rá»™ng sản xuất ở Ä‘ó. Kết quả là, việc phát triển vá»›i quy mô lá»›n hÆ¡n ở Bắc Cá»±c sẽ bị dừng lại. NhÆ°ng các lệnh cấm vận má»›i không áp dụng cho các hợp đồng Ä‘ã ký kết trÆ°á»›c ngày 12/9/2014, vì vậy, má»™t số công ty, ví dụ nhÆ° Seadrill của Na Uy, vẫn có thể tham gia vào má»™t loạt các thỏa thuận ngoài khÆ¡i vá»›i Rosneft vốn được ký kết trÆ°á»›c Ä‘ó trừ khi các biện pháp trừng phạt bị thắt chặt hoặc công ty này tá»± rút lui.

Phần lá»›n các lá»›p băng ở Bắc Cá»±c sẽ tan chảy do thay đổi khí hậu; Ä‘iều này tạo cÆ¡ há»™i để mở ra nhiều con đường vận tải biển má»›i ở Bắc Á và khai thác nguyên liệu (dầu, khí, than Ä‘á). Bá»™ Địa chất của Mỹ cho rằng, nguồn dá»± trữ nguyên liệu năng lượng ở Bắc Cá»±c chiếm khoảng 25% nguồn dá»± trữ của thế giá»›i. Các nÆ°á»›c tiếp giáp vá»›i Bắc Cá»±c, nhÆ° Nga, Canada, Mỹ, Na Uy, Đan Mạch Ä‘ã bắt đầu tranh chấp trong việc phân chia Bắc Băng DÆ°Æ¡ng; Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc cÅ©ng Ä‘ang ná»— lá»±c để Ä‘Æ°a mối quan tâm lợi ích của mình vào cuá»™c tranh chấp này.

Vì vậy, Bắc Cá»±c Ä‘ang trở thành trung tâm lợi ích chiến lược của các nÆ°á»›c và không loại trừ khả năng dùng sức mạnh quân sá»± để thiết lập khu vá»±c sở hữu của mình. Nga Ä‘ang có lợi thế khi có biên giá»›i tiếp giáp vá»›i Bắc Băng DÆ°Æ¡ng dài nhất. Từ năm 2008, Tập Ä‘oàn Gazprom của Nga Ä‘ã hợp tác vá»›i các công ty dầu khí nÆ°á»›c ngoài, nhÆ° Total của Pháp và Statoil của Na Uy; từ 2011, Tập Ä‘oàn Rosneft của Nga cÅ©ng hợp tác vá»›i Exxon Mobil của Mỹ để thăm dò, khai thác dầu khí tại Bắc Cá»±c. Moskva Ä‘ã quyết tâm thể hiện trong việc khai thác nguồn tài nguyên khoáng sản ở Bắc Cá»±c cÅ©ng nhÆ° tiếp tục củng cố và khẳng định vị thế của mình là má»™t cường quốc năng lượng ở châu Âu - Thái Bình DÆ°Æ¡ng.

Rõ ràng, các công ty năng lượng phÆ°Æ¡ng Tây sẽ không tá»± từ bỏ hoàn toàn sá»± hợp tác vá»›i Nga. Sá»± phụ thuá»™c vào các đối tác Nga của các công ty này cÅ©ng là rất lá»›n do thá»±c tế rằng việc tham gia vào các dá»± án Bắc Cá»±c của Nga là má»™t cách để tăng năng suất, theo Ä‘ó, tăng doanh thu và giá cổ phiếu của các công ty.

Điều này cho thấy rằng họ cuối cùng có thể sẽ dá»±a vào nguyên liệu năng lượng tái xuất khẩu thông qua nÆ°á»›c thứ ba. Đơn vị đầu tiên làm nhÆ° vậy rất có thể sẽ là ExxonMobil, công ty có sá»± quan tâm lá»›n nhất trong việc mở rá»™ng hợp tác hÆ¡n nữa vá»›i Nga. ExxonMobil Ä‘ã được phép khoan ở biển Kara ở Bắc Cá»±c của Nga trên má»™t diện tích hÆ¡n 46km2. Đây là dá»± án lá»›n nhất của má»™t công ty có quyền khoan bên ngoài nÆ°á»›c Mỹ và các hợp đồng khoan Bắc Cá»±c Ä‘ã được ký kết vá»›i Rosneft. Các dá»± án này được thiết lập để duy trì và tăng cường vị thế trên thị trường của cả hai công ty.

ác công ty năng lượng phÆ°Æ¡ng Tây sẽ không tá»± từ bỏ hoàn toàn sá»± hợp tác vá»›i Nga. Ảnh: Itar-tass

HÆ¡n nữa, Na Uy, Canada, Mỹ, Đan Mạch và Nga đều Ä‘ang mở rá»™ng sản xuất ở Bắc Cá»±c thông qua sá»± hợp tác vá»›i các công ty nÆ°á»›c ngoài có công nghệ tiên tiến. Tuy nhiên, các nÆ°á»›c này luôn phải thận trọng đối vá»›i bất kỳ sá»± lạc quan nào vì chiết khấu chi phí cao, phức tạp, cÅ©ng nhÆ° các hoạt Ä‘á»™ng không thể tiên Ä‘oán ở thượng nguồn Bắc Cá»±c, mà nhiều dá»± án từng bị thất bại là má»™t minh chứng. Từ quan Ä‘iểm này, việc suy giảm đầu tÆ° vào khu vá»±c Bắc Cá»±c của các nÆ°á»›c khác thậm chí có thể là tin tốt đối vá»›i Nga.

Cơ hội của Moskva

TrÆ°á»›c khi cuá»™c khủng hoảng Ukraine nổ ra, hợp tác vá»›i phÆ°Æ¡ng Tây là Æ°u tiên của Nga, giờ Ä‘ây Moskva Ä‘ang hÆ°á»›ng tá»›i mở rá»™ng quan hệ của mình vá»›i các nÆ°á»›c thuá»™c khối BRICS và Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO). Đặc biệt nhất là sá»± hợp tác trong lÄ©nh vá»±c năng lượng vá»›i Trung Quốc. Sau khi hai bên ký kết hợp đồng năng lượng trị giá 400 tá»· USD, các nhà đầu tÆ° Trung Quốc Ä‘ã được mời tá»›i mỏ Vankor, má»™t trong số những khu khai thác khí đốt lá»›n nhất ở Đông Siberia thuá»™c Nga.

Trong khi Ä‘ó, vị trí và nhiệm vụ của các nhà cung cấp năng lượng trên thế giá»›i nói chung Ä‘ang có khuynh hÆ°á»›ng thay đổi khi tham gia vào lÄ©nh vá»±c này. Saudi Arabia và Nga là hai nhà cung cấp dầu mỏ chính. Do nguồn dá»± trữ dầu mỏ của thế giá»›i giảm dần nên việc gia tăng khuynh hÆ°á»›ng sá»­ dụng khí sạch và khí tá»± nhiên sẽ có ý nghÄ©a đối vá»›i môi sinh thái trong tÆ°Æ¡ng lai, trong khi Nga và Iran chiếm 60% nguồn dá»± trữ khí đốt tá»± nhiên của thế giá»›i. Lượng dá»± trữ khí đốt này có thể dùng đến khi kết thúc thế ká»· này.

NhÆ° vậy, trong tÆ°Æ¡ng lai, dầu mỏ sẽ mất vị trí của mình, nhường chá»— cho khí đốt tá»± nhiên. Đây là cÆ¡ há»™i lịch sá»­ đặc biệt mà nÆ°á»›c Nga có được để chiếm vị trí ảnh hưởng từ châu Âu cho tá»›i Thái Bình DÆ°Æ¡ng nhờ việc cung cấp nguyên liệu năng lượng cho châu Âu cÅ©ng nhÆ° đảm bảo được cho phÆ°Æ¡ng Đông.

Nguồn tin: Baotintuc